Tom 23 Nr 2(87) (2024), Artykuły
Tom 23 Nr 2(87) (2024)

Duchowość jako holistyczny czynnik wpływający na satysfakcję z życia osób starszych: badanie opisowe

Artykuły
Opublikowane 2024-11-04
Boris Miha Kaučič
Clinical Research Unit, Institute for Education, Work and Care dr. Marijan Borštnar Dornava, Slovenia / Chair of Palliative care, Faculty of Health Sciences in Celje, Slovenia
https://orcid.org/0000-0002-9708-3214
Mihael Nedeljko
Research Institut of Social Gerontology, Alma Mater Europaea – ECM, Slovenia
https://orcid.org/0000-0003-4484-8049
Bojana Filej
Chair of Palliative care, Faculty of Health Sciences in Celje, Slovenia
https://orcid.org/0000-0001-7194-7259
Spirituality as an infl uential holistic factor in life satisfaction in older adults: descriptive research.pdf (Angielski)

Słowa kluczowe

satysfakcja z życia
duchowość
osoby starsze
holizm
metoda propensity score

Abstrakt

DUCHOWOŚĆ JAKO HOLISTYCZNY CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA SATYSFAKCJĘ Z ŻYCIA OSÓB STARSZYCH: BADANIE OPISOWE

Cel pracy. Satysfakcja z życia jest istotną siłą napędową i ważnym czynnikiem w poczuciu stabilności człowieka. W badaniu autorzy chcieliby ustalić, który z holistycznych czynników jest najmocniej związany z satysfakcją z życia w starszym wieku. 

Materiał i metody. Badanie opiera się na metodzie ilościowej, metodzie opisu, zestawieniu i przyczynowej metodzie nieeksperymentalnej. Zastosowano technikę ankietową. W badaniu wzięło udział 656 osób starszych w wieku od 65 do 98 lat. Dane pozyskano przy użyciu różnych standaryzowanych instrumentów pomiarowych. Aby określić siłę związku między czynnikami holistycznymi a satysfakcją z życia osób starszych, wykorzystano zaawansowane metody statystyczne do analizy efektów przyczynowych i asocjacji warunkowych (metoda propensity score).

Wyniki. Stwierdzono, że najważniejszym czynnikiem wpływającym na zadowolenie z życia u osób starszych jest czynnik duchowy (R²=0,37) i wskaźnik samooceny (R²=0,488) w jego obrębie. Kolejnymi czynnikami są czynnik psychologiczny (R²=0,21), czynnik społeczny (R²=0,19) i wreszcie czynnik fi zyczny (R²=0,05).

Wnioski. Duchowość kieruje życiem osób starszych i pomaga im przezwyciężyć różne problemy życiowe. Ponieważ duchowość jest pojęciem wielowymiarowym, niniejsze badanie stanowi ważny punkt wyjścia do dalszych badań w tej dziedzinie.

Spirituality as an infl uential holistic factor in life satisfaction in older adults: descriptive research.pdf (Angielski)

Bibliografia

1. Kaučič BM. Holistični model za zagotavljane zadovoljstva z življenjem v starosti. Doktorska disertacija.. Fakulteta za organizacijske študije v Novem mestu, 2017.

2. Ihan A. Biologija staranja. 2012 [online]. [cit. 2013-03-05]. Available from: http://www.imi.si/pedagoska-dejavnost/sodelavci/alojz-ihan/pedagoska_fajli/2012-fiziologija%20staranja-%20imunost.pdf.

3. Sováriová Soosová M, Timková V, Dimunivá L, et al. Spirituality as a mediator between depressive symptoms and subjective well-being in older adults. Clinical Nursing Research. 2021; 30(5): 707-717.

4. Lifshitz R, Nimrod G, Bachner YG. Spirituality and wellbeing in later life: a multidimensional approach. Aging & Mental Health, 2019; 23(8): 984-991.

