Porównanie rozpowszechnienia czynników ryzyka sercowo-naczyniowego wśród Katolików i Adwentystów Dnia Siódmego zamieszkujących teren Polski Południowej
DOI:
https://doi.org/10.1515/pielxxiw-2017-0022Słowa kluczowe:
choroby sercowo-naczyniowe, klasyczne i nowe czynniki ryzyka, Katolicy, ADSAbstrakt
PORÓWNANIE ROZPOWSZECHNIENIA CZYNNIKÓW RYZYKA SERCOWO-NACZYNIOWEGO WŚRÓD KATOLIKÓW I ADWENTYSTÓW DNIA SIÓDMEGO ZAMIESZKUJĄCYCH TEREN POLSKI POŁUDNIOWEJ
Wstęp. Przegląd literatury dotyczący przynależności religijnej i chorób sercowo-naczyniowych, nie wykazał jednoznacznych zależności między tymi zmiennymi.
Cel pracy. Określenie wybranych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego oraz ryzyka incydentu sercowo-naczyniowego wśród Adwentystów Dnia Siódmego (ADS) oraz Katolików.
Materiał i metody. Badania przekrojowe przeprowadzono w latach 2014-2015, wśród 252 osób, w tym 118 wyznawców Kościoła ADS i 134 Katolików, między 20 a 95 rokiem życia, zamieszkujących teren Polski Południowej. Oparto je na wynikach: pomiarów antropometrycznych, kwestionariusza wywiadu, badania przedmiotowego i badań laboratoryjnych oraz skali SCORE.
Wyniki. Średnie stężenie homocysteiny i triglicerydów wśród Katolików było istotnie wyższe niż u ADS. Adwentyści mieli istotnie wyższe ciśnienie tętnicze oraz średnie stężenie cholesterolu HDL w stosunku do Katolików. Na podstawie BMI u nieco większego odsetka Katolików stwierdzono nadwagę i otyłość, a na podstawie obwodu pasa częstszą otyłość androidalną niż u ADS.
Wnioski. Ryzyko incydentu sercowo-naczyniowego w oparciu o skalę SCORE u Katolików było istotnie wyższe niż wśród ADS.
Bibliografia
1. Jędrychowski W, Tobiasz-Adamczyk B, Olma A, Gradziliewicz P. Survival Rates Among Seventh-day Adventists Compared with the general population of Poland. Scand J Social Medic. 1985; 13(2): 49-52.
2. Pawlikowski J, Marczewski K. (2008). Religia a zdrowie – czy religia może sprzyjać trosce o zdrowie? Cześć 1 – wartość zdrowia w wielkich religiach świata. Kardiol Dypl. 2008; 7(10): 96-103.
3. Pawlikowski J, Sak J, Marczewski K. Religia a zdrowie – czy religia może sprzyjać trosce o zdrowie?. Część 2 – religijność a zdrowie. Kardiol Dypl. 2009; 8(1): 87-94.
4. Majda A, Zalewska-Puchała J, Bodys-Cupak I, i wsp. Rozpowszechnienie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych wśród wyznawców Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego zamieszkujących teren Polski Południowej. Probl Piel. 2015; 23(2): 190-196. doi: 10.5603/PP.2015.0032
5. Modrzejewski W, Musiał WJ. Stare i nowe czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego – jak zahamować epidemię miażdżycy? Część I. Klasyczne czynniki ryzyka. Forum Zaburzeń Metabol. 2010; 2(1): 106-114.
6. Matetzky S, Freimark D, Ben-Ami S, et. al. Association of elevated homocysteine levels with a higher risk of recurrent coronary events and mortality in patients with acute myocardial infarction. Archiv Inter Medic. 2003; 163(16): 1933-1937. doi:10.1001/archinte.163.16.1933
7. Yusuf S, Hawken S, Ounpuu S, et. al. Effect of potentially modifiable risk factors associated with myocardial infarction in 52 countries (the INTERHEART study): case-control study. Lancet, 2004; 364: 937-952. doi:10.1016/S0140-6736(04)17018-9
8. Broda G, Rywik S. Wieloośrodkowe ogólnopolskie badanie stanu zdrowia ludności – projekt WOBASZ. Zdefiniowanie problemu oraz cele badania. Kardiol Pol. 2005; 63: 6 (Suppl. 4): 601-604.
9. European guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice, version 2012. Europejskie Wytyczne dotyczące zapobiegania chorobom serca i naczyń w praktyce klinicznej na 2012 rok. Kardiol Pol. 2012; (Suppl. I): S1-S100.
