Słowa kluczowe
kompetencje kulturowe
pielęgniarstwo transkulturowe
modele teoretyczne
narzędzia pomiaru
Abstrakt
KOMPETENCJE KULTUROWE W PIELĘGNIARSTWIE – PODSTAWY KONCEPTUALIZACJI I NARZĘDZIA POMIARU NAUKOWEGO
Wstęp. Postępujący proces globalizacji na świecie powoduje rekonfigurację zachowań społecznych nawet w małych i stabilnych społeczeństwach. Zwiększona migracja ludności prowadzi do wzrostu różnorodności wśród pacjentów. Zapewnienie opieki pielęgniarskiej zgodnej kulturowo, dostosowanej do potrzeb odbiorcy staje się koniecznością. Rozwój kompetencji kulturowych w edukacji pielęgniarek, jest aktualnym wyzywaniem dla pielęgniarstwa, aby sprostać wymaganiom oraz potrzebom globalnej społeczności.
Cel. Celem pracy jest przedstawienie założeń prezentowanych w ramach wybranych modeli teoretycznych pielęgniarstwa transkulturowego i wynikających z nich kompetencji kulturowych pielęgniarek oraz możliwości ich naukowego pomiaru.
Metoda. Przegląd niesystematyczny literatury dokonany w oparciu o tematyczny wybór zakresu treści i autorów opracowania.
Wyniki. W pracy omówiono cztery dobrze opisane w literaturze pielęgniarskiej i uznane za podstawowe teorie i modele teoretyczne pielęgniarstwa transkulturowego: M. Leininger, L. Purnella, J. Campinha-Bacote, J.N. Giger oraz R.E. Davidhizar i wynikające z nich definiowanie kompetencji kulturowych. Modele teoretyczne stanowią fundament dla świadczenia opieki pielęgniarskiej dla różnych populacji, zapewniając środki do pokonywania trudności i wyzwań w sytuacjach, gdy pielęgniarki zajmują się pacjentami zróżnicowanymi kulturowo. Artykuł przedstawia także najważniejsze narzędzia pomiaru kompetencji kulturowych opartych na podstawowych modelach teoretycznych pielęgniarstwa transkulturowego.
Wnioski. Kompetencje kulturowe w pielęgniarstwie wyznaczają kierunek inwestowania we własny rozwój, zarówno pielęgniarek teoretyków jak i pielęgniarek praktyków. Zrozumienie składowych kompetencji kulturowych oraz dokonywanie ich pomiaru stanowi istotny i konieczny element wdrażania idei wielokulturowości w pielęgniarstwie.
Bibliografia
1. Majda A, Zalewska-Puchała J. Kulturowe odrębności w pielęgniarstwie. [w:]. Podstawy pielęgniarstwa. Założenia koncepcyjno-empiryczne opieki pielęgniarskiej. red. D. Zarzycka, B. Ślusarska. Warszawa: WL PZWL 2017, s. 119-140.
2. Higginbottom GMA, Richter MS, Mogale RS, et al. Identification of nursing assessment models/tools validated in clinical practice for use with diverse ethno-cultural groups: An integrative review of the literature. BMC Nursing. 2011; 3; 10-16. doi: 10.1186/1472-6955-10-16.
3. Leininger M. Culture care theory: a major contribution to advance transcultural nursing knowledge and practices. J Transcult Nurs. 2002; 13: 189-192.
4. McFarland M. Culture Care Theory of Diversity and Universality. In. Nursing Theorists and Their Work, Eds M.R. Alligood, Copyright Mosby. 2014: pp.417-441.
5. Mattson S. Providing culturally competent care. Lifelines. 2000;10-11: 37-39.
6. Faulk-Rafael A. Globalization and global health: Toward nursing praxis in the global community. Adv Nurs Sci. 2006; 29 (1): 2-14.
7. Beach MC, Price EG, Gary TL, et al. Cultural competence: A systematic review of health care provider educational interventions. Med. Care. 2005; 43(4): 356-373.
8. Leininger M. Overview of the theory of culture care with the ethnonursing research method. J Transcult Nurs 1997; 8 (2): 32-52. DOI:10.1177/104365969700800205
9. Schim SM, Doorenbos AZ, Benkert R. Miller J. (2007). Culturally congruent care: Putting the puzzle together. J Transcult Nurs. 2007; 18 (2): 103-110.
