Słowa kluczowe
kompetencje zdrowotne
HLS EU Q16
przegląd literatury
Abstrakt
KOMPETENCJE ZDROWOTNE („HEALTH LITERACY”) - PRZEGLĄD BADAŃ Z WYKORZYSTANIEM EUROPEJSKIEGO KWESTIONARIUSZA KOMPETENCJI ZDROWOTNYCH (HLS-EU-Q16) W LATACH 2010-2018
Wprowadzenie. Pojęcie Health Literacy używane jest często zamiennie jako „kompetencje zdrowotne”, „zdolność zdrowotna”lub „alfabetyzm zdrowotny”. Wiąże się z umiejętnościami i motywacją ludzi do uzyskiwania i rozumienia informacji dotyczących zdrowia. W celu poprawy zrozumienia zdrowia i oceny Health Literacy w rożnych populacjach opracowano wiele instrumentów do pomiaru kompetencji zdrowotnych. Wśród nich znajduje się wielowymiarowy, kompleksowy kwestionariusz HLS-EU-Q16, opracowany przez Konsorcjum Krajów Europejskich.
Cel pracy. Przegląd badań dotyczących kompetencji zdrowotnych (Health Literacy) z wykorzystaniem Europejskiego Kwestionariusza Kompetencji Zdrowotnych (HLS-EU-Q16) w oparciu o analizę literatury.
Metoda. Przegląd tematyczny, niesystematyczny literatury obejmujący lata 2010-2018. Analizie dokonanej przez autorów opracowania poddano 17 pozycji źródłowych.
Wyniki. Ogólny poziom Health Literacy był wyższy badaniach pochodzących z Europy niż w badaniach pozaeuropejskich. Niski poziom Health Literacy odnotowano u osób starszych i przewlekle chorych, imigrantów i więźniów oraz osób z niskim wykształceniem. Z analizy badań wynika, że ograniczone umiejętności zdrowotne badanych mają związek z pogorszeniem stanu funkcjonalnego i umiejętności poznawczych u osób starszych. Zaś decydującym wyznacznikiem niskiego poziomu Health Literacy wśród imigrantów i więźniów jest bezrobocie oraz niskie wykształcenie. Istotna jest więc odpowiednia edukacja zdrowotna społeczności lokalnych, która pełni kluczową rolę w poprawie społecznego poziomu świadomości zdrowotnej, a tym samym przyczynia się do długoterminowego zdrowia całej populacji.
Bibliografia
1. Nutbeam D. Health Promotion Glossary. Health Promot Int. 1998;13:349-364.
2. Sorensen K, Van den Broucke S, Fullam J, et al. Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 2012; 12:80.
3. Iwanowicz E. „Health Literacy” jako jedno ze wspołczesnych wyzwań zdrowia publicznego. Medycyna Pracy. 2009;60(5):427-437.
4. Olejniczak D. Praktyczne wykorzystanie health literacy - alfabetyzmu zdrowotnego, jako narzędzia osiągania celow zdrowotnych. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(2):238-243.
5. Karuranga S, Sorensen K, Coleman C, et al. Health Literacy Competencies for European Health Care Personnel. Health Literacy Research and Practice. 2017; 1(4): e247-e256.
6. Sorensen K, Van den Broucke S, Pelikan J, et al. Measuring health literacy in populations: illuminating the design and development process of the European Health Literacy Survey Questionnaire (HLS-EU-Q). BMC Public Health. 2013;13:948.
7. Sorensen K, Jurgen M, Pelikan J, et al. Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). European Journal of Public Health. 2015; 25(6):1053-1058.
8. Doyle G, Cafferkey K. The European health literacy survery. Results from Ireland. UCD Dublin, April 2012.
9. Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, et al. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The PRISMA Statement. PLoS Med. 2009;6(7): e1000097.
10. Diederichs C, Jordan S, Domanska O, et al. Health literacy in men and women with cardiovascular diseases and its association with the use of health care services – Results from the population-based GEDA2014/2015-EHIS survey in Germany. PLOS ONE, 6, 2018.
11. Gele A, Pettersen KS, Torheim LE, et al. Health literacy: the missing link in improving the health of Somali immigrant women in Oslo. BMC Public Health. 2016; 16(1):1134.
12. Wangdahl J, Lytsy P, Mĺrtensson L, Westerling R. Poor health and refraining from seeking healthcare are associated with comprehensive health literacy among refugees: a Swedish crosssectional study. International Journal of Public Health. 2018; 63:409-419.