10. Cybulska B, Szostak WB, Kłosiewicz-Latoszek L. Zapobieganie chorobom układu krążenia. [w:] P. Gajewski P, red. Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. Kraków: Medycyna Praktyczna; 2014, s. 149-159.
11. Majda A, Zalewska-Puchała J, Kamińska A, et. al. Risk factors for diseases of the cardiovascular system among Catholics living in areas of Southern Poland. Stud Med. 2017; 33(2): 88-94. doi: 10:5114/ms.2017.68701
12. Lucchese FA, Koenig HG. Religion, spirituality and cardiovascular disease: research, clinical implications, and opportunities in Brazil. Revista Brasileira Cirurgia Cardiovascular, 2013; 28(1): 103-28. http://dx.doi.org/10.5935/1678-9741.20130015
13. Salmoirago-Blotcher E, Fitchett G, Hovey KM, et. al. Frequency of private spiritual activity and cardiovascular risk in postmenopausal women: the Womenn’s Health Initiative. Annals Epidemiol. 2013; 23(5): 239-245. doi: 10.1016/j.annepidem.2013.03.002.
14. Valenti VE, Quitério RJ, Barnabe V, et al. Spirituality/religiosity and cardiovascular system. OA Alternative Medicine, 2014; 2(1): 1-5.
15. Appel L.J, Miller E.R, Ha Jee S, et al. Effect of dietary patterns on serum homocysteine. Results of a randomized, controlled feeding study. Circulation, 2000; 102(8): 852-857.
16. Heuch I, Jacobsen BK, Fraser GE. A cohort study found that earlier and longer Seventh-day Adventist church membership was associated with reduced male mortality. J Clinical Epidemiol. 2005; 58(1): 83-91.
17. Kwok CS, Umar S, Myint PK, et. al. Vegetarian diet, Seventh Day Adventists and risk of cardiovascular mortality: a systematic review and meta-analysis. Int J Cardiol. 2014; 176(3): 680-686. doi: 10.1016/j.ijcard.2014.07.080
18. Orlich MJ, Singh PN, Sabate J, et. al. Vegetarian Dietary Patterns and Mortality in Adventist Health Study 2. JAMA Internal Medic. 2013; 173(13): 1230-1238. doi: 10.1001/jamainternmed.2013.6473
19. Bell CN, Bowie JV, Thorpe RJ. The interrelationship between hypertension and blood pressure, attendance at religious services, and race/ethnicity. J Relig Health, 2012; 51(2): 310-322, doi:10.1007/s10943-010-9346-7
20. Feinstein M, Liu K, Ning H, et. al. Burden of cardiovascular risk factors, subclinical atherosclerosis, and incident cardiovascular events across dimensions of religiosity: The multi-ethnic study of atherosclerosis. Circulation, 2010; 121(5): 659-66. doi: 10.5402/2012/278730
21. Zdrojewski T, Bandosz P, Szpakowski P, i wsp. Rozpowszechnienie głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego w Polsce. Wyniki badania NATPOL PLUS. Kardiol Pol. 2004; 61, 5-26.
22. Biela U, Pająk A, Kaczmarczyk-Chałas K, i wsp. (2005). Częstość występowania nadwagi i otyłości u kobiet i mężczyzn w wieku 20-74 lat. Wyniki programu WOBASZ. Kardiol Pol. 2005; 63, 6 (Suppl. 4): 632-635.
23. Sygnowska E, Waśkiewicz A. Sposób żywienia osób z hipercholesterolemią stosujących odpowiednią dietę i niestosujących diety. Bromatol Chem Toksykol. 2012; XLV 3: 608-613.
24. Zdrojewski T. Występowanie i świadomość nadciśnienia tętniczego w Polsce i na świecie. Postępy Nauk Med. 2011; 3: 4-10.
25. Yusuf S, Hawken S, Ounpuu S, et. al. Obesity and the risk of myocardial infarction in 27,000 participants from 52 countries: a case-control study. Lancet, 2005; 366: 1640-1649. doi: 10.1016/S0140-6736(05)67663-5
26. Fernandez R, Rolley JX, Rajaratnam R, et. al. Risk factors for Coronary Heart Disease among Asian Indians living in Australia. J Transcult Nurs. 2015; 26(1): 57-63. doi: 10.1177/1043659614523996
27. Anthony D, Baggott R, Tanner J, et. al. Health, lifestyle, belief and knowledge differences between two ethnic groups with specific reference to tobacco, diet and physical activity. J Adv Nurs. 2012; 68(11): 2496-2503, doi: 10.1111/j.1365-2648.2012. 05948-x
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Autorzy
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
