Akceptacja, adaptacja i przekraczanie granic: życie z cukrzycą typu 1 z perspektywy teorii humanbecoming

Autor

  • Georgia Liampa Postgraduate course of Primary Health Care, University of Thessaly, Greece Autor
  • Aikaterini Toska Nursing Department, University of Thessaly, Greece Autor
  • Paraskevi Maria Prapa Nursing Department, University of Thessaly, Greece Autor
  • Maria Saridi Nursing Department, University of Thessaly, Greece Autor
  • Vissarion Bakalis Nursing Department, University of Thessaly, Greece Autor
  • Eleni Albani Nursing Department, University of Patras, Greece Autor
  • Pavlos Sarafis Nursing Department, University of Thessaly, Greece Autor
  • Chryssoula Dafogianni Nursing Department, University of West Attica, Greece Autor
  • Evangelos Fradelos Nursing Department, University of Thessaly, Greece Autor https://orcid.org/0000-0003-0244-9760

DOI:

https://doi.org/10.12923/pielxxiw-2025-0029

Słowa kluczowe:

cukrzyca typu 1, znaczenie, teoria Human Becoming

Abstrakt

AKCEPTACJA, ADAPTACJA I PRZEKRACZANIE GRANIC: ŻYCIE Z CUKRZYCĄ TYPU 1 Z PERSPEKTYWY TEORII HUMAN BECOMING

Wprowadzenie. Cukrzyca typu 1 jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, wymagającą dożywotniego samodzielnego zarządzania i wpływającą na dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny pacjentów. Teoria Human Becoming autorstwa Rosemarie Parse dostarcza holistycznych ram do zrozumienia doświadczeń jednostek, koncentrując się na znaczeniu, rytmiczności i transcendencji.

Cel pracy. Celem badania jest zbadanie doświadczeń osób z T1DM, ze szczególnym uwzględnieniem wyzwań, strategii adaptacyjnych oraz skutków psychospołecznych, w kontekście teorii Human Becoming.

Metody. W badaniu zastosowano podejście jakościowe, a dane zebrano za pomocą półstrukturalizowanych wywiadów z 11 pacjentami z T1DM. Do analizy danych wykorzystano analizę tematyczną, która pozwoliła wyróżnić trzy główne tematy: nadawanie znaczenia chorobie, dostosowywanie się do rytmu codziennego życia oraz pokonywanie trudności.

Wyniki. Diagnoza T1DM wiąże się z początkowymi uczuciami szoku, smutku i zaprzeczenia. Stopniowo pacjenci rozwijali strategie samodzielnego zarządzania chorobą, wzmacniając swoją odporność i samoświadomość. Wsparcie społeczne ze strony rodziny i przyjaciół odegrało kluczową rolę w procesie akceptacji i radzenia sobie z chorobą. Pomimo trudności, doświadczenie choroby prowadziło do osobistego rozwoju i przewartościowania życiowych priorytetów.

Wnioski. Teoria Human Becoming dostarcza cennych wskazówek w zakresie zrozumienia doświadczeń osób z T1DM. Holistyczne i spersonalizowane podejście do opieki może poprawić zarządzanie chorobą, wspierając jakość życia pacjentów oraz ich rozwój osobisty.

Bibliografia

1. Tuomilehto J. The emerging global epidemic of type 1 diabetes. Curr. Diab. Rep. 2013;13(6):795-804. https://doi.org/10.1007/s11892-013-0433-5

2. Oluchi E, Odeniyi IA, Okoye HC. Psychological impact of type 1 diabetes management. Diabetes Res. Clin. Pract. 2021; 177: 108841. https://doi.org/10.1016/j.diabres.2021.108841

3. van Duinkerken E, Snoek FJ, de Wit M. The cognitive and psychological effects of living with type 1 diabetes: a narrative review. Diabet. Med. 2020;37(4):555-563. https://doi.org/10.1111/dme.14216

4. Kalra S, Jena BN, Yeravdekar R. Emotional and psychological needs of people with diabetes. Indian J. Endocrinol. Metab. 2018;22(5):696-704. https://doi.org/10.4103/ijem.IJEM_579_17

5. Parse RR. The Human Becoming Theory: the was, is, and will be. Nurs. Sci. Quart. 1992;5(1):35-42. https://doi.org/10.1177/089431849200500109

6. Parse RR. The Human Becoming School of thought: a perspective for nurses and other health professionals. Thousand Oaks, CA: Sage Publications; 1997.

