Poziom wiedzy pielęgniarek na temat obwodowych dostępów naczyniowych – czy istnieje potrzeba dalszej edukacji w tym zakresie?
DOI:
https://doi.org/10.12923/pielxxiw-2025-0035Słowa kluczowe:
pielęgniarka, dostęp naczyniowy, cewnik pośredni, dożylna kaniula obwodowaAbstrakt
Cel pracy. Cel pracy stanowiła ocena wiedzy pielęgniarek na temat obwodowych dostępów naczyniowych.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono w grupie 153 osób, w której dominowały kobiety i mieszkańcy miast. Średnia wieku respondentów wynosiła 30,6 lat, a staż pracy w zawodzie – 7,9 lat. Ponad połowę ankietowanych osób stanowili licencjaci pielęgniarstwa. W badaniu wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego oraz testów osiągnięć z zastosowaniem autorskiego kwestionariusza ankiety, zawierającego „metryczkę” oraz pytania dotyczące kaniulacji żył obwodowych, procedury aplikacji i pielęgnacji miejsca założonego obwodowego dostępu dożylnego, kryteriów wyboru kaniuli oraz cewników pośrednich. Obliczenia statystyczne zostały przeprowadzone przy użyciu pakietu statystycznego IBM SPSS 27. W analizie zastosowano test Shapiro-Wilka, test U Manna-Whitney’a, test H Kruskala-Wallisa oraz chi-kwadrat.
Wyniki. Bardzo wysoki i wysoki poziom wiedzy wykazało odpowiednio 35 (22,9%) i 43 (28,1%) osób. Średnia wartość prawidłowych odpowiedzi wyniosła 19,4 punktów. Najwięcej prawidłowych wskazań respondenci udzielili na pytania dotyczące istoty, celu, podstaw prawnych oraz zasad pielęgnacji pacjenta z założoną krótką kaniulą obwodową, w mniejszym – w zakresie stosowania cewnika pośredniego.
Wnioski. Stwierdzono znamienny wpływ wieku, miejsca zamieszkania, a także stażu pracy w zawodzie pielęgniarki/pielęgniarza oraz rodzaju ukończonego kształcenia przed- i podyplomowego na poziom prezentowanej wiedzy.
Bibliografia
1. Walker RM, Pires MPO, Ray-Barruel G, et al. Peripheral vascular catheter use in Latin America (the vascular study): A multinational cross-sectional study. Front. Med. (Lausanne). 2023; 9(0): 1-141039232. https://doi.org/10.3389/fmed.2022.1039232
2. Mousavi H, Ghanbari A, Karkhah S, et al. The effect of clinical guideline education on the knowledge and practice of nurses for peripheral intravenous catheter placement based on short message service: A quasi-experimental study. J. Vasc. Access. 2024; 25(1): 132-139. https://doi.org/10.1177/11297298221101804
3. Cichowlas G, Latos M, Gąsior A, et al. Ultrasonography in nursing practice. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne/Surgical and Vascular Nursing. 2023; 17(4): 159-165. https://doi.org/10.5114/pchia.2023.134717
4. Latos M, Jadczak M, Szczypta A, et al. Bezpieczny dostęp naczyniowy. Rekomendacje Ekspertów Grupy Roboczej Bezpieczny Dostęp Naczyniowy. Eur. J. Infus. Nurs. 2024;1(1):7-48.
