Czynniki wpływające na racjonowanie opieki pielęgniarskiej w Polsce – przegląd literatury
DOI:
https://doi.org/10.12923/pielxxiw-2025-0015Słowa kluczowe:
zespół wypalenia zawodowego, racjonowanie opieki, satysfakcja z pracy, warunki pracy, jakość opiekiAbstrakt
Wprowadzenie. Racjonowanie opieki pielęgniarskiej, zdefiniowane jako pomijanie lub opóźnianie aspektów wymaganej opieki nad pacjentem, stanowi istotny problem wpływający na jakość opieki. Zjawisko to, wynikające z niedoborów kadrowych, ograniczonych zasobów finansowych oraz trudnych warunków pracy, prowadzi do pogorszenia wyników leczenia pacjentów. Analiza czynników przyczyniających się do racjonowania opieki w Polsce jest kluczowa dla zrozumienia tego problemu.
Cel pracy. Celem pracy była analiza literatury dotyczącej czynników zwiększających racjonowanie opieki pielęgniarskiej w Polsce.
Metoda. Przeglądu literatury dokonano na podstawie artykułów pochodzących z baz danych PubMed, Google Scholar i Scopus, opublikowanych w latach 2014-2025 w języku polskim i angielskim. Zidentyfikowano 308 artykuły, spośród których, po zastosowaniu kryteriów włączenia i wykluczenia, do analizy włączono 16. Jakość wybranych badań oceniono za pomocą narzędzia MMAT (2018), a wyniki zestawiono w formie tabel i syntezy narracyjnej.
Podsumowanie. Do najczęściej badanych czynników mających dodatni wpływ na racjonowanie opieki pielęgniarskiej należą: wypalenie zawodowe, zmęczenie, niska ocena środowiska pracy oraz niska satysfakcja z pracy i życia. Wyniki przeglądu podkreślają potrzebę interwencji mających na celu poprawę warunków pracy i wsparcie psychospołeczne dla pielęgniarek, co może przyczynić się do zmniejszenia poziomu racjonowania opieki.
Bibliografia
1. Kalisch BJ. missed nursing care: a qualitative study. Journal of Nursing Care Quality. 2006;21(4):306-313. https://doi.org/10.1097/00001786-200610000-00006
2. Kalisch BJ, Landstrom GL, Hinshaw AS. Missed nursing care: a concept analysis. Journal of Advanced Nursing. 2009;65(7):1509-1517. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2009.05027.x
3. Aiken LH, Clarke SP, Sloane DM. International Hospital Outcomes Research C. Hospital staffing, organization, and quality of care: cross-national findings. Int. J. Qual. Health Care. 2002;14(1):5-13. https://doi.org/10.1093/intqhc/14.1.5
4. Aiken LH, Clarke SP, Sloane DM, et al. Hospital Nurse Staffing and Patient Mortality, Nurse Burnout, and Job Dissatisfaction. JAMA. 2002;288(16):1987-1993. https://doi. org/10.1001/jama.288.16.1987
5. Needleman J, Buerhaus P, Mattke S, et al. Nurse-Staffing Levels and the Quality of Care in Hospitals. New England Journal of Medicine. 2002;346(22):1715-1722. https://doi.org/10.1056/nejmsa012247
6. Schubert M, Glass TR, Clarke SP, et al. Rationing of nursing care and its relationship to patient outcomes: the Swiss extension of the International Hospital Outcomes Study. International Journal for Quality in Health Care. 2008;20(4):227-237. https:// doi.org/10.1093/intqhc/mzn017
7. Bail K, Grealish L. ‚Failure to Maintain’: A theoretical proposition for a new quality indicator of nurse care rationing for complex older people in hospital. Int. J. Nurs. Stud. 2016;63:146-161. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2016.08.001
8. Cho SH, Kim YS, Yeon KN, et al. Effects of increasing nurse staffing on missed nursing care. Int. Nurs. Rev. 2015;62(2):267-274. https://doi.org/10.1111/inr.12173
9. Schubert M, Ausserhofer D, Desmedt M, et al. Levels and correlates of implicit rationing of nursing care in Swiss acute care hospitals--a cross sectional study. Int. J. Nurs. Stud. 2013;50(2):230-239. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2012.09.016
10. Griffiths P, Dall’Ora C, Simon M, et al. Nurses’ shift length and overtime working in 12 european countries: the association with perceived quality of care and patient safety. Medical Care. 2014;52(11):975-981. https://doi.org/10.1097/mlr.0000000000000233
11. Papastavrou E, Andreou P, Tsangari H, et al. Linking patient satisfaction with nursing care: the case of care rationing - a correlational study. BMC Nurs. 2014;13:26. https:// doi.org/10.1186/1472-6955-13-26
12. Ambrosi E, De Togni S, Guarnier A, et al. In-hospital elderly mortality and associated factors in 12 Italian acute medical units: findings from an exploratory longitudinal study. Aging. Clin. Exp. Res. 2017;29(3):517-527. https://doi.org/10.1007/s40520-016-0576-8
13. Bruyneel L, Li B, Ausserhofer D, et al. Organization of hospital nursing, provision of nursing care, and patient experiences with care in europe. Medical Care Research and Review. 2015;72(6):643-664. https://doi.org/10.1177/1077558715589188
14. Chaboyer W, Harbeck E, Lee BO, et al. Missed nursing care: An overview of reviews. The Kaohsiung journal of medical sciences. 2021;37(2):82-91. https://doi. org/10.1002/kjm2.12308
