Słowa kluczowe
przewlekła choroba nerek
natężenie bólu
Abstrakt
BÓL U PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ CHOROBĄ NEREK W TYM PODDANYCH LECZENIU NERKOZASTĘPCZEMU − AKTUALNY STAN WIEDZY
Wprowadzenie. Przewlekła choroba nerek to wielopłaszczyznowe schorzenie, które przyczynia się do rozwoju wielu zaburzeń biochemicznych, metabolicznych i patologii wielonarządowej. Pacjenci doświadczają także różnego rodzaju dolegliwości bólowych, w tym często o natężeniu od umiarkowanego do silnego. Pacjenci leczeni zachowawczo w stadium trzecim lub czwartym choroby są tak samo narażeni na ból, jak pacjenci w stadium piątym.
Cel pracy. Przedstawienie oraz scharakteryzowanie problematyki występowania bólu u pacjentów z PChN, w tym pacjentów poddanych leczeniu nerkozastępczemu.
Metoda. Przegląd i analiza piśmiennictwa dotyczącego problematyki bólu u pacjentów z PChN, w tym pacjentów poddawanych leczeniu nerkozastępczemu.
Podsumowanie. Ból mięśniowo-szkieletowy wymieniany jest jako najczęstszy objaw bólowy zarówno przez pacjentów leczonych zachowawczo jak i dializowanych. Przeszczepienie nerki przyczynia się do zmniejszenia częstości dolegliwości bólowych. Wysoki odsetek chorych cierpiących z powodu bólu o natężeniu od umiarkowanego do silnego sugeruje, że ból jest pomijany lub nieskutecznie leczony. Zadaniem lekarzy i pielęgniarek jest zwrócenie szczególnej uwagi na ten objaw niepożądany podczas leczenia ambulatoryjnego jak również po rozpoczęciu leczenia nerkozastępczego.
Bibliografia
1. Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) Lupus Nephritis Work Group. KDIGO 2024 Clinical Practice Guideline for the Management of Lupus Nephritis. Kidney Int. 2024;105(1S):S1–S69.doi:10.1016/j.kint.2023.09.002
2. Kovesdy CP. Epidemiology of chronic kidney disease: an update 2022. Kidney Int. Suppl. 2022;12(1):7-11. doi: 10.1016/j.kisu.2021.11.003.
3. Gellert R. Przewlekła choroba nerek. https://medicalpress.pl/zdrowie-wspolna-sprawa/prof-ryszard-gellert-przewleka-choroba-nerek-dotyka-kadej-komrki-w-organizmie-trzeba-j-wykry-i-leczy_NlRLBXkAGe/ [Accessed 24 July 2024].
4. Elshahat S, Cockwell P, Maxwell AP, et al. The impact of chronic kidney disease on developed countries from a health economics perspective: a systematic scoping review. PLoS ONE. 2020;15(3):e0230512.doi:10.1371/journal.pone.0230512
5. Dębska-Ślizień A, Rutkowski B, Rutkowski P, et al. Current status of renal replacement therapy in Poland in 2023. Nefrol. Dial. Pol .2024;28: 3-18.
6. Fletcher BR, Damery S, Aiyegbusi OL, et al. Symptom burden and health-related quality of life in chronic kidney disease: A global systematic review and meta-analysis. PLoS Med. 2022;19(4):e1003954. Published 2022 Apr 6. doi:10.1371/journal.pmed.1003954
7. Saran R, Robinson B, Abbott KC, et al. US Renal Data System 2018 Annual Data Report: Epidemiology of Kidney Disease in the United States. Am. J. Kidney Dis. 2019;73(3 Suppl 1):A7-A8. doi:10.1053/j.ajkd.2019.01.001
8. Lambourg E, Colvin L, Guthrie G, et al. The prevalence of pain among patients with chronic kidney disease using systematic review and meta-analysis. Kidney Int. 2021;100(3):636-649. doi:10.1016/j.kint.2021.03.041
9. Wouk N. End-Stage Renal Disease: Medical Management. Am. Fam. Physician. 2021;104(5):493-499.
10. Davison SN. Clinical Pharmacology Considerations in Pain Management in Patients with Advanced Kidney Failure. Clin. J. Am. Soc. Nephrol. 2019;14(6):917-931. doi:10.2215/CJN.05180418.
