Transplantacja narządów w świetle nauki Kościoła Katolickiego

Abstrakt

Najważniejsze wymogi, którymi Kościół obwarowuje eksplantację organów w odniesieniu do przeszczepów ex mortuo, to śmierć dawcy i wyrażona przez niego zgoda. Jeśli chodzi o spełnienie pierwszego wyznacznika etycznego charakteru transplantacji z ciał martwych to tutaj teologowie podzielają medyczną definicję śmierci człowieka i jako jej pewną oznakę wskazują śmierć mózgu. 
Śmierć mózgu została uznana za kryterium nie tylko definitywne ale wystarczające do tego by człowieka u którego ją stwierdzono, nazwać zmarłym. Kryterium to pozwala na osiągnięcie stopnia osądu etycznego, który jest określany jako pewność moralna. Taka pewność jest uważana za niezbędną i wystarczającą podstawę dla działania etycznie poprawnego. 
Kategoria daru nierozerwalnie wiąże się z drugim etycznym warunkiem eksplantacji narządów po śmierci, a mianowicie – zgoda dawcy. Etycy chrześcijańscy kładą nacisk na potrzebę świadomego wyrażenia zgody, gdyż tylko wtedy przeszczep może być postrzegany jako dar, czyli uczyniona z siebie ofiara. Wyraźnej, bezpośredniej zgody darczyńcy nie można zastępować przez decyzje państwa, rodziny czy społeczeństwa. Wszystkie bowiem instytucje poza darczyńcą są tylko pośrednikami tego daru, który on ofiarował. Wszelkie próby omijania tej zasady poprzez prawodawstwo dopuszczające wykorzystanie tzw. Zgody domniemanej przekreślają osobowy i osobisty wymiar dawstwa narządów. 
Również obdarowany nie może zapominać o owym wyjątkowym akcie miłości, dzięki któremu może cieszyć się życiem i zdrowiem. Czyjś akt miłości powinien wyzwalać w nim wdzięczność, miłość i wielkoduszność. Niezwykle ważną kwestią dla biorcy jest również poszanowanie jego godności osobowej. Oznacza to niedopuszczenie do sytuacji w której biorca traktowany jest jako przedmiot doświadczeń czy eksperymentów lekarzy. 
Ta pełna uznania i akceptacji prawda Kościoła Katolickiego dla transplantacji ex mortuo obok wymienionych warunków odwołuje się również do poszanowania w tych zabiegach ciała człowieka, które zawsze jest ciałem konkretnej osoby. Nie może być ono nigdy traktowane wyłącznie w kategoriach fizycznych czy biologicznych. 
Najważniejsze punkty stanowiska etyków wobec transplantacji podkreślają również bezinteresowność daru, za bezwzględnie niemoralne uznając handlowanie narządami, tkankami, pochodzącymi zarówno z ciała własnego jak i innych ludzi. Może to generować różne formy nielegalnego zdobywania i rozdzielania narządów. Przez handel narządami medycyna transplantacyjna zostałaby uwikłana w okrutne niszczenie zdrowia biednych dla ratowania bogatych. I to jest rzeczywiście duże niebezpieczeństwo, dlatego w tej delikatnej bardzo materii potrzeba dużo rozwagi i konkretnego prawa. 
Zróżnicowanie etycznych ocen transplantacji znalazło wyraz nie tylko w możliwości finansowych nadużyć towarzyszących transplantacjom, lecz również w dwuznaczności sytuacji, w których oczekuje się na czyjąś śmierć, aby zdobyć organy niezbędne dla przeszczepu. Zarzut o egoistycznym oczekiwaniu na śmierć dawcy narządu może funkcjonować tak długo, jak długo problematyki przeszczepów nie ujmie się w kontekście bądź to chrześcijańskiej zasady miłości bliźniego, bądź też jej humanistycznych odpowiedników. Ważne jest, aby wypracować takie procedury organizacyjne i techniczne pobierania narządów, by nie naruszyć szacunku dla człowieka umierającego, zmarłego jak również dla uczuć rodziny. 
Etyka zabrania ofiarowania wszystkich narządów. Dotyczy to przeszczepów gruczołów płciowych i mózgowia, z którymi w jakiś sposób wiąże się osobowość i indywidualność człowieka. Zakaz dotyczący mózgu wynika także z obowiązku chronienia dawcy i jego dobra. Pobranie tkanki mózgowej byłoby przekroczeniem granicy dopuszczalności ryzyka i szkody dla dawcy.