Słowa kluczowe
pielęgniarstwo
model Hofstede
opieka ambulatoryjna
Abstrakt
KONTEKST KULTUROWY PIELĘGNIARSTWA W DZIEDZINIE PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ W SERBII
Wstęp. Współczesna mapa świata charakteryzuje istnienie pluralistycznych i wielokulturowych społeczeństw powstałych w wyniku zwiększonej mobilności obywateli i procesu globalizacji. Różnorodność kulturowa realizuje swoje implikacje we wszystkich aspektach funkcjonowania społecznego i w znacznym stopniu poprzez system opieki zdrowotnej. Przyjmując koncepcję choroby jako konstruktu społecznego, międzykulturowość staje się przewodnią zasadą edukacji i praktycznych działań pracowników służby zdrowia na wszystkich poziomach. Charakter działalności pielęgniarki w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej odgrywa kluczową rolę we wdrażaniu zasad międzykulturowych w praktyce klinicznej z tendencją systemu opieki zdrowotnej do większej otwartości i wrażliwości na specyfikę istniejącej sytuacji społecznej i uwarunkowane kulturowo potrzeby zdrowotne użytkowników.
Cel. Analiza teoretycznego i praktycznego fundamentu wielowymiarowego i różnorodnego podejścia do opieki zdrowotnej.
Wyniki. Dyskurs na temat kulturowego kontekstu opieki pielęgniarskiej w dziedzinie opieki ambulatoryjnej w Serbii opiera się na aksjomatycznym założeniu, że choroba jest konstruktem kulturowym i że perspektywa socjologiczna i antropologiczna może zmienić praktykę kliniczną. Praca przedstawia analizę podstawowych cech kulturowych jako dynamicznych czynników zdrowia i choroby, dodatkowo zasady, elementy i znaczenie oceny kulturowej pacjentów w praktyce pielęgniarskiej; pokazuje różnice w pozycji pacjentów w koncepcji Parsonsa i współczesną koncepcję postmodernistycznego podejścia do pacjenta. Kontekst kulturowy pielęgniarstwa w Serbii został przeanalizowany przez pryzmat „5d Modelu Kulturowego” dr Geerta Hofstede, z prezentacją i interpretacją jego podstawowych wymiarów.
Wnioski. System opieki zdrowotnej w Serbii stoi przed wyzwaniami reformy, wprowadzając aspekt społeczno-kulturowy w tworzeniu polityki podstawowej opieki zdrowotnej w świetle współczesnych wielokulturowych tendencji społecznych. W celu zapewnienia wysokiej jakości opieki zdrowotnej, konieczne jest, aby zrozumieć, jak społeczeństwo postrzega zdrowie i chorobę oraz czynniki kulturowe, które leżą u podstaw zachowań jednostek. Jeśli opieka zdrowotna nie opiera się na wartościach kulturowych, niemożliwe jest osiągnięcie celu terapeutycznego, a zapewniona opieka zdrowotna będzie niekompletna i nieudana. Plan leczenia i opieki nad pacjentem musi być indywidualny, całościowy i kulturowo odpowiedni.
Bibliografia
1. Stanisavlјević S, Kekuš D. Teacher of nursing care in the process of multicultural education - role and competence. In: Matijević M, Majkihar M, Pejović D,editors. Proceedings of the 5th International Scientific Conference on career development for teaching, practice and research in nursing “Developing a focus for nursingthrough better understanding and implementation of safety, productivity andquality improvement”. Beograd, Srbija: Udruženje medicinskih sestara-tehničaraKliničkog centra Srbije ”Sestrinstvo”; 2011. p.123-128. Available from: https://docplayer.net/39177181-Razvoj-fokusa-za-sestrinstvo-kroz-bolje-razumevanjei-implementaciju-bezbednosti-produktivnosti-i-unapredena-kvaliteta-zbornikpredavanja.html (29.05.2019)
2. UNESCO. Guidlelines on Intercultural Education. Education Sector UNESCO, CLD-29366, Paris, 2006.
3. Petrović D, Jokić T. (ed.). Interkulturalno obrazovanje u Srbiji – Regulativni okvir,stanje i mogućnosti za razvoj. Beograd: Centar za obrazovne politike; 2016.
