Ocena stanu funkcjonalnego pacjentów pulmonologicznych powyżej 65 roku życia

Autor

  • Agnieszka Pluta Katedra Pielęgniarstwa Zachowawczego, Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska Autor https://orcid.org/0000-0002-4684-1919
  • Alicja Marzec Katedra Podstaw Umiejętności Klinicznych i Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska Autor
  • Eliza Poturalska Oddział Chorób Płuc, Gruźlicy i Sarkoidozy, Kujawsko-Pomorskie Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy, Polska Autor
  • Marzena Humańska Katedra Podstaw Umiejętności Klinicznych i Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska Autor

DOI:

https://doi.org/10.12923/pielxxiw-2025-0026

Słowa kluczowe:

sprawność funkcjonalna, osoby starsze, ADL, IADL, NOSGER

Abstrakt

OCENA STANU FUNKCJONALNEGO PACJENTÓW PULMONOLOGICZNYCH POWYŻEJ 65 ROKU ŻYCIA

Wprowadzenie. Sprawność funkcjonalna i niezależność życiowa to kluczowe elementy jakości życia osób starszych. Celem pracy była ocena sprawności funkcjonalnej osób starszych, leczonych z powodu schorzeń pulmonologicznych i określenie ich zdolności do wykonywania aktywności życia codziennego oraz oszacowanie jak funkcjonują osoby starsze w aspekcie pamięci, życia społecznego i emocjonalnego.

Metody. Badaniem objęto 80 pacjentów Kujawsko-Pomorskiego Centrum Pulmonologii w wieku ≥65 lat. Sprawność funkcjonalną oceniano za pomocą kwestionariuszy ADL, IADL oraz skali NOSGER. Wyniki. Ponad połowa uczestników (57%) była w grupie wiekowej 65-74 lat, z równomiernym podziałem płci. Większość badanych deklarowała występowanie 4-5 schorzeń. Średni wynik ADL wyniósł 5,26±1,15 punktu.

Wyniki. ADL były istotnie wyższe u osób młodszych (p=0,006) i będących w związku małżeńskim (p=0,015). Średni wynik w skali IADL wyniósł 20,08±4,2 punktu, przy czym kobiety uzyskały wyższe wyniki niż mężczyźni (p=0,038). Wyniki IADL również obniżały się wraz z wiekiem (p=0,042) i zwiększały się wraz ze wzrostem liczby schorzeń (p=0,010). W skali NOSGER średni wynik końcowy wyniósł 65,09±14,10 punktów. Największe obciążenie dotyczyło zachowań socjalnych, nastrojów i instrumentalnych czynności życia codziennego. Wyższe wyniki w skali NOSGER były związane z większą liczbą schorzeń oraz wdowieństwem (p=0,025).

Wnioski. Sprawność funkcjonalna i niezależność życiowa osób starszych zmniejszają się wraz z wiekiem i rosnącą liczbą schorzeń. Płeć, stan cywilny oraz wsparcie społeczne odgrywają istotną rolę w utrzymaniu niezależności. Wyniki podkreślają konieczność wprowadzania programów wspierających, szczególnie dla osób starszych, samotnych i obciążonych wielochorobowością.pracy była ocena sprawności funkcjonalnej osób starszych, leczonych z powodu schorzeń pulmonologicznych i określenie ich zdolności do wykonywania aktywności życia codziennego oraz oszacowanie jak funkcjonują osoby starsze w aspekcie pamięci, życia społecznego i emocjonalnego.

Metody. Badaniem objęto 80 pacjentów Kujawsko-Pomorskiego Centrum Pulmonologii w wieku ≥65 lat. Sprawność funkcjonalną oceniano za pomocą kwestionariuszy ADL, IADL oraz skali NOSGER. Wyniki. Ponad połowa uczestników (57%) była w grupie wiekowej 65-74 lat, z równomiernym podziałem płci. Większość badanych deklarowała występowanie 4-5 schorzeń. Średni wynik ADL wyniósł 5,26±1,15 punktu.

Wyniki. ADL były istotnie wyższe u osób młodszych (p=0,006) i będących w związku małżeńskim (p=0,015). Średni wynik w skali IADL wyniósł 20,08±4,2 punktu, przy czym kobiety uzyskały wyższe wyniki niż mężczyźni (p=0,038). Wyniki IADL również obniżały się wraz z wiekiem (p=0,042) i zwiększały się wraz ze wzrostem liczby schorzeń (p=0,010). W skali NOSGER średni wynik końcowy wyniósł 65,09±14,10 punktów. Największe obciążenie dotyczyło zachowań socjalnych, nastrojów i instrumentalnych czynności życia codziennego. Wyższe wyniki w skali NOSGER były związane z większą liczbą schorzeń oraz wdowieństwem (p=0,025).