5. Schuurmans-Stekhoven JB. Auspicious or suspicious – Does religiosity really promote elder well-being? Examining the belief-as-benefit effect among older Japanese. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2019; 81: 129-135.

6. Thauvoye E, Vanhooren S, Vandenhoeck A, et al. Spirituality and well-being in old age: exploring the dimensions of spirituality in relation to late-life functioning. Journal of Religion and Health. 2018; 57(5): 2167-2181.

7. Villani D, Sorgente A, Iannello P, et al. The role of spirituality and religiosity in subjective well-being of individuals with different religious status. Frontiers in Psychology. 2019; 10: 1525.

8. Kristovič S. Bivanjska varnost in duhovnost z vidika logoterapije. Bogoslovni vestnik. 2013; 73(4): 625-637.

9. Lima S, Teixeira L, Esteves R, et al. Spirituality and quality of life in older adults: A path analysis model. BMC Geriatrics. 2020; 20(1): 1-8.

10. Zadworna-Cieślak M. Spirituality, satisfaction with life and health-related behavior of older residents of long-term care institution – a pilot study. Explore. 2020; 16(2): 123-129.

11. Cummins J, Christina L. Spiritual. Well-Being in Older Adults: A Concept Analysis. JCN Online Exclusive. 2020; 37(4): 31-38.

12. Heidari M, Ghodusi Borujeni M, Kabirian Abyaneh S, et al. The Effect of Spiritual Care on Perceived Stress and Mental Health Among the Elderlies Living in Nursing Home. Journal of Religion and Health. 2019; 58(4): 1328-1339.

13. Macuh B, Raspor A. Duhovna oskrba v domovih za starejše. Bogoslovni vestnik. 2018; 78(2): 641-660.

14. Helvie CO. Healthy Holistic Aging. United States of America: Syren Book Company, Minneapolis; 2007.

15. Maučec Zakotnik J. Zborniku na pot. In Maučec Zakotnik J, et al, (ed.), Zdravje in vedenjski slog prebivalcev Slovenije – trendi v raziskavah CINDI 2001-2004-2008. Ljubljana: Inštitut za varovanje zdravja Republike Slovenije; 2012, p. 5-6.

16. Filej B, Kröpfl J, Kaučič BM. Kakovost življenja starih ljudi s kroničnimi obolenji. Kakovostna starost. 2015; 18(4): 3-13.

17. Kaučič BM, Filej B, Ovsenik M. The Influence of Social Factors on Life Satisfaction in Old Age. Revija za univerzalno odličnost. 2016; 5(4): 300-318.

18. Ivanuša M. Več zdravja za bolj polno življenje. Završnik VJ, Ivanuša M (ed.), Za aktivno in bolj zdravo starost, Maribor 6. april 2012 (pp. 5-8). Maribor: 2012. Zdravstveni dom dr. Adolfa Drolca Maribor, Kolaborativni center Svetovne zdravstvene organizacije za primarno zdravstveno nego.

19. Babnik K, Štemberger Kolnik T, Bratuž A. Zdravstvena pismenost: stanje koncepta in nadaljnji razvoj z vključevanjem zdravstvene nege. Obzornik zdravstvene nege. 2013; 47(1): 62-73.

20. Štemberger Kolnik T. Health literacy: the key to better health. Obzornik zdravstvene nege. 2020; 54(3): 196-203.

21. Maček B, Skela Savič B, Zurc J. Dejavniki socialne integracije starostnika v domačem okolju. Obzornik zdravstvene nege. 2011; 45(3): 181-187.

22. Görgner J, Ferenčina J. [In:] Železnik D, Železnik U, Gmajner S (ed.), 4. znanstvena konferenca z mednarodno udeležbo s področja zdravstveni ved: Pomen kompetentne obravnave uporabnikov zdravstveni in socialnih storitev v času krize, Laško 9. september 2014. Slovenj Gradec: Visoka šola za zdravstvene vede; 2014, p. 89-97.

