Overview of diagnostic tools and Posttraumatic Stress Disorder (PTSD) measurement methods with the possibility of use among paramedics

Authors

  • Justyna Kosydar-Bochenek Katedra Ratownictwa Medycznego Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego Author
  • Bogumił Lewandowski Katedra Ratownictwa Medycznego Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego; Kliniczny Oddział Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Rzeszowie Author
  • Dorota Ozga Katedra Ratownictwa Medycznego Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego Author
  • Krystyna Woźniak Katedra Ratownictwa Medycznego Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego Author

DOI:

https://doi.org/10.1515/pielxxiw-2016-0017

Keywords:

Posttraumatic Stress Disorder (PTSD), traumatic stress, paramedics, structured interview, self-rating scales

Abstract

PRZEGLĄD NARZĘDZI DIAGNOSTYCZNYCH I METOD POMIARU ZESPOŁU STRESU POURAZOWEGO (POSTTRAUMATIC STRESS DISORDER, PTSD) Z MOŻLIWOŚCIĄ WYKORZYSTANIA WŚRÓD RATOWNIKÓW MEDYCZNYCH

Zawód ratownika medycznego wiąże się z ciągłym kontaktem z traumatycznymi wydarzeniami – wypadkami, katastrofami, kataklizmami, aktami przemocy itp. Konsekwencją częstego i długotrwałego narażenia na zdarzenia traumatyczne wśród ratowników medycznych są zaburzenia po stre­sie traumatycznym, określane także jako zespół stresu pourazowego lub zaburzenie stresowe pourazowe (z ang. Posttraumatic Stress Disorder – PTSD). Są to przewlekłe zaburzenia poznawcze, emocjonalne, behawioralne oraz somatyczne w wyniku przedłużonej reakcji na stresujące wydarzenia lub sytuacje o charakterze zagrażającym życiu i/lub bezpieczeństwu. Metody stosowane do diagnozowania PTSD można podzielić na dwie grupy: ustrukturyzowane wywiady i kwestionariusze do samooceny (self-rating scales). Badacz powinien wybrać najlepszą metodę nie tylko ze względu na procedurę prowadzonych badań, ale również jej merytoryczne i psychometryczne parametry. Niniejszy artykuł przedstawia przegląd polskich i zagranicznych sposobów pomiaru PTSD, które mogą znaleźć zastosowanie w badaniach prowadzonych w grupie ratowników medycznych.

References

1. Wawrzynowicz H, Romańczukiewicz J. Zaburzenie po stresie traumatycznym – tendencje badawcze. Pielęgniarstwo Polskie. 2005; 1(19): 73-78.

2. Holiczer A, Gałuszko M, Cubała WJ. Zaburzenie stresowe pourazowe – opis ewolucji koncepcji zaburzenia i podejść terapeutycznych. Psychiatria. 2007; 4(1): 25-32.

3. Lis-Turlejska M. Traumatyczne zdarzenia i ich skutki psychologiczne. Warszawa: Wyd. Instytutu Psychologii PAN; 2005.

4. Dudek B. Zaburzenia po stresie traumatycznym. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne GWP; 2003.

5. ICD-10. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków-Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii; 2000.

6. American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Txt Revision. 4th ed. Washington; 2000.

7. Olasov Rothbaum B, Foa EB, Hembree EA. Odzyskaj życie po traumie. Przedłużona ekspozycja w terapii PTSD. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne GWP; 2013.

8. American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th Edition: DSM-5; 2013.

9. Joseph S, Williams R. Understanding Posttraumatic Stress: Theory, Reflections, Context and Future. Behavioural and Cognitive Psychotherapy. 2005; 33(4): 423-441.

10. Radko J. Wtórny zespół stresu pourazowego w pracy strażaków i pracowników pogotowia ratunkowego – przegląd badań. Opuscula Sociologica. 2013; 3: 73-82.

11. Dąbkowska M. Rozpoznawanie zespołu stresu pourazowego. Neuropsychiatria i Neuropsychologia. 2008; 3 (2): 80-84.

12. Makara-Studzińska M, Partyka I, Ziemecki P. Zespół stresu pourazowego – rys historyczny, terminologia, metody pomiaru. Curr Probl Psychiatry. 2012; 13(2):109-114.

13. Horowitz M, Wilner M, Alvarez W. Impact of Event Scale: A measure of subjective stress. Psychosom Med. 1979; 41: 209-218.

14. Lis-Turlejska M. Traumatyczny stres: koncepcje i badania. Warszawa: Wyd. Instytutu Psychologii PAN; 1998.

15. Lis-Turlejska M. Psychologiczne konsekwencje traumatycznego stresu – współczesne kierunki badań. Nowiny Psychologiczne. 2000; 2.

16. Lis-Turlejska M. Stres traumatyczny: występowanie, następstwa, terapia. Warszawa: Wyd. Akademickie Żak; 2002.

17. Juczyński Z, Ogińska-Bulik N. Pomiar zaburzeń po stresie traumatycznym – polska wersja zrewidowanej skali wpływu zdarzeń. Psychiatria. 2009; 6(1):1-8.

18. Lis-Turlejska M, Łuszczyńska-Cieślak A. Adaptacja cywilnej wersji kwestionariusza zespołu stresu pourazowego: Misissippi PTSD Scale, Czas. Psychol. 2002; 7: 165-173.

19. Keane TM, Caddell JM, Taylor KL. Mississippi Scale for Combat-Related Posttraumatic Stress Disorder: three studies in reliability and validity. J Consult Clin Psychol. 1988; 5: 85-90.

20. Koniarek J, Dudek B, Szymczak B. Kwestionariusz do pomiaru zespołu zaburzeń po stresie urazowym (K-PTSD) – zastosowanie PTSD interview Ch. Watson i in. w badaniach grupowych. Przegl. Psychol. 2000; 43: 205-216.

21. Strelau J, Zawadzki B, Oniszczenko W, Sobolewski A. Kwestionariusz PTSD – wersja czynnikowa (PTSD-C). Konstrukcja narzędzia do diagnozy głównych wymiarów zespołu stresu pourazowego. Przegl. Psychol. 2002; 45: 149-176.

22. Newport DJ, Nemeroff ChB. Neurobiology of Posttraumatic Stress Disorder, Curr. Opin. Neurobiol. 2000; 10: 211-218.

23. Hetherington A. Wsparcie psychologiczne w służbach ratowniczych. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne; 2004.

Downloads

Published

2016-08-04

Issue

Vol. 15 No. 2(55) (2016): Nursing in the 21st Century

Section

Artykuły

License

Copyright (c) 2016 Authors

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.