Różnorodne formy niewydolności przysadki u chorych po zabiegach neurochirurgicznych okolicy podwzgórzowo-przysadkowej
Słowa kluczowe:
neurochirurgia, okolica podwzgórzowo-przysadkowa, niewydolność przysadkiAbstrakt
W następstwie zabiegów neurochirurgicznych w okolicy podwzgórzowo-przysadkowej może dojść do różnorodnych zaburzeń endokrynnych, między innymi do zmniejszenia produkcji hormonów przedniego płata i upośledzenia sekrecji wazopresyny przez tylny płat przysadki. Aby zmniejszyć ryzyko niekorzystnych następstw pooperacyjnej niedoczynności przysadki, konieczna jest dokładna ocena hormonalna wszystkich pacjentów po operacji neurochirurgicznej. Celem badania była ocena częstości i postaci niedoczynności przysadki u pacjentów po przebytej operacji neurochirurgicznej okolicy podwzgórzowo-przysadkowej w materiale własnym. Materiał stanowiło 68 pacjentów (32M, 36K) w wieku 19-76 lat leczonych w Klinice Endokrynologii w latach 2005–2010. W badanej grupie 23 (16K, 7M) pacjentów operowano z powodu akromegalii, 5 kobiet z powodu choroby Cushinga, 12 pacjentów (3K, 9M) z powodu czaszkogardlaka, 2 osoby – germinoma, 2 – prolaktynoma oraz 23 (9K, 14M) pacjentów z powodu nieczynnego hormonalnie gruczolaka przysadki. U jednej kobiety guz okolicy siodła tureckiego okazał się szpiczakiem. Przeprowadzono retrospektywną analizę wyników badań hormonalnych pacjentów. Dla oceny osi przysadkowo-nadnerczowej określano stężenie w osoczu ACTH, rytm kortyzolemii i wydalenie kortyzolu w DZM. Wydolność osi przysadkowo- -tarczycowej i gonadalnej określono na podstawie stężeń hormonów TSH, fT4, fT3 oraz odpowiednio LH, FSH, E2 i T. Ponadto badano stężenie PRL, GH i IGF-1. U 12 (8K, 4M) chorych (17,6%) nie stwierdzono niedoczynności przysadki. Pozostali pacjenci wykazywali niedoczynność co najmniej jednej osi. U 18 (14K; 4M) pacjentów stwierdzono jedynie wtórną niedoczynność nadnerczy, u 11 – niedoczynność 2 osi, u 12 niedoczynność 3 osi. U 11 osób niedoczynności 3 osi towarzyszyła moczówka prosta. Najczęściej rozpoznawaną formą niedoczynności przysadki była niewydolność osi przysadkowo-nadnerczowej (70,6%). Rzadziej diagnozowana była wtórna niedoczynność tarczycy (51,5%). Najrzadziej stwierdzano uszkodzenie osi gonadalnej (38,2%). Moczówkę rozpoznano u 19 pacjentów. Należy wnioskować, że zabieg operacyjny w okolicy podwzgórzowo-przysadkowej często wiąże się z wysokim ryzykiem wystąpienia pooperacyjnej niedoczynności przysadki o różnorodnym charakterze. Dlatego wszyscy ci pacjenci powinni być podani pełnej ocenie hormonalnej.
Bibliografia
1. Arafah B.M., Nasrallah M.P.: Pituitary tumors: pathophysiology, clinical manifestations and management. Endocrine-Relat. Cancer, 8, 287, 2001.
2. Charalampaki P., Ayyad A., Kockro R.A. et al.: Surgical complications after endoscopic transsphenoidal pituitary surgery. J. Clin. Neurosci., 16, 786, 2009.
3. DeMarinis L., Fusco A., Bianchi A. et al.: Hypopituitarism findings in patients with primary brain tumors 1 year after neurosurgical treatment: preliminary report. J. Endocrinol. Invest., 29, 516, 2006.
4. Dusick J.R., Fatemi N., Mattozo C. et al.: Pituitary function after endonasal surgery for nonadenomatous parasellar tumors: Rathke's cleft cysts, craniopharyngiomas, and meningiomas. Surg. Neurol., 70, 482, 2008.
5. Fatemi N., Dusick J.R., Mattozo C. et al.: Pituitary hormonal loss and recovery after transsphenoidal adenoma removal. Neurosurgery, 63, 709, 2008.
6. Gołkowski F., Trofimiuk M., Huszno B. et al.: Pituitary function after transsphenoidal surgery for pituitary adenoma. Przegl. Lek., 58, 825, 2001.
7. Jung T.Y., Jung S., Choi J.E. et al.: Adult craniopharyngiomas: surgical results with a special focus on endocrinological outcomes and recurrence according to pituitary stalk preservation. J. Neurosurg., 111, 572, 2009.
8. Kaltsas G.A., Evanson J., Chrisoulidou A. et al.: The diagnosis and management of parasellar tumours of the pituitary. Endocrine-Relat. Cancer, 15, 885, 2008.
9. Nomikos P., Ladar C., Fahlbuschl R. et al.: Impact of primary surgery on pituitary function in patients with non-functioning pituitary adenomas – a study on 721 patients. Acta Neurochir. (Wien), 146, 27, 2004.
10. Rollin G., Ferreira N.P., Czepielewski M.A.: Prospective evaluation of transsphenoidal pituitary surgery in 108 patients with Cushing's disease. Arq. Bras. Endocrinol. Metabol., 51, 1355, 2007.
11. Schneider H.J., Rovere S., Corneli G. et al.: Endocrine dysfunction in patients operated on for non-pituitary intracranial tumors. Eur. J. Endocrinol., 155, 559, 2006.
12. Sudhakar N., Ray A., Vafidis J.A.: Complications after trans-sphenoidal surgery: our experience and a review of the literature. Br. J. Neurosurg., 18, 507, 2004.
13. Wichers-Rother M., Hoven S., Kristof R.A. et al.: Non-functioning pituitary adenomas: endocrinological and clinical outcome after transsphenoidal and transcranial surgery. Exp. Clin. Endocrinol. Diabetes, 112, 323, 2004.
14. Zada G., Kelly D.F., Kohan P. et al.: Endonasal transsphenoidal approach for pituitary adenomas and other sellar lesions: an assessment of efficacy, safety, and patient impressions. J. Neurosurg., 98, 350, 2003.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2010 Autorzy
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
