Słowa kluczowe
podstawowa opieka zdrowotna
kompetencje społeczne
empatia
osobowość Typu D
Abstrakt
EMPATIA I OSOBOWOŚĆ TYPU D JAKO KORELATY POZIOMU KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH PIELĘGNIAREK RODZINNYCH
Wprowadzenie. Umiejętności społeczne są bardzo istotnym elementem w pracy pielęgniarki. Wspierają patient-centered care i poprawiają jakość opieki, a dla pielęgniarek stanowią czynnik ochronny przed zespołem wypalenia zawodowego i poprawiają pracę w zespole, dlatego tak ważne jest poszukiwanie ich uwarunkowań. Celem pracy była ocena związku empatii i osobowości typu D z poziomem kompetencji społecznych pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej.
Materiał i metody. Badanie przeprowadzono wśród pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej z województwa lubelskiego z wykorzystaniem następujących narzędzi: Profil Kompetencji Społecznych (PROKOS); Skala do Pomiaru Typu D (DS-14); Kwestionariusz Rozumienia Empatycznego (KRE) i kwestionariusz pytań metryczkowych.
Wyniki. Analizie poddano odpowiedzi 446. pielęgniarek. W badanej grupie 65% pielęgniarek posiadało przeciętny poziom kompetencji społecznych. W badaniach oceniono również poziom empatii jaki prezentowały pielęgniarki POZ. Średni wynik poziomu empatii wynosił M=64,63 punkty (SD=10,16). W badanej grupie pielęgniarek 39% (n=172) wykazywało osobowość typu D. Analiza korelacji wykazała, że poziom empatii wśród pielęgniarek POZ w sposób istotny (p<0,001) wspiera ich kompetencje społeczne. Natomiast negatywna emocjonalność i hamowanie społeczne istotnie ujemnie korelują (p<0,001) z kompetencjami społecznymi pielęgniarek.
Wnioski. W naszych badaniach odkryliśmy związki empatii i osobowości typu D z poziomem kompetencji społecznych pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej. Badania wskazują na niewystarczający poziom umiejętności społecznych pielęgniarek i konieczność poszukiwania czynników, które będą wspierać ich kształtowanie. Należy przeprowadzić pogłębione badania w tym obszarze, uwzględniając badania jakościowe
Bibliografia
1. Regulation of the Minister of Health of 27 November 2019 on the scope of tasks of a primary care physician, primary care nurse and primary care midwife. Dz.U. 2019 poz. 2335.
2. Regulation of the Minister of Science and Higher Education of 26 July 2019 on the standards of education preparing for the profession of a doctor, dentist, pharmacist, nurse, midwife, laboratory diagnostician, physiotherapist and paramedic. Dz.U. 2019 poz. 1573.
3. Garside JR, Nhemachena JZ. A concept analysis of competence and its transition in nursing. Nurse Educ Today. 2013; 33(5): 541–545. doi:10.1016/j.nedt.2011.12.007
4. Cowan DT, Norman I, Coopamah, VP. Competence in nursing practice: a controversial concept-a focused review of literature. Nurse Educ Today. 2005; 25(5): 355–362. doi: 10.1016/j.nedt.2005.03.002
5. Missen K, McKenna L, Beauchamp A. Registered nurses’ perceptions of new nursing graduates’ clinical competence: A systematic integrative review. Nurs Health Sci. 2016; 18(2): 143-53. doi: 10.1111/nhs.12249
6. Lown BA, Manning CF. The Schwartz Center Rounds: evaluation of an interdisciplinary approach to enhancing patient-centered communication, teamwork, and provider support. Journal of the Association of American Medical Colleges. 2010; 85(6): 1073- 1081. doi: 10.1097/ACM.0b013e3181dbf741
7. Wilczek-Rużyczka E. The concept of empathy in the light of various concepts. [w:] Wilczek-Rużyczka E, red. Empathy of medical workers. Warsaw: Wyd. Wolters Kluwer Poland SA; 2017. s.16-25.
8. Denollet J. DS14: Standard Assessment of Negative Aff ectivity, Social Inhibition, and Type D Personality. Psychosom Med. 2005; 67(1): 89–97. doi: 10.1097/01. psy.0000149256.81953.49
9. National Health Fund of Poland, 2019. List of providers PHC. Available:https:// aplikacje.nfz.gov.pl/umowy/Provider/SearchResults?Year=2019&Branch=03 &ServiceType=01&Code=&Name=&City=&Nip=&Regon=&Product=
10. Poland Main Chamber of Nurses and Midwives, 2017. Report Providing Polish society with the benefi ts of nurses and midwives. Warsaw. Available: https://nipip.pl/wpcontent/ uploads/2017/03/Raport_druk_2017.pdf
11. Matczak A, Martowska K. Social Competences Profi le PROKOS. Handbook. Poland, Warsaw: Psychological Test Laboratory of the Polish Psychological Association; 2013.