5. van Rens MR, van der Lee R, Spencer TR, et al. The NAVIGATE project: A GloVANet-WoCoVA position statement on the nomenclature for vascular access devices. J. Vasc. Access. 2024. https://doi.org/10.1177/11297298241291248
6. Cichowlas G, Gąsior A, Bryk A, et al. Nurses’ opinions on midline catheters: a single-centre study of subjective experiences and training needs. Pielęg. XXI w. 2024; 23(3): 243-52. https://doi.org/10.2478/pielxxiw-2024-0035
7. Nickel B, Gorski L, Kleidon T, et al. Infusion therapy standards of practice, 9th Edition. J. Infus. Nurs. 2024;47(1S Suppl 1):S1-S285. https://doi.org/10.1097/NAN.0000000000000532
8. van Loon FH, Leggett T, Bouwman AR, et al. Cost-utilization of peripheral intravenous cannulation in hospitalized adults: An observational study. J. Vasc. Access. 2020; 21(5): 687-693. https://doi.org/10.1177/1129729820901653
9. Zingg W, Barton A, Bitmead J, et al. Best practice in the use of peripheral venous catheters: A scoping review and expert consensus. Infect. Prev. Pract. 2023; 5(2): 100271. https://doi.org/10.1016/j.infpip.2023.100271
10. Cichowlas G, Fornal I, Latos M, et al. Midline catheter insertion as a strategic component of intravenous infusion: A single-centre retrospective analysis. J. Vasc. Access. 2025: 11297298251316956. https://doi.org/10.1177/11297298251316956
11. Cudak E, Witt P. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opiece oraz Konsultanta Krajowego w sprawie wykorzystania przez personel pielęgniarski ultrasonografii do identyfikacji naczyń żylnych celem ich kaniulacji oraz do wprowadzenia obwodowego cewnika pośredniego do naczynia żylnego. Pielęg. Anestezjol. Intens. Opiece. 2021; 7(2): 45-47.
12. Rozporządzenie Ministra Nauki z dnia 10 października 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego (Dziennik Ustaw 2024 r. poz. 1514).
13. Latos M, Kosson D, Zawadka M. Poland’s first vascular access team 3-year analysis: Insights and learnings. J. Vasc. Access. 2025; 26(3): 887-895. https://doi.org/10.1177/11297298241251502
14. Raynak A, Paquet F, Marchionni C, et al. Nurses’ knowledge on routine care and maintenance of adult vascular access devices: A scoping review. J. Clin. Nurs. 2020; 29(21-22): 3905-3921. https://doi.org/10.1111/jocn.15419
15. Cichońska M, Reizer-Kucaba K, Maciąg D, i wsp. Poziom wiedzy pielęgniarek na temat pielęgnacji dostępów naczyniowych. Forum Zakażeń. 2021; 12(6): 229-236. https://doi.org/10.15374/FZ2021032
16. Doll MS, Aprile DCB, Gonçalves ALP, et al. Development and content validity of a questionnaire on peripheral intravenous catheter maintenance and knowledge of nursing professionals regarding best practices. J. Infus. Nurs. 2025; 48(1): 53-69. https://doi.org/10.1097/NAN.0000000000000571
17. Pilch DA, Jajko MK, Stanisławska M. Analiza efektów pielęgnowania i wiedzy pielęgniarek na temat obwodowego dostępu naczyniowego według kryteriów PIVA. Fam. Med. Prim. Care Rev. 2015; 17 (3): 202-204. https://doi.org/10.5114/fmpcr/44550
18. Marchionni C, Connolly M, Gauthier M, et al. Innovative approaches to teaching vascular access to nursing students in the COVID-19 era. Br. J. Nurs. 2021; 30(14): S34-S41. https://doi.org/10.12968/bjon.2021.30.14.S34
19. Massey D, Cooke M, Ray-Barruel G, et al. Nurses’ education, knowledge and perceptions of peripheral intravenous catheter management: A web-based, cross-sectional survey. Collegian. 2023; 30(4): 578-585. https://doi.org/10.1016/j.colegn.2023.03.001
20. Osti C, Khadka M, Wosti D, et al. Knowledge and practice towards care and maintenance of peripheral intravenous cannula among nurses in Chitwan Medical College Teaching Hospital, Nepal. Nurs. Open. 2019; 6(3): 1006-1012. https://doi.org/10.1002/nop2.288.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Hanna Grabowska (Tłumacz); Paulina Sójkowska (Autor)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
