Słowa kluczowe
osoby pracujące
determinanty
Abstrakt
DETERMINANTY ZACHOWAŃ ZDROWOTNYCH OSÓB WYKONUJĄCYCH ZAWODY MEDYCZNE I POZAMEDYCZNE
Cel pracy. Określenie determinantów zachowań zdrowotnych w grupie osób wykonujących zawody medyczne i pozamedyczne.
Materiał i metodyka. Badaniami objęto 598 podzielonych na dwie grupy: osób wykonujących zawody medyczne (grupa M; n = 305) i pozamedyczne (grupa P; n = 293). Użyto narzędzi standaryzowanych: Inwentarza Zachowań Zdrowotnych, Wielowymiarowej Skali Umiejscowienia Kontroli Zdrowia - wersja B, Skali Uogólnionej Własnej Skuteczności oraz Testu wiedzy na temat czynników ryzyka i profilaktyki chorób cywilizacyjnych (własnego autorstwa). Badanym wykonano pomiar ciśnienia tętniczego krwi oraz wzrostu i masy ciała.
Wyniki. W grupie M. poziom własnej skuteczności, umiejscowienie kontroli zdrowia w kategoriach wpływ innych i przypadek, wiek, występowanie chorób układu krążenia u ojca, palenie papierosów oraz poziom średniego ciśnienia skurczowego wyjaśniają 17,5% zmienności zachowania zdrowotnego. W grupie P poziom własnej skuteczności, umiejscowienie kontroli zdrowia w kategorii wpływ innych i przypadek, miesięczny dochód netto na członka rodziny, występowanie nowotworów u rodzeństwa, palenie papierosów, średnia wartość ciśnienia tętniczego krwi oraz poziom wiedzy o czynnikach ryzyka i profilaktyce chorób cywilizacyjnych wyjaśniają 27,9% wariancji zmiennej zachowania zdrowotne.
Wnioski. Istnieje zróżnicowanie wybranych uwarunkowań zachowań zdrowotnych w grupie osób wykonujących zawody medyczne i pozamedyczne, z silniejszym ich wpływem dla osób pracujących w zawodach pozamedycznych (17,5% vs. 27,9% ich zmienności).
Bibliografia
1. Gruszczyńska M, Bąk-Sosnowska M, Plinta R. Zachowania zdrowotne jako istotny element aktywności życiowej człowieka. Stosunek Polaków do własnego zdrowia. Hygeia Public Health. 2015;50 (4): 558-565.
2. Nowicki GJ, Ślusarska B, Zboina B, Deluga A. Poczucie własnej skuteczności i umiejscowienie kontroli jako zasoby determinujące zachowania związane ze zdrowiem. ASO.A. 2017;10 (2):18-37.
3. Juczyński Z. Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: PTP; 2012.
4. World Health Organisation (1995) Physical status: the use an interpretation of anthropometry: report of a WHO expert committee. Geneva: WHO Tech Rep Ser 854, pp 1-452.
5. Duda-Zalewska A. Zachowania zdrowotne nauczycieli a staż pracy w zawodzie. Hygeia Publick Health. 2012;47 (2):183-187.
6. Nowicki M, Dokurno U, Cymerys M, i wsp. Czy osoby pracujące w ochronie zdrowia dbają o swoje zdrowie? Badania porównawcze lekarzy i osób z niemedycznym wykształceniem wyższym. Zdr Pub. 2009;119 (2):167-170.
7. Baran A, Stocka A. Kierunek studiów jako wyznacznik zachowań zdrowotnych. Prz Med Uniw Rzesz Inst Leków. 2008; 4: 426-331.
8. Andruszkiewicz A, Nowik M. Zachowania zdrowotne kobiet czynnych zawodowo. Probl Pielęg. 2011; 19(2): 148-152.
9. Skommer M. Uwarunkowania zachowań zdrowotnych człowieka. [w:] G. Bartkowiak red. Czynniki kształtujące zachowania zdrowotne człowieka na przestrzeni życia. Nauka i praktyka. Poznań: Wyd. Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu; 2008, s. 11-30.
10. Zadworna-Cieślak M, Ogińska-Bulik N. Zachowania zdrowotne osób w wieku senioralnym – rola optymizmu. Psychogeriatria Polska. 2013;10 (4):145-156.
11. Nowicki G, Ślusarska B, Kulik TB, Goniewicz M. Czynniki psychospołeczne a wzór zachowań typu A oraz zachowania zdrowotne w prewencji ryzyka sercowonaczyniowego wśród osób dorosłych. Pol Prz Kardiol. 2011;13 (2): 82-84.
12. Bąk-Sosonowska M, Kołodziej S, Gojdź K, Skrzypulec-Plinta V. Podmiotowe czynniki ryzyka zachowań antyzdrowotnych w grupie lekarzy medycyny. Med Środow. 2015;18 (3):17-24.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie (c) 2018 Autorzy