12. Ogińska-Bulik N, Juczyński Z, Denollet J. Type D personality scale DS-14. [w:] Juczyński Z, Ogińska-Bulik N, red. Tools for measuring stress and for coping with stress. Poland, Warsaw: Psychological Test Laboratory of the Polish Psychological Association; 2013. s.71-85.
13. Rozwadowska E, Krajewska-Kulak E, Guzowski A, i wsp. Medical volunteers selfanalysis of empathic understanding others. Med. Paliat. 2012; 3: 168-174.
14. World Health Organization. Global Advisory Group on Nursing and Midwifery. 2013. Available:https://www.who.int/hrh/resources/28NOV13008_GlobalAdvisory GroupNursingMidwifery.pdf?ua=1
15. International Council of Nurses. Regulation Series: ICN Framework of Competencies for the Nurse Specialist. Geneva 2009. Available:https://siga-fsia.ch/fi les/user_ upload/08_ICN_Framework_for_the_nurse_specialist.pdf
16. Directive 2005/36/WE of the European Parliament and of the Council of the European Union of 7 September 2005 on the recognition of professional qualifi cations. Available:https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri= CELEX:32005L0036&from=en
17. Dąbrowska-Chołostiakow KM, Kocbach T. Emotional control and social competence of nurses working in palliative care: a research report on workers from the Warmia and Mazury voivodeship. Palliat. Med. Pract. 2019; 12(2): 97-105.
18. Mroczek B, Kotwas A, Karpeta-Pawlak IE, i wsp. Relationships Between the Level of Social Competence and Work-Related Behaviors in a Group of Physicians, Nurses, and Paramedics. International Journal Of Psychotherapy Practice And Research. 2017; 1(1): 15-29. doi: 10.14302/issn.2574-612X.ijpr-17-1634
19. Gadecka W, Piskorz-Ogórek K, Regin, KJ, i wsp. Social competence of mental health nurses. Pol. Ann. Med. 2015; 22(2): 105-109.
20. Rachubińska K, Stanisławska M, Grochans E, i wsp. Analysis of the infl uence of sociographic and demographic factors on the level of empathic understanding of nursing students. Probl. Pielęg. 2016; 24(3): 213-218. doi: 10.5603/PP.2016.0035
21. Cybulska AM, Atówko S, Ćwiertnia J, i wsp. Factors infl uencing nurse’s empathy. Pielęg, Opiece Długotermin. 2020; 5(2): 119-130. doi: 10.19251/pwod/2020.2(3)
22. Ogórek-Tęcza B, Kamińska A, Matusiak M, i wsp. The eff ects of empathy level on the perception of relationship: a nurse and a patient from a diff erent cultural area. Nursing in the 21st Century. 2012; 4(41): 61-65.
23. Wilkinson H, Whittington R, Perry L, et al. Examining the relationship between burnout and empathy in healthcare professionals: A systematic review. Burn Res. 2017; 6: 18–29. doi: 10.1016/j.burn.2017.06.003
24. Wilczek-Rużyczka E, Michalska W. Empatia jako czynnik przeciwdziałający wypaleniu zawodowemu pielęgniarek nefrologicznych. Renal Disease and Transplantation Forum. 2018; 11(2): 134-141.
25. Ay F, Polat Ş, Kashimi T. Relationship Between the Problem-Solving Skills and Empathy Skills of Operating Room Nurses. J Nurs Res. 2020; 28(2): e75. doi: 10.1097/ jnr.0000000000000357
26. Kraft-Todd GT, Reinero DA, Kelley JM, et al. Empathic nonverbal behavior increases ratings of both warmth and competence in a medical context. PloS One. 2017; 12(5): e0177758.
27. Stychno E, Kulczycka K, Ksykiewicz-Dorota A, i wsp. (2014). Distressed Personality and Nurses’ Life Satisfaction. Przedsiębiorczość i Zarządzanie. 2014; 15(12, cz.2): 45-57.
28. Gieniusz-Wojczyk L, Dąbek J, Kulik H, i wsp. Health-related behaviours of nurses in Poland: The role of Type D personality. J Nurs Manag. 2020; 28(7): 1725–1739. doi: 10.1111/jonm.13129.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2022 Autorzy