4. Žegarac N, Kišjuhas A, Koprivica I. Pojmovnik kulturno kompetentne prakse. Novi Sad: Pokrajinski zavod za socijalnu zaštitu; 2016.
5. Değer V.B. Transcultural Nursing. IntechOpen, Turkey. 2018. Available from: http://dx.doi.org/10.5772/intechopen.74990 (12.05.2019)
6. Tortumoğlu G. Examples of transcultural nursing and cultural care models. Cumhuriyet University Nursing School Journal. 2004; 8(2):47-57.
7. Bolsoy N, Sevil Ü. Health-disease and culture interaction. Atatürk University Nursing School Journal. 2006; 9(3):78-87.
8. Hotun Şahin N, Onat Bayram G, Avcı D. Responsive approach to cultures: Transcultural nursing. Journal of Nursing Education and Research. 2009; 6 (1):2-7.
9. Serrant-Green L. Transcultural nursing education: A view from within. Nurse Education Today. 2001; 21(8):670-678.
10. Douglas MK. Standards of practice for culturally competent nursing care. Journal of Transcultural Nursing. 2011; 22(4):317-333.
11. Staničić Ž. Re(de)konstrukcija Parsonsovog koncepta uloge bolesnika u postmodernom društvu. Rev. soc. Polit. 2007; 14 (3-4): 313-326.
12. Parsons T, Shils, E, Naegele KD, Pitts JR. Teorije o društvu. Prva knjiga. Beograd: Vuk Karadžić; 1969.
13. Bellaby P. What is genuine sickness? The relation between work-discipline and the sick role in a pottery factory. Sociology of Health and Illness. 1990; 12(1):47-68.
14. Radley A. Making sense of illness. The social psychology of health and disease. London: SAGE Publications; 1998.
15. Field D. The Social definition of illness. In: Tuckett, D. (ed.), An introduction to medical sociology. London and New York: Tavistock Publications; 1976.
16. Berger PL., Luckmann T. Socijalna konstrukcija zbilje. Zagreb: Naprijed; 1992.
17. Kaminski J. Nursing through the Lens of Culture: A multiple gaze. University of British Columbia, Curriculum Studies, Faculty of Education; 2006.
18. Hofstede G. Culture’s Consequences: Comparing Values, Behaviors, Institutions and Organizations Across Nations. 2nd ed. Thousand Oaks: SAGE Publications; 2001.
19. Mirosavlјević M, Milovanović M. Osnovne kulturološke dimenzije po Geert Hofstede - u, na primjeru Republike Srbije. Aktuelnosti – časopis za društvena pitanja. 2012; 19: 73-84. Available from: www.researchgate.net/publication/320265253 (18.05.2019)
20. Kleinman A, Eisenberg L, Good JB. Culture, Illness, and Care: Clinical Lessons From Anthropologic and Cross-Cultural Research. FOCUS the journal of lifelong learning in psychiatry. 2006; 4(1): 140-149.
21. Rupčić D. Bolest u procjepu biologije i kulture – Postmoderno shvaćanje bolesti kao biokulturne pojave. Filozofska istraživanja. 2016; 36 (3): 421-438.
22. Lie D, Lee-Rey E, Gomez A, et al. Does Cultural Competency Training of Health Professional Improve Patient Outcomes? A Systematic Review and Proposed Algorithm for Future Research. J. Gen Intern Medicine. 2010; 26(3): 317-25.
23. Beach MC, Price E, Gary T, et al. Cultural Competency: A Systematic Review of Health Care Provider Educational Interventions. Med Care 2005; 43(4): 356-73.
24. Internacional Council of Nursing. Closing the gap: Increasing access and equity. Geneva: ICN; 2011.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie (c) 2019 Autorzy