Wnioski. Sprawność funkcjonalna i niezależność życiowa osób starszych zmniejszają się wraz z wiekiem i rosnącą liczbą schorzeń. Płeć, stan cywilny oraz wsparcie społeczne odgrywają istotną rolę w utrzymaniu niezależności. Wyniki podkreślają konieczność wprowadzania programów wspierających, szczególnie dla osób starszych, samotnych i obciążonych wielochorobowością.

Bibliografia

1. World Health Organization. Gloon Ageing and Health. WHO, 2015.

2. United Nations. World Population Ageing 2020 Highlights. UN, 2020.

3. Główny Urząd Statystyczny. Prognozy demograficzne na lata 2020-2060. Warszawa: GUS, 2020.

4. Główny Urząd Statystyczny. Roczniki demograficzne 2023. Warszawa: GUS; 2023.

5. Adeloye D, et al. Global burden of COPD and risk factors: a systematic review and meta-analysis. Thorax, 2015.

6. Sharma G, Goodwin J. Effect of Aging on Respiratory System Physiology and Immunology. Clin. Interv. Aging. 2006;1(3):253-260. https://doi.org/10.2147/ciia.2006.1.3.253

7. Gagnon M, Flint AJ. Utility of functional assessment tools in geriatric populations. J. Geriatr. Psychiatry. 2003;17(1):56-64.

8. Spiegel R, Brunner C, Künzli HA. NOSGER: Assessment of functional capacity in elderly patients. Aging. Clin. Exp. Res. 1996; 8(5): 403-411.

9. Fedyk-Łukasik M. Całościowa Ocena Geriatryczna w codziennej praktyce geriatrycznej i opiekuńczej. Geriatria i opieka długoterminowa. 2015; 1: 1-5

10. Krzemienicki K. Całościowa ocena geriatryczna i jej znaczenie kliniczne w onkologii – systematyczny przegląd piśmiennictwa. Gerontol. Pol. 2009; 17(1): 1-6.

11. Wahle M, Haller S, Spiegel R. Validation of the NOSGER (Nurses’ Observation Scale for Geriatric Patients): reliability and validity of a caregiver rating instrument. Int. Psychogeriatr. 1996: 8(4): 525-547.

12. Horgan S, Prorok J, Ellis K, et al. Optimizing older adult mental health in support of healthy ageing: A pluralistic framework to inform transformative change across community and healthcare domains. Int. J. Environ. Res. Public Health. 2024; 21(6):664. https://doi.org/10.3390/ijerph21060664

13. Heide SK. Autonomy, identity and health: defining quality of life in older age. J. Med. Ethics. 2022;48:353-356. https://doi.org/10.1136/medethics-2020-107185

14. Moradoghli F, Darvishpoor Kakhki A, Esmaeili R. The association between frailty and dignity in community-dwelling older people. BMC Geriatr. 2022;22:344. https://doi.org/10.1186/s12877-022-03056-w

15. Fidecki W, Wysokiński M, Wrońska I, et al. Elementy kompleksowej oceny geriatrycznej w praktyce pielęgniarskiej. Prz. Med. Uniw. Rzesz. Inst. Leków. 2011; 2: 205-211.

16. Głowacka M, Brudzińska I, Kornatowski T, et al. Functional ability of elderly people living in their home environment according to the NOSGER. Gerontol. Pol. 2017; 25; 242-247.

17. Nowak J, Kowalski M, Zielińska A. Analiza czynników wpływających na sprawność funkcjonalną seniorów. J. Geriatr. Care Res. 2020; 12(3): 45-56.

18. Smith RJ, Brown K, Taylor L. Functional independence and quality of life in older adults: The impact of chronic diseases. Ageing & Health. 2018; 34(2): 112-121.

19. Brown L, Anderson P, Jones S. Cognitive and functional decline in the elderly: A longitudinal study. Aging Psychology Quarterly. 2019; 29(4): 178-189.

20. Kowalski T, Zieliński P, Adamska M. Wpływ stanu cywilnego na poziom niezależności życiowej wśród seniorów. Polish Journal of Gerontology. 2021; 8(1): 33-42.

21. Jones MA, Taylor K, White R. Gender differences in cognitive aging: A review of the evidence. J. Gend. Stud. 2020; 15(6): 245-260.

22. White T, Green S, Phillips H. Widowhood and its impact on mental and physical health in older adults. Social Science Review. 2019; 27(7): 405-418.

23. Starczewksa M, Prociak L, Markowska A, et al. Ocena sprawności funkcjonalnej osób w podeszłym wieku. Problemy Pielęgniarstwa. 2018; 26(3): 222-227.

Opublikowane

2025-10-06

Jak cytować

Pluta, A., Marzec, A. ., Poturalska, E., & Humańska, M. (2025). Ocena stanu funkcjonalnego pacjentów pulmonologicznych powyżej 65 roku życia. Pielęgniarstwo XXI Wieku, 24(3(92), 188-197. https://doi.org/10.12923/pielxxiw-2025-0026