Słowa kluczowe
postawy
edukacja wakcynologiczna
Abstrakt
POSTAWY I EDUKACJA WAKCYNOLOGICZNA RODZICÓW
Wprowadzenie.
Współcześnie w Polsce występuje znaczące zróżnicowanie postaw rodziców wobec szczepienia dzieci. W konsekwencji systematycznie, co roku o około 40% wzrasta liczba dzieci nieszczepionych.
Cel pracy.
Poznanie postaw rodziców wobec szczepień ochronnych dzieci i ich uwarunkowań na podstawie analizy publikacji z tego zakresu.
Metodyka.
Dobór publikacji do analizy oparto o następujące kryteria przeglądu systematycznego obejmującego ostatnie 10 lat, katalogowanych w bazach: Polska Biblioteka Lekarska, Google Scholar i Pubmed. Przeszukiwania baz dokonano według słów kluczowych: szczepienia ochronne, postawy rodziców, realizacja kalendarza szczepień oraz immunization vaccination, parental refusal of vaccines. Łącznie w opracowaniu wykorzystano 32 publikacje.
Wyniki.
Wiedza wakcynologiczna rodziców determinuje ich postawę wobec szczepień, która przejawia się realizacją szczepień podstawowych i rozszerzonych u dzieci. Realizacja Programu Szczepień Ochronnych pozostaje w Polsce na wysokim poziomie, jednak liczba rodziców, którzy odmawiają szczepień swoich dzieci, systematycznie wzrasta. Wśród wielu powodów odmowy rodziców dotyczącej szczepienia dzieci najczęściej w literaturze wskazywano na bariery o charakterze religijnym, osobisto-filozoficznym, bezpieczeństwa i posiadanej wiedzy na ten temat.
Wnioski.
Niski poziom wiedzy rodziców, zarówno ogólnej jak i swoistej dotyczącej szczepień jest najczęstszą barierą w realizacji szczepień obowiązkowych.
Bibliografia
1. Oyo-Ita, A, Wiysonge CS, Oringanje C, et al. Interventions for improving coverage of childhood immunisation in low- and middle-income countries. The Cochrane Database of Syst Rev. 2016; 7.
2. System szczepień ochronnych dzieci. Informacja o wynikach kontroli. NIK, Warszawa 2016.
3. Marchewka AK, Majewska A, Młynarczyk G. Działalność ruchu antyszczepionkowego, rola środków masowego komunikowania oraz wpływ poglądów religijnych na postawę wobec szczepień ochronnych. Post Mikrobiol. 2015; 54(2): 95-102.
4. Dubé E, Laberge C, Guay M, et al. Vaccine hesitancy. Hum Vacc Immunother. 2013; 9(8): 1763-1773.
5. Szenborn L, Czajka H, Wysocki J. Kontrowersje wokół szczepień. Przew Lek. 2009; 66(1-2): 65-71.
6. Informacja o wynikach kontroli. System szczepień ochronnych dzieci. Najwyższa Izba Kontroli, 2015.
7. Klotško M, Walewska-Zielecka B, Olejniczak D, i wsp. Wiedza i deklarowane postawy rodziców wobec szczepień ochronnych dla dzieci w Warszawie i Tallinie. Journal of Education, Health and Sport. 2015; 5(12): 89-98.
8. Faleńczyk K, Piekarska M, Pluta A, i wsp. Czynniki wpływające na postawy rodziców wobec szczepień ochronnych u dzieci. Post Nauk Med. 2016; 29(6): 380-385.
9. Rogalska J, Augustynowicz E, Gzyl A, i wsp. Postawy rodziców wobec szczepień ochronnych w Polsce. Prz. Epidemiol. 2010; 64(1): 91-97.
10. Kochman D, Rudzińska T. Znaczenie edukacji rodziców w kontekście szczepień obowiązkowych i zalecanych u dzieci w wieku 0-2 lat. Probl. Pielęg. 2008; 16(1,2):163-172.
