Wpływ palenia tytoniu na zdrowie jamy ustnej
DOI:
https://doi.org/10.12923/j.0044-2011/123-1/a.17Słowa kluczowe:
palenie, zdrowie jamy ustnej, błona śluzowa jamy ustnej, rak jamy ustnejAbstrakt
Palenie tytoniu uznaje się za najczęściej występujący nałóg na świecie i w Polsce. W dymie tytoniowym zawarte jest około 4000 związków chemicznych, z czego około 40 to substancje rakotwórcze.
Palenie tytoniu wpływa na pogorszenie stanu jamy ustnej, ma niekorzystny wpływ na stan błony śluzowej jamy ustnej i uznawane za jeden z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju raka jamy ustnej. Substancje zawarte w dymie tytoniowym powodują niedotlenienie tkanek, co pogarsza gojenie ran i regenerację błony śluzowej. Miejscowe działanie wysokiej temperatury powoduje powstawanie oparzeń i owrzodzeń na błonie śluzowej. U palaczy obserwuje się zmniejszone wydzielanie śliny, co sprzyja rozwojowi próchnicy, grzybic oraz chorób przyzębia. Palenie wpływa
na wzrost flory bakteryjnej patogennej dla tkanek przyzębia, zaburza mechanizmy obronne tkanek, zwiększoną utratę zębów i destrukcję kości wyrostka zębodołowego. U palaczy poddanych leczeniu implantoprotetycznemu istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia zapalenia tkanek okołowszczepowych i utraty implantu. Ponadto u osób palących obserwuje się zmianę zabarwienia zębów, śluzówki, wypełnień i uzupełnień protetycznych, halitozę, czyli przykry zapach z ust oraz zaburzone odczuwanie smaku. Zaprzestanie palenia powoduje ustąpienie lub zahamowanie rozwoju większości wymienionych zmian.
Stomatolog jest często pierwszą osobą, która dostrzega problem związany z następstwami palenia. Największe ryzyko jakie niesie ze sobą palenie w aspekcie zdrowia jamy ustnej, jest rak jamy ustnej. W związku z tym konieczne jest zachowanie przez stomatologów czujności onkologicznej, umożliwiającej jego wczesne wykrycie. Zadaniem całego zespołu stomatologicznego jest edukacja pacjenta na temat szkodliwego wpływu palenia papierosów na zdrowie i życie, uświadomienie związku palenia ze zmianami w jamie ustnej, a także wsparcie w walce z nałogiem
Bibliografia
1. Word Heath Organization. Fact sheet N°339. Tobacco. May 2012. http://www.who.int/mediacentre/factssheets/fs339/en/index.html 10.01.2013
2. Badania CBOS. Postawy wobec palenia papierosów. Warszawa sierpień 2012. (PDF 275 KB). http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_107_12.PDF. 10.01.2013
3. Action on smoking and health. ASH fact sheets. Smoking statistics: Who smokes and how much? (PDF 383,4 KB) July 2012. http://ash.org.uk/files/documents/ASH_106.pdf. 10.01.2013
4. Action on smoking and health. ASH Research Report. Tobacco and Oral Health. (PDF 791 KB) January 2012. http://ash.org.uk/files/documents/ASH_598.pdf. 10.01.2013
5. Bloom B, Adams PF, Cohen RA, Simile CM. Smoking and oral health in dentate adults aged 18-64. NCHS data brief, no 85. Hyattsville, MD: National Center for Health Statistics; 2012.
6. Caldeira EJ, Carvalho CA, Padovani CR, et al. Morphological altera¬tions in the epithelium of the oral mucosa of rats (Rattus norvegicus) submitted to long-term systemic nicotine treatment. Arch Oral Biol. 2007;52(1):83-9.
7. Stepczyński M, Janas A, Grzesiak-Janas G. Palenie tytoniu a gojenie ran błony śluzowej. Twój Prz Stomatol. 2009;5:76-8.
8. Johnson NW, Bain CA. Tobacco intervention: Tobacco and oral disease. Br Dent J. 2000;189:200-6.
9. Sieńko E. Leukoplakia – stan przednowotworowy błony śluzowej jamy ustnej. Onkol Pol. 1999;2(4):1-3.
10. Petkowicz B, Skiba M, Tomaszewski T, Wysokińska-Miszczuk J. Leu¬koplakia błony śluzowej jamy ustnej w aspekcie klinicznym i epide-miologicznym – analiza przypadków. Dent Med Probl. 2004;41:635-41.
11. Brzak BL, Mravak-Stipetić M, Canjuga I, et al. The frequency and malignant transformation rate of oral lichen planus and leukoplakia – a retrospective study. Coll Antropol. 2012;36(3):773-7.
12. Bokor- Bratać M, Vučković N. Cigarette smoking as a risk factor associ¬ated with oral leukoplakia. Arch Oncol. 2002;10(2):67-70.
13. Dżugan M, Juszczyk M. Rakotwórcze substancje w dymie tytoniowym. Zdr Publ. 2006;116(4):627-30.
14. Gandini S, Botteri E, Iodice S et al. Tobacco smoking and cancer: a meta-analysis. Int J Cancer. 2008;122(1):155-64.
15. Allam E, Zhang W, Al-Shibani N, et al. Effects of cigarette smoke condensate on oral squamous cell carcinoma cells. Arch Oral Biol. 2011;56(10):1154-61.
16. Squier CA, Mantz MJ, Wertz PW. Effect of menthol on the penetration of tobacco carcinogens and nicotine across porcine oral mucosa ex vivo. Nicotine Tob Res. 2010;12(7):763-7.
