Słowa kluczowe
determinanty satysfakcji z życia
Abstrakt
SATYSFAKCJA Z ŻYCIA I JEJ DETERMINANTY W GRUPIE CHORYCH Z WRZODZIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO
Wprowadzenie. Satysfakcja z życia oraz jej determinanty to komponenty dobrostanu człowieka, które jednostka ocenia w obszarze jakości życia, na podstawie przyjętych własnych kryteriów. Szczególne zainteresowanie wzbudza poznanie tych czynników u osób, które zmagają się z chorobami przewlekłymi, takimi jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Cel pracy. Celem pracy było poznanie poziomu satysfakcji z życia oraz jej determinantów takich jak: akceptacja choroby, uogólniona własna skuteczność pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.
Materiał i metody. Badaniem prospektywnym objęto grupę 102 pacjentów z rozpoznanym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, u których zbadano poziom satysfakcji z życia oraz poziom akceptacji choroby i uogólnioną własną skuteczność. Do analizy danych zastosowano statystykę opisową, testy parametryczne i nieparametryczne. Analizy korelacyjne dla zmiennych wyrażonych w skalach porządkowych dokonano za pomocą korelacji r-Pearsona. Przyjęto istotność na poziomie p<0,05.
Wyniki. Poziom satysfakcji z życia, akceptacja choroby i uogólniona własna skuteczność u osób badanych były obniżone. Poziom satysfakcji z życia był zależny od poziomu własnej skuteczności i akceptacji choroby. Poziom satysfakcji z życia badanych korelował z uogólnioną własną skutecznością i akceptacją choroby. Wyższy poziom satysfakcji z życia uzyskali badani z wyższym poziomem akceptacji choroby i przekonani o skutecznym radzeniu sobie z sytuacjami trudnymi. Mężczyźni prezentowali lepsze wyniki niż kobiety.
Wnioski. Satysfakcja z życia i jej determinanty u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego były obniżone. Badani z wykształceniem zawodowym osiągali niższe wyniki niż osoby z wykształceniem średnim i wyższym. Kobiety prezentowały niższe poziomy zmiennych niż mężczyźni. Poziom satysfakcji był zależny od akceptacji choroby i od uogólnionej własnej skuteczności.
Bibliografia
1. Giddens A. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w dobie późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2010.
2. Diener E, Lucas RE, Oishi S. Subjective well-being. The science of happiness and life satisfactions. [in:] Snyder CR, Lopez SJ. (red). Handbook of positive psychology. Oxford: Oxford University Press, 2005.
3. Pavot W, Diener E. Review of the satisfaction with Life Scale. Psych Assess. 1993; 5(2): 164-172.
4. Lucas RE. Adaptation and the Set-Point model of subjective well-beging.Does happiness change after major life events? Curr Dir in Psychol Sci. 2007; 16 (2): 75-79.
5. Dolińska-Zygmunt G. Podmiotowe uwarunkowania zachowania się pacjenta wobec własnej choroby. [in:] Dolińska-Zygmunt G. Elementy psychologii zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo UW; 1996, s. 195-205.
6. Krasuska ME, Turnowski K. Wybrane aspekty opieki nad pacjentem onkologicznym. Lublin: Neuro Centrum; 1996.
7. Glińska J, Hebda A, Dziki A. Impact of nursing care on the quality of life of patient with an enteric stoma. Proktologia. 2005; 6: 232-239.
8. Majkowicz M. Wybrane problem psychoonkologii z uwzględnieniem zagadnień psychiatrycznych. Psychiatr Prakt Klin. 2008; 1(2): 57-66.
9. de Gouveia Santos VL, Chaves EC, Kimura M. Quality of life and coping of persons with temporary and permanent stomas. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2006; 33:503-509.
10. Bandura A. Self-efficacy toward a unifying of behavioral change. Psychol Rev. 1977;84(2): 191-215.
11. Bandura A. Self-efficacy mechanism in human agency. Am Psychol. 1982; 37(2): 122-147.
12. Bandura A. Social cognitive theory: an agentic perspective. Annu Rev Psychol. 2001;52: 1-26.
13. Jarosz M. Psychologia lekarska. Warszawa: Wydawnictwo PZWL; 1988, s. 247-266.
14. Jurczyński J. Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, PWN; 2001.
15. Diener E. Subjective well-being. Psychol Bull. 1984; 95(3): 542-575.
16. Pavot W, Diener E. Review of the satisfaction with Life Scale. Psychol Assess. 1993; 5: 164-172.
17. Siudalska H, Różański J, Kuśmierczyk M, i wsp.: Odległa psychologiczna ocena pacjentów operowanych z powodu wad wrodzonych serca. Kardiochir Torakochir Pol. 2008; 5(4): 381-385.