11. Tarczoń I, Domaradzka E, Czajka H. Co na temat szczepień ochronnych wiedzą rodzice i pracownicy ochrony zdrowia? Prz. Lek. 2009; 66: 27-33.
12. Jaroszewska K, Marciniak A, Gawlak M, i wsp. Postrzeganie aktywności ruchów antyszczepionkowych przez rodziców małych dzieci. Post. Nauk Med. 2014; 27(9): 617-621.
13. Słopiecka A, Kwiecień E. Przyczyny negatywnych postaw ludności wobec szczepień. Hygeia Public Health. 2014; 49(4): 685-689.
14. Bernatowska E, Pac M. Fakty o mitach – czy szczepionki są bezpieczne. Stand. Med./Pediatr. 2011; 8: 711-718.
15. Bedford H, Elliman D. Today’s anti-vaccinationists – how they act and how should we respond? Med. Prakt./Szczepienia. 2013; 3: 15-20.
16. Kuchar E, Szenborn L. Postawy antyszczepionkowe i możliwości polemiki. Przew. Lek. 2010. 13(5): 43-46.
17. Matkowska-Kocjan A, Szenborn L. Bezpieczeństwo szczepień w świetle najnowszej wiedzy medycznej. Przew. Lek. 2010; 13(5): 23-28.
18. Kaufman J, Synnot A, Ryan R. et al. Face to face interventions for informing or educating parents about early childhood vaccination. Cochrane Database Syst Rev. 2013 May 31;(5):CD010038.
19. Bernatowska E, Grzesiowski P. red. Szczepienia ochronne, obowiązkowe i zalecane od A do Z. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wyd.II; 2015.
20. Imdad A1, Tserenpuntsag B, Blog DS, et al.Religious exemptions for immunization and risk of pertussis in New York State, 2000-2011. Pediatrics. 2013; 132 (1): 37-43.
21. Wombwell E, Fangman MT, Yoder AK, Spero DL. Religious barriers to measles vaccination. J Community Health. 2015 Jun;40(3):597-604.
22. Lieu TA, Zikmund-Fisher BJ, Chou C, et al. Parents’ Perspectives on How to Improve the Childhood Vaccination Process. Clinical Pediatrics. 2017; 56(3): 238-246.
23. Saada A, Lieu TA, Morain SR, et al. Parents’ Choices and Rationales for Alternative Vaccination Schedules. Clinical Pediatrics. 2015; 54(3): 236-243.
24. Harmsen, I. A., Mollema, L., Ruiter, R. A., et al. Why parents refuse childhood vaccination: a qualitative study using online focus groups. BMC Public Health. 2013; 13: 1183.
25. Fredrickson DD, Davis TC, Arnould CL, et al. Childhood immunization refusal: provider and parent perceptions. Fam Med. 2004 Jun;36(6):431-9.
26. Gust DA, Kennedy A, Shui I, et al. Parent attitudes toward immunizations and healthcare providers: the role of information. Am J Prev Med. 2005;29:105-12.
27. Bednarek A, Zarzycka D. Trends in vaccinology education of nurses in Poland. Medical and Biological Sciences. 2015; 29(1): 5-11.
28. Leask J, Kinnersley P, Jackson C, et al. Communicating with parents about vaccination: a framework for health professionals. BMC Pediatr. 2012; 12: 154-164.
29. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 września 2016 r. w sprawie zakresu zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej i położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Dz. U. Poz. 1567
30. Hu Y, Chen Y, Wang Y, et al. Prenatal vaccination education intervention improves both the mothers’ knowledge and children’s vaccination coverage: Evidence from randomized controlled trial from eastern China. Hum Vaccin Immunother. 2017 Jun 3;13(6):1-8.
31. Lipska E, Lewińska M, Górnicka G. Realizacja szczepień zalecanych u dzieci i opinie rodziców na temat tych szczepień. Nowa Med. 2013; 2: 43-48.
32. Bednarek A. Parents’ decisions regarding vaccines and professional education about vaccinations. Pielęg XXI w. 2015; 53(4): 10-14.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie (c) 2018 Autorzy