7. Mitchell GJ. Parse’s theory of human becoming: A critique. Nurs. Sci. Quart. 1999;12(2):126-132. https://doi.org/10.1177/08943189922106644

8. Mantzoukas S. Qualitative research in six easy steps. Epistemology, methods and presentation’. Nursery. 2007; 46(1): 236-246.

9. Braun V, Clarke V. Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology. 2006;3(2):77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa

10. Popoviciu MS, Kaka N, Sethi Y, et al. Type 1 diabetes mellitus and autoimmune diseases: a critical review of the association and the application of personalized medicine. J. Pers. Med. 2023;13(3):422. https://doi.org/10.3390/jpm13030422

11. Mansouri F, Darvishpour A. applying parse’s human becoming theory for caring of an elderly with spontaneous pneumothorax following the COVID-19: A case study. J. Caring Sci. 2023;13(1):3-11. https://doi.org/10.34172/jcs.2023.33017

12. Lalwani M, Jan R, Rattani S. Intersecting pathways: examining Hildegard Peplau’s and Rosemarie Parse’s nursing Theories through a Comparative Lens. Clin. J. Nurs. Care Pract. 2023; 7: 009-014. https://www.nursingpracticejournal.com/apdf/cjncp¬aid1046.pdf

13. Van Duinkerken E, Snoek FJ, De Wit M. The cognitive and psychological effects of living with type 1 diabetes: a narrative review. Diabetic Medicine. 2020;37(4):555-563. https://doi.org/10.1111/dme.13838

14. Due‐Christensen M, Willaing I, Ismail K, et al. Learning about Type 1 diabetes and learning to live with it when diagnosed in adulthood: two distinct but inter‐related psychological processes of adaptation A qualitative longitudinal study. Diabetic Medicine. 2019;36(6):742-752. https://doi.org/10.1111/dme.13838

15. Akhter K, Turnbull T, Simmons D. Influences of social issues on type 1 diabetes self-management: are we doing enough? Pract. Diabetes. 2016;33(9):307-312. https://doi.org/10.1002/pdi.2061

16. Núñez-Baila MÁ, Gómez-Aragón A, Marques-Silva AM, et al. Lifestyle in emerging adults with Type 1 Diabetes Mellitus: a qualitative systematic review. Healthcare. 2024;12(3):309. https://doi.org/10.3390/healthcare12030309

17. Kim JE, So HS. Experience of hope in terminal cancer patients: applying Parse’s human becoming methodology. Asian Oncol. Nurs. 2019;19(2):55-70. https://doi.org/10.5388/aon.2019.19.2.55

18. Hansen-Ketchum P. Parse’s theory in practice: an interpretive analysis. J. Holist. Nurs. 2004;22(1):57-72. https://doi.org/10.1177/0898010103261120

19. Koetsenruijter J, van Eikelenboom N, van Lieshout J, et al. Social support and self-management capabilities in diabetes patients: An international observational study. Patient Educ. Couns. 2016;99(4):638-643. https://doi.org/10.1016/j.pec.2015.10.029

20. Carreon SA, Duran B, Tang TS, et al. Here for You: a review of social support research in young adults with diabetes. Diabetes Spectr. 2021;34(4):363-370. https://doi.org/10.2337/dsi21-0013

21. Gerson J. Expressive narrative writing therapy with inflammatory bowel disease patients. Human Systems. 2024;4(2):115-124. https://doi.org/10.1177/2634404124122

22. Bergmame L, Shaw S. Clinical utility of psychoeducational interventions for youth with type 1 diabetes: a scoping review. Continuity in Education. 2021;2(1):76. https://doi.org/10.5334/cie.28

Pobrania

Opublikowane

2025-10-06

Numer

Tom 24 Nr 3(92) (2025): Pielęgniarstwo XXI wieku

Dział

Prace oryginalne

Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Georgia Liampa, Aikaterini Toska, Paraskevi Maria Prapa, Maria Saridi, Vissarion Bakalis, Eleni Albani, Pavlos Sarafis, Chryssoula Dafogianni, Evangelos Fradelos (Autor)

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Liampa, G., Toska, A., Prapa, P. M., Saridi, M., Bakalis, V., Albani, E., Sarafis, P., Dafogianni, C., & Fradelos, E. (2025). Akceptacja, adaptacja i przekraczanie granic: życie z cukrzycą typu 1 z perspektywy teorii humanbecoming. Pielęgniarstwo XXI Wieku, 24(3(92), 235-240. https://doi.org/10.12923/pielxxiw-2025-0029