Zapobieganie próchnicy zębów u dzieci – możliwości i ograniczenia
DOI:
https://doi.org/10.12923/j.0044-2011/123-2/a.16Słowa kluczowe:
dzieci, próchnica zębów, profilaktyka próchnicy, strategie profilaktyczne, ryzyko próchnicy, profilaktyka indywidualnaAbstrakt
Zgodnie z wynikami badań epidemiologicznych prowadzonych przez „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” Polska należy do krajów o utrzymującej się wysokiej częstości i intensywności choroby próchnicowej. Zmiany próchnicowe pojawiają się już we wczesnym dzieciństwie, występują u ponad 50% dzieci w wieku 3 lat i ponad 80% 12-latków. Ważna jest więc analiza podstawowych determinantów planowania działań profilaktycznych i proponowanych strategii zapobiegania chorobie próchnicowej u dzieci i młodzieży.
W pracy omówiono czynniki etiologiczne próchnicy zębów bezpośrednio i pośrednio związane z rozwojem procesu chorobowego. Zwrócono uwagę na zależność między występowaniem próchnicy wczesnego dzieciństwa a czasem kolonizacji jamy ustnej dziecka przez bakterie próchnicotwórcze oraz istnienie związku miedzy występowaniem próchnicy zębów stałych i mlecznych. Podkreślono konieczność wczesnego podjęcia działań profilaktycznych, już w okresie płodowym (pierwotnie pierwotna profilaktyka) i znaczenie długoterminowości zapobiegania. Omówiono strategie profilaktyczne: populacyjną i grupową opartą o ocenę wysokości ryzyka próchnicy zębów. Przedstawiono skuteczność profilaktyki dla grup wysokiego ryzyka choroby, zwracając uwagę na jej zalety i wady z punktu widzenia zdrowia publicznego. Przedstawiono dane epidemiologiczne wskazujące na konieczność łączenia zapobiegania w populacji z profilaktyką wysokiego ryzyka i indywidualną prowadzoną przez lekarza dentystę. Omówiono zasady zapobiegania indywidualnego oraz metody zalecane u pacjentów z ryzykiem ocenionym jako niskie, średnie i wysokie
Bibliografia
1. Bromblik A, Wierzbicka M, Szatko F. Wpływ uwarunkowań środowiskowych na zapadalność i przebieg próchnicy zębów u dzieci. Czas Stomatol. 2010;63(5):301-9.
2. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2010 roku. http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/wynik_bada_mat_26102011.pdf
3. Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” w 2011 roku. http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/monitoring_ju_29052012.pdf.
4. Li Y, Wang W. Predicting caries in permanent teeth from caries in pri¬mary teeth: an eight-year cohort study. J Dent Res. 2002;81:561-6.
5. Skeie MS, Raadal M, Strand GV, et al. The relationship between caries in the primary dentition at 5 years of age and permanent dentition at 10 years of age – a longitudinal study. Int J Paediatr Dent. 2006;16(3):152-60.
6. Motohashi M, Yamada H, Genkai F, et al. vEmploying dmft score as a risk predictor for caries development in the permanent teeth in Japa¬nese primary school girls. J Oral Csie. 2006;48(4):233-7.
7. Fejerskov O. Changing Paradigms in Concepts on Dental Caries: Conse¬quences for Oral Health Care. Caries Res. 2004;38:182-91.
8. Meyer K, Geurtsen W, Günay H. An early oral health care program start¬ing during pregnancy: results of a prospective clinical long-term study. Clin Oral Investig. 2010;14(3):257-64.
9. Fisher-Owens SA, Gansky SA, Platt LJ, et al. Influences on Children’s Oral Health: A Conceptual Model. Pediatrics. 2007;120;e510. DOI: 10.1542/peds.2006-3084.
10. Batchelor PA, Sheiham A. The distribution of burden of dental caries in schoolchildren: a critique of the high-risk caries prevention strategy for populations. BMC Oral Health 2006;6:3. doi:10.1186/1472-6831-6-3.
11. Burt BA. Concepts of risk in dental public health. Community Dent Oral Epidemiol. 2005;33:240-7.
12. Watt RG. Strategies and approaches in oral disease prevention and health promotion. Bull World Health Organ. 2005;83(9). http://dx.doi.org/10.1590/S0042-96862005000900018.
13. Pienihäkkinen K, Jokela J, Alanen P. Risk-based early prevention in comparison with routine prevention of dental caries: A 7-year follow-up of a controlled clinical trial; clinical and economic aspects. BMC Oral Health. 2005;5:2. doi: 101186/1472-6831-5-2.
14. Hausen H, Kärkkäinen S, Seppä L. Application of the high-risk strategy to control dental caries. Community Dent Oral Epidemiol. 2002;28(1):26-34.
15. Featherstone JD. The caries balance: The basis for caries management by risk assessment. Oral Health Prev Dent. 2004;2(suppl. 1):259-64.
16. Fisher J, Glick M. A new model for caries classification and man¬agement: The FDI World Dental Federation Caries Matrix. JADA. 2012;143(6):546-51.
17. Prevention and Management of Dental Caries in Children, Dental Clini¬cal Guidance 2010.www.sdcep.org.uk/index.aspx?o=2332