17. Krawczyk A, Karwat ID. Niepełnosprawność w następstwie nowotworów twarzoczaszki. Potrzeby w zakresie rehabilitacji protetycznej. Zdr Publ. 2007;117(1):90-3.
18. Gaeta GM, Satriano RA, Baroni A. Oral pigmented lesions. Clin Derma¬tol. 2002;20(3):286-8.
19. Brzeziński P. Nikotynowe zapalenie jamy ustnej u żołnierzy. Forum Med Rodz. 2010;4(5):319-22.
20. Pochwalski M, Wojtowicz A. Suchość jamy ustnej – kserostomia – przyczyny, objawy, metody leczenia – przegląd piśmiennictwa. Nowa Stomatol. 2003;4:211-6.
21. Słowińska SM, Pierzynowska E, Foik T. Występowanie grzybów z rodzaju Candida w jamie ustnej u pacjentów z zapaleniem dziąseł i zapaleniem przyzębia. Nowa Stomatol. 2000;3:51-4.
22. Wacińska-Drabińska M, Gajdzik-Plutecka D, Olczak-Kowalczyk D. Grzybica jamy ustnej – diagnostyka i leczenie. Nowa Stomatol. 2009;3:74-81.
23. Borys E, Stawicka-Wychowańska R, Nowak M. Diagnozowanie grzybicy jamy ustnej przy pomocy testów Candida ID firmy Bio-Merieux. Nowa Stomatol. 2002;2:93-5.
24. Gajdzik-Plutecka D, Wacińska-Drabińska M, Olczak-Kowalczyk D. Grzybica jamy ustnej – patogeneza, obraz kliniczny. Nowa Stomatol. 2009;1-2:17-20.
25. Darwazeh AM, Al-Dwairi ZN, Al-Zwairi AA. The relationship between tobacco smoking and oral colonization with Candida species. J Contemp Dent Pract. 2010;11(3):17-24.
26. de Azevedo Izidoro AC, Semprebom AM, Baboni FB, et al. Low viru¬lent oral Candida albicans strains isolated from smokers. Arch Oral Biol. 2012;57(2):148-53.
27. Kowalski J. Wpływ czynników ryzyka na choroby przyzębia – przegląd literatury. Nowa Stomatol. 2008:1:19-23.
28. Semlali A, Chakir J, Goulet JP, et al. Whole cigarette smoke promotes human gingival epithelial cell apoptosis and inhibits cell repair process¬es. J Periodontal Res. 2011;46(5):533-41.
29. Semlali A, Chakir J, Rouabhia M. Effects of whole cigarette smoke on human gingival fibroblast adhesion, growth, and migration. J Toxicol Environ Health A. 2011;74(13):848-62.
30. Rudziński R, Banach J. Wpływ nawyku palenia tytoniu na stan przyzębia oraz toksyczne oddziaływanie nikotyny i jej metabolitów na tkanki przyzębia. Czas Stomatol. 2008;61(9):635-43.
31. Rudziński R, Banach J, Safronow K, et al. Nikotynizm a wybrane para¬metry periodontologiczne w przewlekłym zapaleniu przyzębia. Dent Med Probl. 2011;48(2):180-8.
32. Iwanicka-Grzegorek E, Pierzynowska E, Michalik J. Stan przyzębia u osób z halitozą ustną. Nowa Stomatol. 2005;1:45-9.
33. Kowalski J, Dragan M. Wpływ czynników miejscowych i ogólnoustro¬jowych na stan kliniczny tkanek przyzębia. Opis dwóch przypadków. Nowa Stomatol. 2006;1:42-6.
34. Moś D, Ogłodek E. Ocena wskaźnika wypływu płynu dziąsłowego u kobiet palących nikotynę. Nowa Stomatol. 2009;4:128-31.
35. Jaworska-Zaremba M, Domagała J, Łomżyński Ł, Trębacki J. Wpływ palenia tytoniu na proces osteointegracji wszczepów stomatologicz-nych. Nowa Stomatol. 2007;2/3:91-4.
36. Koszuta A, Szymańska J, Szpak P. Leczenie protetyczne z zastosowa-niem implantów zębowych. Zdr Publ. 2012;122(2):217-21.
37. Szpak P, Szymańska J, Koszuta A. Niepowodzenia w leczeniu implanto¬protetycznym związane z paleniem tytoniu. Zdr Publ. 2012;122(3):310-5.
38. Siemiątkowski M. Periimplantitis – przegląd piśmiennictwa. Część pierwsza – mikrobiologia. Nowa Stomatol. 2006;4:192-6.
39. Siemiątkowski M. Periimplantitis – przegląd piśmiennictwa. Część druga – podatność pacjenta, markery, objawy, klasyfikacja. Nowa Stomatol. 2007;1:43-6.
40. Biały M, Studziński J, Skośkiewicz-Malinowska K, Sozańska Z. Niko¬tynowe przebarwienia zębów u studentów stomatologii. Dent Med Probl. 2011;48(3):393-8.
41. Piątkowska A, Szymańska J. Przykry zapach z ust – halitosis. Zdr Publ. 2004;114(3):383-7.
42. Kępa-Prokopienko J, Iwanicka-Grzegorek E, Michalik J. Halitosis – etiologia, klasyfikacja i epidemiologia na podstawie piśmiennictwa. Nowa Stomatol. 2005;1:41-4.
43. Kamińska K, Emeryk B, Kamińska K. Halitosis – przykry zapach z ust – problem pacjenta i lekarza. Nowa Stomatol. 2005;4:220-1.
44. Barczewska E, Nowak A. Zaburzenia smakowe – dysgeusia. Nowa Stomatol. 2000;1-2:3-8.