23. Štandeker N. Osamljenost v življenjskem toku človeka. In: 4. mednarodna znanstvena konferenca: Za človeka gre: družba in znanost v celostni skrbi za človeka, Maribor, 11.–12. marec 2016. Ed. Filej B. Maribor: Alma Mater Europaea – ECM; 2016, p. 67.

24. Lavrač V, Srakar A. Kognitivne sposobnosti starejših. [In:] Majcen B (ur.), Značilnosti starejšega prebivalstva v Sloveniji – prvi rezultati raziskave. Ljubljana: Inštitut za ekonomska raziskovanja. SHARE; 2015: p. 37-49).

25. Hlebec V, Kavčič M, Filipovič Hrast M, et al. Samo da bo denar in zdravje: življenje starih revnih ljudi. Ljubljana: Fakulteta za družbene vede; 2010.

26. Samek Lodovici M, Patrizio M, Pesce F, et al. Elderly women living alone: an update of their living conditions. 2015. [online]. [cit. 2022-05-06]. Available from: http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2015/519219/IPOL_STU(2015)519219_EN.pdf.

27. Ramovš J, Ramovš M. Duhovne potrebe in zmožnosti v luči staranja in sožitja. In: Staranje v Sloveniji. Ed. Ramovš J. Ljubljana: Inštitut Antona Trstenjaka za gerontologijo in medgeneracijsko sožitje; 2013: 443-474.

28. Mihelič Zajec A, Karnjuš I, Babnik K, et al. Splošna priporočila za duhovno oskrbo v zdravstveni negi. 2020. Ljubljana: Zbornica zdravstvene in babiške nege Slovenije -Zveza strokovnih društev medicinskih sester, babic in zdravstvenih tehnikov Slovenije.

29. Payne S, Walker J. Psihologija v zdravstveni negi. Ljubljana: Educy; 2002.

30. Rubin DB. Matched sampling for Causal Effects. New York: Cambridge University Press; 2006.

31. Rosenbaum PR, Rubin DB. The Central Role of the Propensity Score in Observational Studies for Causal Effects. Biometrika. 1983; 70(1): 41-55. Pridobljeno na http:// www.stat.cmu.edu/~ryantibs/journalclub/rosenbaum_1983.pdf

32. Diener E, Emmons RA, Lassen Randy J, et al. The Satisfaction With Life Scale. Journal of Personality Assessment. 1985; 49(1): 71-75.

33. Koistinen P, Satu E, Ahlroth M, et al. OLDWELLACTIVE – A self-rated wellness profile for the assessment of wellbeing and wellness activity in older people. European Geriatric Medicine. 2013; 4(2): 82-85.

34. Lawton MP, Brody, EM. Assessment of older people: self-maintaining and instrumental activities of daily living. Gerontologist. 1969; 9(3): 179-186.

35. Diener E, Biswas-Diener R. Scale for Positive and Negative Eperience(SPANE). 2009. [online]. [cit. 2014-04-15] Available from: https://internal.psychology.illinois.edu/~ediener/ Documents/Scale%20of%20Positive%20and%20Negative%20Experience.pdf.

36. Rosenberg M. Self-Esteem Scale – SES. [online]. [cit. 2022-04-15] Available from: http://socy.umd.edu/quick-links/using-rosenberg-self-esteem-scale.

37. Cencič M. Kako poteka pedagoško raziskovanje. Primer kvantitativne empirične neeskperimentalne raziskave. Ljubljana: Zavod RS za šolstvo, 2009.

38. Barnett I, Guell C, Ogilvie D. The experience of physical activity and the transition to retirement: a systematic review and integrative synthesis of qualitative and quantitative evidence. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity. 2012; 9(97): 1-10.

39. Kydd A. The Goal and Actions to Achive Active Ageing on All Levels of Health and Social care: What about care home residents? In Skela Savič B, Hvalič Touzery S, Avberšek Lužnik I (ed.), 3. Simpozij Katedre za temeljne vede: Aktivno staranje kot multiprofesionalni izziv, Begunje 17. oktober 2012. Ljubljana: Visoka šola za zdravstveno nego; 2012, p. 14-20.

