Zainteresowanie badaniami profilaktycznymi wśród osób chorujących na nowotwór
DOI:
https://doi.org/10.1515/pielxxiw-2017-0021Słowa kluczowe:
nowotwory, screening, profilaktyka drugorzędowa, badania przesiewoweAbstrakt
ZAINTERESOWANIE BADANIAMI PROFILAKTYCZNYMI WŚRÓD OSÓB CHORUJĄCYCH NA NOWOTWÓR
Cel pracy. Określenie wpływu zmiennych socjo-demograficznych na korzystanie z badań profilaktycznych przez osoby chorujące na nowotwór.
Materiał i metodyka. Grupę badaną stanowiło 100 osób chorych na nowotwór. Posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, techniką ankietową. Narzędziem badawczym była autorska ankieta, badająca zainteresowanie chorych na nowotwór badaniami profilaktycznymi. Analizy materiału badawczego dokonano przy użyciu pakietu statystycznego STATISTICA 12 i programu Microsoft Office Excel. Przyjęto poziom istotności p<0,05, wskazujący na istotne statystycznie różnice bądź zależności. Wykorzystano test Chi2.
Wyniki. Ankietowani przeważnie nie korzystali ze screeningu przeznaczonego do wykrycia choroby nowotworowej (66%). Uczestnictwo w badaniach profilaktycznych determinowały wiek (p=0,05), płeć (p=0,003), miejsce zamieszkania (p=0,04) badanych. Na korzystanie z badań profilaktycznych nie wpływały stan cywilny (p=0,47), poziom wykształcenia (p=0,85) i sytuacja materialna (p=0,13) respondentów.
Wnioski. Proces ograniczenia zachorowalności i umieralności z powodu chorób nowotworowych wymaga większego uczestnictwa populacji w programach profilaktycznych.
Bibliografia
1. Zatoński W, Przewoźniak K. Ograniczanie zachorowalności i umieralności z powodu chorób nowotworowych. [in:] Szymborski J, ed. Public Health and Population Policy. Warszawa: Rządowa Rada Ludnościowa; 2012, p. 78-89.
2. Didkowska J, Wojciechowska U, eds. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2013 roku. Warszawa: Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie; 2015, p. 3.
3. Tuchowska P, Worach-Kardas H, Marcinkowski JT. Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce – główne czynniki ryzyka i możliwości optymalizacji działań profilaktycznych. Probl Hig Epidemiol. 2013; 94(2): 166-171.
4. Strzelecki Z. Stanowisko Rządowej Rady Ludnościowej w sprawie „zachorowalności i umieralności na choroby nowotworowe oraz konieczności poprawy profilaktyki i wyników leczenia pacjentów nowotworowych w obliczu wyzwań demograficznych w Polsce”. [in:] Potrykowska A, Strzelecki Z, Szymborski J, Witkowski J, eds. Zachorowalność i umieralność na nowotwory a sytuacja demograficzna Polski. Warszawa: Rządowa Rada Ludnościowa; 2014, p. 13-15.
5. Szkiela M, Worach-Kardas H, Marcinowski JT. Nowotwór złośliwy piersi – epidemiologia, czynniki ryzyka, znaczenie profilaktyki pierwotnej i wtórnej. Probl Hig Epidemiol. 2014; 95(2): 292-302.
6. Kozłowska E, Kowalczyk A. Wiedza i postawy pracowników biurowych wobec Programu Badań Przesiewowych w kierunku wczesnego wykrycia nowotworu jelita grubego. J Educ Health Sport. 2015; 5(9): 443-456.
7. Synowiec-Piłat M. Taking decision about using medical services in view of the lay referral system concept. the case of oncological diseases. Acta Univ Lodz. 2013; 45: 131-145.
8. Marcinkowska M, Mazurkiewicz P, Kozaka J, Stencel A. Przyczyny niskiej frekwencji kobiet w profilaktycznych badaniach mammograficznych. Psychoonkologia. 2006; 10(2): 57-63.
9. Kurpas D. Dostępność do badań profilaktycznych – rozwiązania w UE. Family Med E Primary Care Rev. 2011, 13(1): 75-79.
10. Gładczuk J, Maksimowicz K, Kleszczewska E. Wybrane aspekty profilaktyki chorób nowotworowych w Polsce. Część I. Czynniki determinujące zachowania profilaktyczne. Hygeia Public Health. 2015; 50(2): 266-271.
