Słowa kluczowe
strategie radzenia sobie ze stresem
rolnicy
gospodarstwo
praca
zdrowie
Abstrakt
PERCEPCJA STRESU ORAZ STRATEGIE RADZENIA SOBIE ZE STRESEM W GRUPIE OSÓB PRACUJĄCYCH W GOSPODARSTWIE ROLNYM – BADANIE PRZEKROJOWE
Wstęp. Praca w gospodarstwie rolnym cechuje się wieloma niebezpieczeństwami, które mogą wynikać z oddziaływania czynników biologicznych, chemicznych, czy mechanicznych na ludzki organizm. Rolnicy wielokrotnie doświadczają obciążenia psychicznego i fizycznego.
Cel pracy. Celem pracy była ocena ogólnego wskaźnika natężenia spostrzeganego stresu, strategii radzenia sobie ze stresem, poznanie czynników generujących stres w grupie osób pracujących w gospodarstwie rolnym, a także określenie zależności między wymienionymi zmiennymi, a czynnikami socjodemograficznymi.
Materiał i metodyka. Badanie zostało przeprowadzone w 2019 roku i uczestniczyło w nim 165 osób pracujących w gospodarstwie rolnym zlokalizowanym na terenie małopolski. Zastosowano standaryzowane narzędzia badawcze – Skalę Odczuwanego Stresu (PSS-10), Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem Mini-COPE oraz autorski kwestionariusz ankiety. Podczas analizy przyjęto poziom istotności α=0,05.
Wyniki. Ponad połowa ankietowanych odczuwała przeciętny poziom stresu. Osoby pracujące w gospodarstwie rolnym najczęściej stosowały strategie: Aktywnego Radzenia Sobie, Planowania i Akceptacji, natomiast najrzadziej strategie: Zażywania Substancji Psychoaktywnych, Zaprzeczania i Zaprzestania Działań. Odnotowano istotne różnice w percepcji stresu pomiędzy grupami wiekowymi, posiadanym wykształceniem oraz statusem zawodowym.
Wnioski. Większość badanych osób pracujących w gospodarstwie rolnym odczuwało przeciętny poziom stresu, z którym radzili sobie stosując głównie strategie zorientowane na problemie. Jednak wraz ze wzrostem napięcia spowodowanego stresem, respondenci istotnie częściej sięgali po mniej efektywne strategie zaradcze.
Bibliografia
1. Romanowska-Słomka I, Cież K. Ryzyko zawodowe rolnika dla wybranych zagrożeń. Inż. Rol. 2006; 4: 139-145.
2. Pawlak J. Rolnictwo a środowisko naturalne. Probl. Inż. Rol. 2015; 1(87): 17-28.
3. Leka S, Griffiths A, Cox T. Work Organization and Stress. Geneva: World Health Organization; 2003.
4. Matuska E. Zagrożenia psychospołeczne związane z pracą. Studia nad Bezpiecze-ństwem 2017; 2: 129-142.
5. Truchot D, Andela M. Burnout and hopelessness among farmers: The Farmers Stressors Inventory. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2018; 53(8): 859-867.
6. Sapbamrer R, Khacha-Ananda S, Sittitoon N, et al. A longitudinal follow-up study of oxidative stress and DNA damage among farmers exposed to pesticide mixtures. Environ. Sci. Pollut. Res. Int. 2019; 26(13): 13185-13194.
7. Gangemi S, Miozzi E, Teodoro M, et al. Occupational exposure to pesticides as a possible risk factor for the development of chronic diseases in humans. Mol Med Rep. 2016; 14(5): 4475-4488.
8. Schulz PS, Zimmerman L, Johansson P. Seasonal Work and Cardiovascular Risk Factors in Farmers. J Cardiovasc Nurs. 2018; 33(4): 35-39.
9. Pisarek M, Krochmal-Marczak B, Dykiel M, i wsp. Decyzje produkcyjne rolników z gmin Haczów i Korczyna i ich wpływ na środowisko przyrodnicze. Progress in Economic Sciences 2016; 3: 185-199.
10. Taghavian F, Vaezi G, Abdollahi M, Malekirad AA. A Comparative Study of the Quality of Life, Depression, Anxiety and Stress in Farmers Exposed to Organophosphate Pesticides with those in a Control Group. J. Chem. Health Risks 2016; 6(2): 143-151.
11. Jones MS, Reed DB, Hunt ML. An Unrecognized Epidemic Among Farmers. Workplace Health Saf. 2018; 66(9): 464.
12. Ringgenberg W, Peek-Asa C, Donham K, Ramirez M. Trends and Characteristics of Occupational Suicide and Homicide in Farmers and Agriculture Workers, 1992–2010. J Rural Health 2018; 34(3): 246-253.
13. Juczyński Z, Ogińska-Bulik N. Narzędzia Pomiaru stresu i radzenia sobie ze stresem. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego; 2012.
14. R Core Team. A Language and Environment for Statistical Computing. Austria: R Foundation for Statistical Computing; 2019.
15. Roy P, Tremblay G, Robertson S, Houle J. “Do it All by Myself”: A Salutogenic Approach of Masculine Health Practice Among Farming Men Coping With Stress. Am J Mens Health 2017; 11(5): 1536-1546.
16. Perceval M, Kõlves K, Ross V, et al. Environmental factors and suicide in Australian farmers: A qualitative study. Arch Environ Occup Health 2019; 74(5): 279-286.
17. Torske MO, Hilt B, Glasscock D, et al. Anxiety and Depression Symptoms Among Farmers: The HUNT Study, Norway. J Agromedicine 2016; 21(1): 24-33.
18. Kallioniemi MK, Simola A, Kaseva J, Kymäläinen HR. Stress and Burnout Among Finnish Dairy Farmers. J Agromedicine 2016; 21(3): 259-268.
19. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego tekst ujednolicony (Dz. U. z 2003 r. nr 64, poz. 592).
20. Jurek T, Rorat M. Fatal accidents at work in agriculture associated with alcohol intoxication in Lower Silesia in Poland. Med Pr. 2017; 68(1): 23-30.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie (c) 2020 Autorzy