13. Levin-Zamir D, Baron-Epel O, Cohen V, Elhayany A. The Association of Health Literacy with Health Behavior, Socioeconomic Indicators, and Self-Assessed Health From a National Adult Survey in Israel. Journal of Health Communication. 2016; 21: 61-68.
14. Nolasco A, Carmen Baronaa C, Tamayo-Fonsecaa N, el al. Alfabetizacion en salud: propiedades psicometricasdel cuestionario HLS-EU-Q16. Gac Sanit. 2018.
15. Rouquette A, Nadot T, Labitrie P, et al. Validity and measurement invariance across sex, age, and education level of the French short versions of the European Health Literacy Survey Questionnaire. PLOS ONE. 2018; 6.
16. Pelikan JM. Developing short forms for the HLS EU Q47 instrument to measure comprehensive Health Literacy in general and specific populations. Dostępny w: https://slideplayer.com/slide/13026267/ [dostęp: 06.02.2019r.]
17. Amoah A. Social participation, health literacy, and health and well-being: A crosssectional study in Ghana. SSM - Population Health. 2018; 4: 263-270.
18. Duplaga M, Grysztar M, Tubek A. The association between health literacy and health literacy in young adult population in Poland. European Journal of Public Health. 2017; 27(3):432.
19. Jordan S, Hoebel J. Gesundheitskompetenz von Erwachsenen in Deutschland. Ergebnisse der Studie „Gesundheit in Deutschland aktuell“ (GEDA). Bundesgesundheitsbl .2015; 58: 942-950.
20. Almaleh R, Helmy Y, Farhat E, et al. Assessment of health literacy among outpatient clinics attendees at Ain Shams University Hospitals, Egypt: a cross-sectional study. Public Health. 2017;151:137-145.
21. Eronen J, Paakkari L, Erja Portegijs E, et al. Assessment of health literacy among older Finns. Aging Clinical and Experimental Research. 2018; 31: 549-556.
22. Tiller D, Herzog B, Kluttig A, et al. Health literacy in an urban elderly East-German population – results from the population-based CARLA study. BMC Public Health. 2015;15:883.
23. Reick S, Hering T, et al. Health literacy of students. Results of an online survey at the Bochum health university (Germany). International Journal Of Health Professions. 2018; 5(1): 44-52.
24. Storms H, Claes N, Aertgeerts B, Van den Broucke S. Measuring health literacy among low literate people: an exploratory feasibility study with the HLS-EU questionnaire. BMC Public Health. 2017;17:475.
25. Abellan C, Beaupere P, Bodenmann P. Health literacy: situation of detainees in the canton of Vaud, Switzerland. European Journal of Public Health. 2018; 28(1): STRONY.
26. Halbach SM, Enders A, Kowalski Ch, Pfortner TK, et al. Health literacy and fear of cancer progression in elderly women newly diagnosed with breast cancer – A longitudinal analysis. Patient Education and Counseling. 2016; 99: 855-862.
27. Juul L, Gill Rowlandsa G, Terkildsen H, Maindal T. Relationships between health literacy, motivation and diet and physical activity in people with type 2 diabetes participating in peer-led support groups. Primary care diabetes. 2018;12: 331-337.
28. Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego: Realizacja projektu pt. European Health Literacy Survey (HLS-EU). Dostępny w: https://www.ikard.pl/najwazniejsze-osiagniecia-reader/realizacja-projektu-pt-european-health-literacy-survey-hls-eu.html (dostęp: Czerwiec 2019)
29. Making health literacy a priority in EU policy. Brussels, June 2013. (dostęp: Czerwiec 2019)
30. Mirczak A. Health literacy level among elderly and chronic disease self-management. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(3):72-85.
31. Uemura K, Yamada M, Okamoto H. Effects of Active Learning on Health Literacy and Behavior in Older Adults: A Randomized Controlled Trial. Jurnal American Geriatrics Society. 2018;66:1721-1729.
32. Ward M, Maria Kristiansen M, Sorensen K. Migrant health literacy in the European Union: A systematic literature review. Health Education Journal. 2018; 78(1):81-95.
33. Electronic Platform for Adult Learning in Europe (EPALE): Health literacy and Migrant Education. Dostępny w: https://ec.europa.eu/epale/en/newsletters/ health-literacy-and-migrant-education (dostęp: wrzesień 2019).
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie (c) 2020 Autorzy