11. Dos Santos PR, Mendonça CR, Hernandes JC, et al. Pain in Patients With Chronic Kidney Disease Undergoing Hemodialysis: A Systematic Review. Pain Manag Nurs. 2021;22(5):605-615. doi:10.1016/j.pmn.2021.05.009
12. Jhamb M, Tucker L, Liebschutz J. When ESKD complicates the management of pain. Semin Dial. 2020;33(3):286-296. doi:10.1111/sdi.12881.
13. International Association for the Study of Pain: Terminology. https://www.iasp-pain.org/resources/terminology/ [Accessed 15 July 2024]
14. Abd-Elsayed A, Deer TR. Different Types of Pain. In: Abd-Elsayed, A. (eds.) Pain. Springer, Cham; 2019. https://doi.org/10.1007/978-3-319-99124-5_3.
15. Davison SN, Rathwell S, Ghosh S, et al. The Prevalence and Severity of Chronic Pain in Patients With Chronic Kidney Disease: A Systematic Review and Meta-Analysis. Can. J. Kidney Health Dis. 2021;8:2054358121993995. Published 2021 Feb 19. doi:10.1177/2054358121993995.
16. Brkovic T, Burilovic E, Puljak L. Prevalence and severity of pain in adult end-stage renal disease patients on chronic intermittent hemodialysis: a systematic review. Patient Prefer Adherence. 2016;10:1131-1150. Published 2016 Jun 23. doi:10.2147/PPA.S103927.
17. Viderman D, Tapinova K, Aubakirova M, et al. The Prevalence of Pain in Chronic Diseases: An Umbrella Review of Systematic Reviews. J. Clin. Med. 2023;12(23):7302. Published 2023 Nov 25. doi:10.3390/jcm12237302.
18. Yi C, Ye H, Lin J, et al. The incidence of pain and its association with quality of life in patients with peritoneal dialysis. Ren. Fail. 2022;44(1):724-730. doi:10.1080/0886022X.2022.2068444.
19. Kosmadakis G, Amara I, Costel G. Pain on arteriovenous fistula cannulation: A narrative review. Semin. Dial. 2021;00:1-10. https://doi.org/10.1111/sdi.12979.
20. Aitken E, McLellan A, Glen J, et al. Pain resulting from arteriovenous fistulae: prevalence and impact. Clin. Nephrol. 2013;80(5):328-333. doi:10.5414/CN107917.
21. Stojimirovic B, Milinkovic M, Zidverc-Trajkovic J, et al. Dialysis headache in patients undergoing peritoneal dialysis and hemodialysis. Ren Fail. 2015;37(2):241-244. doi:10.3109/0886022X.2014.982486.
22. Sousa Melo E, Pedrosa RP, Carrilho Aguiar F, et al. Dialysis headache: characteristics, impact and cerebrovascular evaluation. Arq. Neuropsiquiatr. 2022;80(2):129-136. doi:10.1590/0004-282X-ANP-2021-0133.
23. Zhang K, Hannan E, Scholes-Robertson N, et al. Patients’ perspectives of pain in dialysis: systematic review and thematic synthesis of qualitative studies. Pain. 2020;161(9):1983-1994. doi:10.1097/j.pain.0000000000001931.
24. Levy J, Morgan J, Brown E. (ed). Oxford Handbook of Dialysis, Oxford University Press 2003, pp. 348.
25. Chudek J. Bolesne skurcze mięśni, zator powietrzny, ból w klatce piersiowej. ProblemyLekarskie/Medical Problems. 2006;3:120-121.
