Słowa kluczowe
badanie przesiewowe
profilaktyka
opieka nad chorym
Abstrakt
WIEDZA, POSTAWY I PRAKTYKA W PROFILAKTYCE RAKA SZYJKI MACICY
Wprowadzenie. Rak szyjki macicy jest najbardziej powszechnym nowotworem narządów płciowych oraz jednym z wiodących przyczyn zgonów wśród kobiet w Słowacji. Obecnie tak umiejscowionemu nowotworowi można zapobiec jeśli kobiety regularnie poddają się badaniom przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy. Wiedza kobiet dotycząca tego rodzaju badań, ich postawa oraz praktyczne uczestnictwo zostały poddane ocenie.
Materiał i metody. Badanie przekrojowe pomogło w dokonaniu ewaluacji wiedzy, postaw i praktyki dotyczących profilaktyki raka szyjki macicy oraz badania przesiewowego służącego jego wczesnemu wykrywaniu. Próbie poddano 239 kobiet między 18 a 64 rokiem życia. Dane uzyskano dzięki przeprowadzeniu kwestionariusza w okresie od stycznia do kwietnie 2015 roku.
Wyniki. Uczestniczki badania wykazały się przeciętną wiedzą dotyczącą raka szyjki macicy, czynników ryzyka oraz wczesnych objawów choroby, jednak ich świadomość odnośnie badań przesiewowych była zadawalająca. Pomimo faktu, iż osoby uczestniczące w badaniu wyrażały właściwe nastawienie do takich badań, poziom faktycznego w nich uczestnictwa był niski (64% uczestniczyło w ginekologicznych wizytach kontrolnych, 43% poddawało się badaniu cytologicznemu w przeciągu roku a 44% w przeciągu trzech lat). W niniejszym badaniu zaobserwowano lepsze rezultaty u kobiet z wyższym wykształceniem jeśli chodzi o chorobę (p < .001). profilaktykę (p < .001) oraz zachowanie grożące ryzykiem.
Wnioski. Świadomość kobiet w Słowacji dotycząca raka szyjki macicy jest ograniczona. W związku z tym widoczna jest potrzeba propagowania i promowania takiej świadomości wśród kobiet aby zredukować zachorowalność i umieralność na tę chorobę.
Bibliografia
1. Ferlay J, Soerjomataram I, Dikshit R, et al. Cancer incidence and mortality worldwide: Sources, methods and major patterns in GLOBOCAN 2012. Int J Cancer. 2015;136(5):E 359−E386.
2. Národné centrum zdravotníckych informácií, Národný onkologický register SR. 2015, Incidencia zhubných nádorov v Slovenskej republike 2009. ed. Safaei Diba, Ch. vyd. NCZI SR, NOR SR; 2015. s. 191.
3. Ondrušová M, Sadovský O, Pšenková M. Epidemiológia vybraných gynekologických malignít na Slovensku. Onkológia. 2015;10(4):223–225.
4. Underwood SM, Ramsay-Johnson E, Browne L, Caines N, Dean A, Duval S, et al. What women in the United States Virgin Islands still want and need to know about HPV, cervical cancer, and condom use. J Natl Black Nurses Assoc. 2010;21(1):25-32.
5. Sadovský O. Skríning rakoviny krčka maternice na Slovensku. Onkológia. 2014;9(3):144-148.
6. Act No. 661/2007 of Code which amended the Act No. 577/2004 o rozsahu zdravotnej starostlivosti uhrádzanej na základe verejného zdravotného poistenia a o úhradách
7. za služby súvisiace s poskytovaním zdravotnej starostlivosti v znení neskorších predpisov a o zmene a doplnení niektorých zákonov.
8. Rob L. Screening karcinomu děložního hrdla. Onkologická péče. 2007;11(1):12-14.
9. Zubor P, Danko J, Kajo K, et al. Low affordability may limit the effect of cervical cancer vaccination in central and eastern European countries. J Clin Oncol. 2007;25(34):5534−5537.
10. Ondrušová M, Zubor P, Ondruš D. Time trends in cervical cancer epidemiology in the Slovak Republic: reflection on the non-implementation of screening with international comparisons. Neoplasma. 2012;59(2):121-128.
11. Park MJ, et al. Sociodemographic gradients in breast and cervical cancer screening in Korea: the Korean National Cancer Screening Survey (KNCSS) 2005-2009. BMC Cancer. 2011;11(257):1-8.
12. Ibekwe CM, Hoque ME, Ntuli-Ngcobo B. Perceived barriers of cervical cancer screening among women attending Mahalapye district hospital, Botswana. Archives of Clinical Microbiology. 2011;2:1-9.
13. Waller J, Bartoszek M, Marlow L, Wardle J. 2009. Barriers to cervical cancer screening attendance in England: a population-based survey. J Med Screen. 2009;16(4):199-204.
14. Petruželka L, et al. Klinická onkologie. 1. vyd. Praha: Karolinum; 2003, s. 274.
15. IARC, 2013. HPV and cervical cancer curriculum. [online]. [cit. 29. October 2016]. Available from: http://screening.iarc.fr/cxcaccurriculum.php?lang=1
16. NCI, 2012. Oral contraceptives and risk cancer. [online]. [cit. 20. December 2016]. Available from: http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/Risk/oralcontraceptives
17. Hensley, M. A Sexual Activity and Cervical Cancer Risk? [online]. last update 5.5.2008. [cit. 13. November 2016]. Available from: http://www.everydayhealth.com/specialists/women/hensley/qa/sex-and-cervical-cancer-risk/index.aspx
18. Hlavatá L. Očkování proti rakovině děložního čípku. [online 15.7.2012]. [cit. 12.September 2016]. Available from: http://cs.medixa.org/lecba/ockovani-protirakovine-delozniho-cipku
19. Drolet M, et al. Sociodemographic inequalities in sexual activity and cervical cancer screening: implications for the success of human papillomavirus vaccination. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2013;22(4):641-52.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie (c) 2017 Autorzy