Uwarunkowania psychospołeczne samooceny stanu zdrowia polskich położnych
DOI:
https://doi.org/10.12923/j.0044-2011/122-4/a.12Słowa kluczowe:
położne, samoocena zdrowia, wsparcie społeczne, poczucie koherencjiAbstrakt
Wstęp. Praca zawodowa może być źródłem satysfakcji życiowej i pozytywnie wpływać na kondycję psychofizyczną. Zdarza się jednak, iż aktywność zawodowa niesie ze sobą również negatywne skutki i wywołuje wiele obciążeń.
Cel. Celem pracy była ocena uwarunkowań psychospołecznych samooceny zdrowia psychicznego polskich położnych.
Materiał i metodyka. Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego za pomocą kwestionariusza ankiety, objęto nimi 3569 położnych ze wszystkich regionów Polski. W badaniach wykorzystano polską adaptację Kwestionariusza Orientacji Życiowej SOC-29, kwestionariusz ankiety do pomiaru źródeł wsparcia oraz ankietę osobową do opisania właściwości społeczno-demograficznych grupy.
Wyniki. Położne oceniające swój stan zdrowia psychicznego jako bardzo dobry, to osoby prawie nigdy lub rzadko przeżywające sytuacje trudne, stresujące w życiu osobistym oraz w pracy zawodowej (p=0,0000), w sytuacjach trudnych otrzymujące zawsze wsparcie ze strony przyjaciół (p=0,001), rodziny (p=0,0024), koleżanek/kolegów z pracy (p=0,0081) oraz przełożonych (p=0,0004), z wysokim poziomem globalnego poczucia koherencji (p=0,0000).
Wnioski. Dobra samoocena zdrowia badanych położnych jest dodatnio skorelowana z wysokim poczuciem koherencji. Istnieje korelacja pomiędzy bardzo dobrą i dobrą samooceną stanu zdrowia a wsparciem otrzymywanym od rodziny, przyjaciół, kolegów z pracy, przełożonych.
Bibliografia
1. Antonovsky A. Poczucie koherencji jako determinanta zdrowia. In: I. Heszen-Niejodek, H. Sęk (ed). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN; 1997. p.206-31.
2. Hobfoll S. Social and psychological resources and adaptation. Rev Gen Psychol. 2002;6(4):302-24.
3. Sęk H. Rola wsparcia społecznego w sytuacjach stresu życiowego. O dopasowaniu wsparcia do wydarzeń stresowych. In: H. Sęk, R. Cieślak (ed). Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2005. p.49-67.
4. Strümpfer DJ, Gouws JF, Viviers MR. Antonovsky’s Sense of Coherence Scale related to negative and positive affectivity. Eur J Personality. 1998;12:457-80.
5. Eriksson M, Lindström B. Validity of Antonovsky’s Sense of Coherence Scale – a systematic review. J Epidemiol Community Health. 2005;59: 460-6.
6. Larsson G, Kallenberg KO. Sense of coherence, socioeconomic conditions and health. Interrelationships in a nation-wide Swedish sample. Eur J Public Health. 1996;6:175-80.
7. Motyka M. Koncepcja salutogenetyczna A. Antonovsky’ego z perspektywy psychologii zdrowia. Pielęgniarstwo XXI wieku. 2005;3: 39-42.
8. Waszkowska M, Dudek B. Poczucie koherencji a zdrowotne następstwa stresu zawodowego. In: H. Sęk, T. Pasikowski (ed). Zdrowie – stres – zasoby, o znaczeniu poczucia koherencji dla zdrowia. Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora; 2001.p.203-12.
9. Andruszkiewicz A. Poczucie koherencji pielęgniarek a wzór zachowań związanych z pracą. Rozprawa doktorska. Bydgoszcz: Akademia Medyczna im. L. Rydygiera Wydział Lekarski; 2003.
10. Bień A, Wrońska I, Iwanowicz-Palus G. Poczucie koherencji a zapotrzebowanie na wsparcie emocjonalne u ciężarnych hospitalizowanych w oddziałach patologii ciąży. Ann Univ Mariae Curie-Sklodowska. 2004; 59:157-63.
11. Skirka N. The relationship of hardiness, sense of coherence, sports participation, and gender to perceived stress and psychological symptoms among college students. J Sports Med Phys Fitness. 2000;40:63-70.
12. von Bothmer M, Fridlund B. Self-rated health among university students in relation to sense of coherence and other personality traits. Scand J Caring Sci. 2003;17(4):347-57.
13. Iwanowicz-Palus G, Kicia M, Makara-Studzińska M. Przyczyny i objawy zespołu wypalenia zawodowego. In: M. Makara-Studzińska, G. Iwanowicz-Palus (ed). Psychologia w położnictwie i ginekologii. Warszawa: PZWL; 2009. p.53-7.
14. Bargiel-Matusiewicz K. Wsparcie społeczne a poziom lęku u chorób chorych na AIDS. Wiad Lek. 2001;54:462-71.
15. Knoll N, Schwarzem R. Prawdziwych przyjaciół… Wsparcie społeczne, stres, choroba i śmierć. In: H. Sęk, R. Cieślak (ed). Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2005.p.29-48.
16. Sęk H, Cieślak R. Wsparcie społeczne – sposoby definiowania, rodzaje i źródła wsparcia, wybrane koncepcje teoretyczne. In: H. Sęk, R. Cieślak (ed). Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN; 2005.p.11-28.
17. Pasikowski T. Struktura i funkcje poczucia koherencji: analiza teoretyczna i empiryczna weryfikacja. In: H. Sęk, T. Pasikowski (ed). Zdrowie – stres – zasoby, o znaczeniu poczucia koherencji dla zdrowia. Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora, 2001.p.43-55.
18. Gruszczyńska E. Poczucie koherencji a efektywność procesu radzenia sobie ze stresem egzaminacyjnym. In: H. Sęk, T. Pasikowski (ed). Zdrowie – stres – zasoby, o znaczeniu poczucia koherencji dla zdrowia. Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora; 2001. p.127-38.
19. Dudek B, Koniarek J. Poczucie koherencji a postrzeganie relacji między warunkami pracy, stresem i samooceną stanu zdrowia. Alkohol i Narkomania. 1996;1(2):65-74.