10. Xu Y, Shelton D, Polifroni E, Anderson, E. Advances in conceptualization of cultural care and cultural competence in nursing: An initial assessment. Home Health Care Management & Practice. 2006; 18 (5): 386.
11. Campinha-Bacote J. The Process of Cultural Competence in the Delivery of Healthcare Services: The journey continues. Transcultural C.A.R.E. Associates. Cincinnati, Ohio; 2007.
12. Leininger M. Culture care diversity and universality: A theory of nursing. National League for Nursing Press, New York, NY, 1991.
13. Leininger M. Culture care theory: a major contribution to advance transcultural nursing knowledge and practices. J Transcult Nurs. 2002; 13: 189-192.
14. Leininger M, McFarland M. Madeleine Leininger`s Theory of Culture Care Diversity and University. In: Nursing Theories & Nursing Practice. Eds: M. Parker &M. Smith. Davis Company, Philadelphia, 2010, pp.317-335.
15. Purnell L. The Purnell Model for Cultural Competence. J Transcult Nurs. 2002; 13 (3): 193-196.
16. Campinha-Bacote J. The process of cultural competence in the delivery of healthcare services: A model of care. J Transcul. Nurs. 2002; 3(13): 181-184.
17. Giger J, Davidhizar R. Transcultural nursing: Assessment and intervention (5th edn) Mosby, St. Louis, MO, 2008.
18. Leininger M. Major contributions of qualitative and quantitative criteria to evaluate research. 2005. PowerPoint Presentation. www.madeleine-leininger.comon-line Access 18.11.2017.
19. Loftin C, Hartin V, Branson M, Reyes H. Measures of Cultural Competence in Nurses: An Integrative Review. The Scientific World Journal. 2013, Article ID 289101, 10 pages. http://dx.doi.org/10.1155/2013/289101
20. Bernal H, Froman R. Influences on the cultural self efficacy of community health nurses. J Transcul. Nurs. 1993; 4 (2): 24-31.
21. Jeffreys MR, Smodlaka I. Steps of the instrument design process. An illustrative approach for nurse educators. Nurse Educator. 1996; 21 (6): 47-52.
22. Campinha-Bacote J. Reported reliability and validity of the IAPCC-R. 2009. http://www.transculturalcare.net/iapccr.htm; on-line Access 10.11.2017.
23. Napholz L. Acomparison of self-reported cultural competency skills among two groups of nursing students: implications for nursing education. J Nurs Educ. 1999; 38 (2): 81-83.
24. Rew L, Becker H, Cookston J, Khosropour S, Martinez S. Measuring cultural awareness in nursing students. J Nurs Educ. 2003; 6 (42): 249-257.
25. Schim SM, Doorenbos AZ, Miller J, Benkert R. Development of a cultural competence assessment instrument. J Nurs Meas. 2003 11(1): 29-40.
26. Brathwaite AC, Majumdar B. Evaluation of a cultural competence educational programme. JAN. 2006; 4 (53): 470-479.
27. Sealey LJ, Burnett M, Johnson G. Cultural competence of baccalaureate nursing faculty: are we up to the task? J Cult Divers. 2006; 3 (13):131-140.
28. Kosoko-Lasaki O, Cook CT, O’Brien R, Kissell J, et al. Promoting cultural proficiency in researchers to enhance the recruitment and participation of minority populations in research: development and refinement of survey instruments. Evaluation and Program Planning. 2006; 29 (3): 227-235.
29. Hughes KH, Hood LJ. Teaching methods and an outcome tool for measuring cultural sensitivity in undergraduate nursing students. J Transcul. Nurs. 2007; 18 (1): 57-62.
30. Perng S, Watson R. Construct validity of the nurse cultural competence scale: a hierarchy of abilities. J Clin Nurs. 2012;21(11-12):1678-84. doi: 10.1111/j.1365-2702.2011.03933.
31. Matsumoto D, Hwang HC. Assessing Cross-Cultural Competence: A Review of Available Tests. Journal of Cross-Cultural Psychology 2013; 44(6), 849-873. DOI: 10.1177/0022022113492891
32. Thornson CA. Development and Validation of the Cross-Cultural Competence Inventory. A dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in Industrial and Organizational Psychology in the Department of Psychology in the College of Sciences at the University of Central Florida, Orlando, Florida, 2010.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie (c) 2017 Autorzy