40. Gaber L. Vpliv samopodobe starih ljudi na zadovoljstvo z življenjem. Diplomsko delo. Maribor: Alma Mater Europaea, Evropski center; 2015.

41. Leask CF, Harvey JA, Skelton DA, et al. Exploring the context of sedentary behaviour in older adults (what, where, why, when and with whom). European Review of Aging and Physical Activity. 2015; 12(4): 1-8.

42. Toçi E, Burazeri G, Jerliu N, et al. Health literacy, self-percieved health and self-reported chronic morbidity among older people in Kosovo. Health Promotion International. 2015; 30(3): 667-674.

43. Creative Research Systems. Sample Size Calculator. [online]. Available from: http:// www.surveysystem.com/sscalc.htm.

44. Van Buuren S, Groothuis-Oudshoorn K. Mice: Multivariate Imputation by Chained Equations. Journal of Statistical Software. 2011; 45(3): 1-67. https://doi.org/10.18637/jss.v045.i03.

45. Peteet JR, Al Zaben F, Koenig Harold G. Integrating spirituality into the care of older adults. International Psychogeriatrics. 2019; 31(1): 31-38.

46. Carstensen LL, Isaacowitz Derek M, Charles ST. Taking time seriously: A theory of socio-emotional selectivity. American Psychologist. 1999; 54(3): 165-181.

47. Mukherjee SB. Spirituality and Religion: Elderly‘s Perception and Understanding. Journal of Gerontology. 2016; 30(3): 336-354.

48. Lynch CP, Strom JL, Hernandez-Tejada MA, et al. Association between spirituality and depression in adults with type 2 diabetes. Diabetes Education. 2012; 38(3): 427-435.

49. You KS, Lee HO, Fitzpatrick JJ, et al. Spirituality, depression, living alone, and perceived health among Korean older adults in the community. Archives of Psychiatric Nursing. 2009; 23(4): 309-322.

50. Wharton T, Watkins DC, Mitchell J, et al.Older, churchgoing African Americans’ attitudes and expectations about formal depression care. Research on Aging. 2018; 40(1): 3-26.

51. Papi S, Cheraghi M. Multiple factors associated with life satisfaction in older adults. Menopause Rev. 2021; 20(2): 65-71.

52. Soonhee R, Youseung K, Kyoung HL, et al. Religion, Social Support, and Life Satisfaction Among American Indian Older Adults. Journal of Religion & Spirituality in Social Work: Social Thought. 2015; 34(4): 414-434.

53. Cowlishaw S, Niele S, Teshuva K, et al. Older adults’ spirituality and life satisfaction: a longitudinal test of social support and sense of coherence as mediating mechanisms. Ageing & Society. 2013; 33(7): 1243-1262.

54. Momeni K, Rafiee Z. Correlation of Social Support and Religious Orientation With Life Satisfaction in the Elderly. Iranian Journal of Ageing. 2018; 13(1): 50-61.

55. Moral-García JE, Orgaz García D, López García S, et al. Influence of physical activity on self-esteem and risk of dependence in active and sedentary elderly people. Anales de psicologia. 2018; 34(1):162-166.

56. van Leeuwen KM, van Loon MS, van Nes FA, et al. What does quality of life mean to older adults? A thematic synthesis. PloS ONE. 2019; 14.

57. Ching-Teng Y, Ya-Ping Y, Yu-Chia C. Positive effects of art therapy on depression and self-esteem of older adults in nursing homes. Social Work in Health Care. 2019; 58(3): 324-338.

58. World Medical Association. World Medical Association Declaration of Helsinki: Ethical principles for medical research involving human subjects. Journal of the American Medical Association. 2013; 310(20): 2191-2194. https://doi.org/10.1001/jama.2013.281053.

59. Kodeks etike v zdravstveni negi in oskrbi Slovenije, 2014. Uradni list Republike Slovenije št. 71.

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Prawa autorskie (c) 2024 Autorzy