18. Kupcewicz E, Wojtkowska M. Akceptacja choroby a poczucie satysfakcji z życia w grupie chorych leczonych z powodu dyskopatii. Instytut Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; 2009.
19. Bazaliński D, Sałacińska I, Więch P, Kózka M. Life satisfaction and self-efficacy in patients with stoma. Progress in Health Science. 2014; 4(2): 22-30.
20. Glińska J, i wsp. Ocena stopnia satysfakcji z życia u osób ze stomią jelitową w zależności od wybranych czynników demograficznych. Piel Chir Angiol. 2014; 3:128-132.
21. Mudyń K, Weiss A. Satysfakcja z życia osób w wieku senioralnym a orientacje życiowe i deklarowane wartości. Społeczeństwo i Rodzina. 2010; 22: 1-18.
22. Jachimowicz V, Kostka T. Satysfakcja z życia starszych kobiet. Ginekol Prakt 2009;3: 27-32.
23. Czubalski K. Medycyna psychosomatyczna – koncepcje, cele, metody. Pol Tyg Lek. 1977; 47: 1857-1860.
24. Felton BJ, Revenson TA. Coping with chronic illness: a study of illness controllability and the influence of coping strategies on psychological adjustment. J Consult Clin Psychol. 1984; 52(3): 343-353.
25. Kossakowska M.: Strategie radzenia sobie z chorobą przewlekłą w stwardnieniu rozsianym. Post Psychiatr Neurol 2008; 17: 15-21.
26. Motyka M. Psychoterapia elementarna w opiece ogólnomedycznej. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego; 2002.
27. Karski JB. Praktyka i teoria promocji zdrowia. Wyd. II. Warszawa: Wyd. CeDeWu Sp. z o.o., 2006.
28. Oleś P, Steuden S, Toczołowski J. Jak świata mniej widzę: zaburzenia widzenia a jakość życia. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; 2002.
29. Siegel CA. Making therapeutic decisions in inflammatory bowel disease: the role of patients. Curr Opin in Gastroenterol. 2009; 25(4):334-338.
30. Kurowska K, Lach B. Akceptacja choroby i sposoby radzenia sobie ze stresem u chorych na cukrzycę typu 2. Diabetol Prakt. 2011; 12(3): 113-119.
31. Kurpas D, Czech T, Mroczek B. Akceptacja choroby pacjentów z cukrzycą oraz jej wpływ na jakość życia i subiektywną ocenę zdrowia. Fam Med Prim Care Rev. 2012;14(3): 383-388.
32. Marzec A, Andruszkiewicz A, Banaszkiewicz M. Poczucie koherencji, akceptacja choroby a funkcjonowanie w chorobie przewlekłej osób chorych na chorobę nerek i chorych na cukrzycę, hemodializowanych – doniesienie wstępne. Pielęg XXI. 2011;2(35): 51-56.
33. Basińska MA, Zalewska-Rydzkowska D, Wolańska P, Junik R. Dyspozycyjny optymizm a akceptacja choroby w grupie osób z chorobą Gravesa-Basedowa. Endokrynol Pol. 2008; 59 (1): 23-28.
34. Basińska MA, Kasprzak A. Związek między strategiami radzenia sobie ze stresem a akceptacją choroby w grupie osób chorych na łuszczycę. Prz Dermatol. 2012; 99:692-700.
35. Kaźmierczak M, Kubiak I, Gebuza G, i wsp. Czynniki determinujące akceptację choroby przez kobiety leczone z powodu zmian patologicznych szyjki macicy. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu. 2015; 21(2): 181-186.
36. Bandura A. Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood. Cliffs, NJ: Prentice-Hall; 1986.
37. Schwarzer R. Poczucie własnej samoskuteczności w podejmowaniu i kontynuacji zachowań zdrowotnych. Dotychczasowe podejście teoretyczne i nowy model. [w:] Heszen-Niejodek I, Sęk H. (red). Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN; 1997.
38. Wrzesińska MA, Opuchlik K, Kocur J. Ocena umiejscowienia kontroli zdrowia oraz poziomu poczucia własnej skuteczności i optymizmu u chorych na stwardnienie rozsiane. Post Psychiatr Neurol. 2008; 17(4): 313-318.
39. Guzińska K, Kupc A, Borys B. Zasoby odporności na stres w procesie zdrowieniu u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca. Via Medica, Gdańska. 2007; 4: 144-152.
40. Łuczak-Wawrzyniak J, Szczepańska M, Skrzypczak J. Ocena jakości życia kobiet z rozpoznaną endometriozą oraz sposób radzenia sobie z negatywnymi skutkami choroby. Prz Menopauz. 2007; 6: 329-335.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie (c) 2019 Autorzy