15. Janatolmakan M, Khatony A. Explaining the consequences of missed nursing care from the perspective of nurses: a qualitative descriptive study in Iran. BMC nursing. 2022;21(1):59. https://doi.org/10.1186/s12912-022-00839
16. Smarżewska D, Wereda WS, Jończyk JA. Assessment of the health care system in Poland and other OECD countries using the Hellwig method. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022;19(24):16733. https://doi.org/10.3390/ijerph192416733
17. Ouzzani M, Hammady H, Fedorowicz Z, et al. Rayyan – a web and mobile app for systematic reviews. Systematic reviews. 2016;5:1-10. https://doi.org/10.1186/s13643-016-0384-4
18. Hong QN, Fàbregues S, Bartlett G, et al. The Mixed Methods Appraisal Tool (MMAT) version 2018 for information professionals and researchers. Education for information. 2018;34(4):285-291. http://dx.doi.org/10.3233/EFI-180221
19. Jarosz K, Zborowska A, Młynarska A. Rationing care, job satisfaction, fatigue and the level of professional burnout of nurses in urology departments. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022;19(14):8625. https://doi.org/10.3390/ijerph19148625
20. Marczak P, Milecka D. Professional burnout of nurses and the level of rationing of nursing care: an observational preliminary study. BMC nursing. 2024;23(1):269. https://doi.org/10.1186/s12912-024-01940-x
21. Piotrowska A, Lisowska A, Twardak I, et al. Determinants affecting the rationing of nursing care and professional burnout among oncology nurses. International journal of environmental research and public health. 2022;19(12):7180. https://doi. org/10.3390/ijerph19127180
22. Tomaszewska K, Kowalczuk K, Majchrowicz B. Relationships between job satisfaction, occupational burnout and rationing of care among intensive care unit nurses. Frontiers in Public Health. 2024;12:1400169. https://doi.org/10.3389/fpubh.2024.1400169
23. Uchmanowicz I, Karniej P, Lisiak M, et al. The relationship between burnout, job satisfaction and the rationing of nursing care – A cross‐sectional study. Journal of nursing management. 2020;28(8):2185-2195. https://doi.org/10.1111/jonm.13135
24. Uchmanowicz I, Kubielas G, Serzysko B, et al. Rationing of nursing care and professional burnout among nurses working in cardiovascular settings. Frontiers in Psychology. 2021;12:726318. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.726318
25. Wagner-Łosieczka B, Kolarczyk E, Młynarska A, et al. The variables in the rationing of nursing care in cardiology departments. BMC nursing. 2023;22(1):59. https://doi. org/10.1186/s12912-023-01222-y
26. Radosz-Knawa Z, Kamińska A, Malinowska-Lipień I, et al. Factors influencing the rationing of Nursing Care in selected Polish hospitals. Healthcare; 2022: MDPI. https://doi.org/10.3390/healthcare10112190
27. Jankowska-Polańska B, Czyrniańska M, Sarzyńska K, et al. Impact of fatigue on nursing care rationing in paediatric haematology and oncology departments–a cross-sectional study. BMC nursing. 2021;20(1):139. https://doi.org/10.1186/s12912-021-00663-7
28. Młynarska A, Krawuczka A, Kolarczyk E, et al. Rationing of nursing care in intensive care units. International journal of environmental research and public health. 2020;17(19):6944. https://doi.org/10.3390/ijerph17196944
29. Schneider-Matyka D, Świątoniowska-Lonc N, Polański J, et al. Assessment of the effect of stress, Sociodemographic Variables and work-related factors on rationing of nursing care. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2023;20(3):2414. https://doi.org/10.3390/ijerph20032414
30. Antoszewska A, Gutysz-Wojnicka A. Rationing of nursing care and assessment of work safety and a healthy work environment in intensive care units: A cross-sectional, correlational study. Intensive and Critical Care Nursing. 2024;83:103667. https://doi.org/10.1016/j.iccn.2024.103667
31. Witczak I, Rypicz Ł, Karniej P, et al. Rationing of nursing care and patient safety. Frontiers in psychology. 2021;12:676970. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.676970
32. Kołtuniuk A, Witczak I, Młynarska A, et al. Satisfaction with life, satisfaction with job, and the level of care rationing among Polish nurses - A cross-sectional study. Frontiers in Psychology. 2021;12:734789. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.734789
33. Jaworski M, Iwanow L, Grochans E, et al. Optimistic thinking, satisfaction with life and job and nursing care rationing: Multicentre study in Poland. Journal of nursing management. 2020;28(8):1948-59. https://doi.org/10.1111/jonm.12974
34. Antoszewska A, Gutysz-Wojnicka A. Rationing nursing care and organizational factors in intensive care units. Plos one. 2024;19(7):e0306313. https://doi. org/10.1371/journal. pone.0306313.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Autor
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