26. Scarpioni R, Ricardi M, Albertazzi V, et al. Dialysis-related amyloidosis: challenges and solutions. Int. J. Nephrol. Renovasc. Dis. 2016;9:319-328. Published 2016 Dec 7. doi:10.2147/IJNRD.S84784.
27. Molsted S, Eidemak I. Musculoskeletal pain reported by mobile patients with chronic kidney disease. Clin. Kidney J. 2020;13(5):813-820. Published 2020 Feb 4. doi:10.1093/ckj/sfz196.
28. Hsu HJ, Yen CH, Hsu KH, et al. Factors associated with chronic musculoskeletal pain in patients with chronic kidney disease. BMC Nephrol. 2014;15:6. Published 2014 Jan 8. doi:10.1186/1471-2369-15-6.
29. Santoro D, Satta E, Messina S, et al. Pain in end-stage renal disease: a frequent and neglected clinical problem. Clin. Nephrol. 2013;79 Suppl 1:S2-S11.
30. Koncicki HM, Brennan F, Vinen K, et al. An Approach to Pain Management in End Stage Renal Disease: Considerations for General Management and Intradialytic Symptoms. Semin. Dial. 2015;28(4):384-391. doi:10.1111/sdi.12372.
31. Bello AK, Okpechi IG, Osman MA, et al. Epidemiology of peritoneal dialysis outcomes. Nat. Rev. Nephrol. 2022;18(12):779-793. doi:10.1038/s41581-022-00623-7.
32. Arnold R, Kwai NC, Krishnan AV. Mechanisms of axonal dysfunction in diabetic and uraemic neuropathies. Clin. Neurophysiol. 2013;124(11):2079-2090. doi:10.1016/j.clinph.2013.04.012.
33. Kaminski MR, Raspovic A, McMahon LP, et al. Risk factors for foot ulceration and lower extremity amputation in adults with end-stage renal disease on dialysis:
a systematic review and meta-analysis. Nephrol. Dial. Transplant. 2015;30(10):1747-1766. doi:10.1093/ndt/gfv114
34. Borys S.Pacjent cukrzycowy przed planowanym zabiegiem operacyjnym. Dializai Ty 2020, 3(38), 16.).
35. Yong TY, Khow KSF. Diabetic muscle infarction in end-stage renal disease: A scoping review on epidemiology, diagnosis and treatment. World J. Nephrol. 2018;7(2):58-64. doi:10.5527/wjn.v7.i2.58.
36. Chinnadurai R, Sinha S, Lowney AC, et al. Pain management in patients with end-stage renal disease and calciphylaxis- a survey of clinical practices among physicians. BMC Nephrol. 2020;21(1):403. Published 2020 Sep 18. doi:10.1186/s12882-020-02067- 2.
37. Lambourg E, Colvin L, Guthrie G, et al. Analgesic use and associated adverse events in patients with chronic kidney disease: a systematic review and meta-analysis. Br. J. Anaesth. 2022 Mar;128(3):546-561. doi: 10.1016/j.bja.2021.08.035. Epub 2021 Nov 9. PMID: 34763813.
38. Jakimowicz-Tylicka M, Chmielewski M, Kuźmiuk-Glembin I, et al. The use of over-the-counter analgesics in patients with chronic kidney disease. Eur. J. Transl. Clin. Med. 2018;1(2):11-16.DOI: 10.31373/ejtcm/99912.
39. Mulka-Gierek M, Krata N, Foroncewicz B, et al. The different patterns of over-the-counter nonsteroidal anti-inflammatory drugs or analgesics use in patients with chronic kidney disease and the general population. healthcare (Basel). 2022;10(10):2035. doi: 10.3390/healthcare10102035. PMID: 36292481; PMCID: PMC9602380.
40. Lu E, Koncicki HM. Nonopioid approaches to pain management in chronic kidney disease. Semin. Nephrol. 2021;41(1):54-67. doi: 10.1016/j.semnephrol.2021.02.006. PMID: 33896474.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2025 Autorzy