11. Dyzmann-Sroka A, Trojanowski M. Dlaczego Polki nie robią badań profilaktycznych? Now Lek. 2012; 81(3): 258-264.
12. Bojakowska U, Kalinowski P, Kowalska ME. Ocena skuteczności populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi wśród kobiet w Polsce. Pielęg Pol. 2013; 1(47): 18 22.
13. Dyzmann-Sroka A, Jędrzejczak A, Trojanowski M, Kubiak A. Przyczyny niskiej zgłaszalności Polek na badania profilaktyczne. Zeszyty naukowe WCO. 2010; 1(7): 17-27.
14. Zatoński W. Europejski kodeks walki z rakiem. Warszawa: Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie; 2009, p. 17-95.
15. Wender R. Barriers to screening for colorectal cancer. Gastrointest Endosc Clin N Am. 2002; 12(1): 145-70.
16. Godlewski D, Michalak J, Schroeiber T. Projektowanie badań przesiewowych w onkologii. Probl Hig Epidemiol. 2005; 86(1): 16-21.
17. Marcinkowska M, Mazurkiewicz P, Kozaka J, Stencel A. Przyczyny niskiej frekwencji kobiet w profilaktycznych badaniach mammograficznych. Psychoonkologia. 2006; 10(2): 57-63.
18. Kulik TB, Stefanowicz A, Pacian A, Żołnierczuk-Kieliszek D. Możliwości i ograniczenia profilaktyki chorób nowotworowych w podstawowej opiece zdrowotnej. Zdr Publ. 2004; 114(3): 275-278.
19. Huang QC, Ye D, Jiang XY et al. Cost-effectiveness analysis on colorectal cancer screening program. Zhonghua Liu Xing Bing Xue Za Zhi. 2017; 38(1): 65-68.
20. Miller JD, Bonafede MM, Herschorn SD et al. Value Analysis of Digital Breast Tomosynthesis for Breast Cancer Screening in a US Medicaid Population. J Am Coll Radiol. 2017 Jan 26. pii: S1546-1440(16)31328-X. doi: 10.1016/j.jacr.2016.11.019.
21. Jakubowska-Najnigier M, Najnigier B. Rola badań przesiewowych w profilaktyce nowotworów. Medyczne Zeszyty Naukowe Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej-Curie. 2014; 2: 55-65.
22. Chudzik M. Profilaktyka chorób nowotworowych – co możemy zrobić sami dla siebie? Medyczne Zeszyty Naukowe Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej-Curie. 2014; 2: 31-44.
23. Szynglarewicz B, Matkowski R, Kasprzak P et al. The effectiveness of population-based breast cancer screening programme. Pol Merkur Lekarski. 2009; 26(152): 117-120.
24. Pacian A, Kulik TB, Kaczoruk M, Kłodzińska K. Postawy kobiet makroregionu lubelskiego wobec profilaktyki nowotworu piersi. Med Paliat. 2016; 8(1): 17–23.
25. El Fakir S, Najdi A, Khazraji YC et al. Breast Cancer Screening in Morocco: Performance Indicators During Two Years of an Organized Programme. Asian Pac J Cancer Prev. 2015; 16(15): 6285-6288.
26. Hofvind S, Geller B, Vacek PM et al. Using the European guidelines to evaluate the Norwegian Breast Cancer Screening Program. Eur J Epidemiol. 2007; 22(7): 447-455.
27. Leżnicka M, Mierzwa T, Jachimowicz-Wołoszynek D, Żyrkowski J. System indywidualnych zaproszeń a zgłaszalność kobiet na badania profilaktyczne wykonywane w ramach programów z zakresu profilaktyki onkologicznej. Probl Hig Epidemiol. 2009; 90(2): 627-630.
28. Nowakowska I, Kubara K. We mnie jest moc! Czy społeczeństwo ma wiedzę na temat korzyści płynących z profilaktyki zdrowotnej? Pielęg Pol. 2015; 2(56): 149-152.
29. Hoffman B, Koper K. Profilaktyka chorób nowotworowych. [in:] Koper A, ed. Pielęgniarstwo onkologiczne. Warszawa: PZWL; 2015, p. 64-70.
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Autorzy
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
