Słowa kluczowe
styl życia
personel pielęgniarski
Abstrakt
WPŁYW PRACY ZMIANOWEJ NA ZACHOWANIA ZDROWOTNE I SAMOOCENĘ ZDROWIA PIELĘGNIAREK
Wprowadzenie. Warunki pracy związane z wykonywaniem czynności zawodowych wiążą się niejednokrotnie z narażeniem jednostki na działanie czynników wpływających negatywnie na jej stan zdrowia. Zawód pielęgniarki/pielęgniarza ze względu na specyficzny charakter uwarunkowany jest wieloma zagrożeniami zawodowymi wynikającymi zarówno z czynników szkodliwych i niebezpiecznych, jak i systemu pracy.
Cel pracy. Celem badań była analiza wpływu pracy zmianowej na samoocenę zdrowia oraz zachowania zdrowotne pielęgniarek. Materiał i metody. Badanie przeprowadzono wśród 200 pielęgniarek w trzech szczecińskich szpitalach: SPSK Nr 1, SPSK Nr 2 i SPWSZ. Narzędzie badawcze stanowił kwestionariusz IZZ - Inwentarz Zachowań Zdrowotnych autorstwa Z. Juczyńskiego oraz ankieta autorska obejmująca dane socjodemograficzne i medyczne.
Wyniki. Samoocena zdrowia badanych pielęgniarek plasowała się na wysokim poziomie, gdyż 76% z nich określiło swój stan zdrowia jako dobry lub bardzo dobry. Większość badanych, tj. 54% charakteryzowała się niskim nasileniem zachowań zdrowotnych. Najczęściej wskazywanymi przez pielęgniarki dolegliwościami związanymi z wykonywaną pracą były: zaburzenia snu (55%), napady bólów głowy po powrocie z pracy (55%), rozdrażnienie po powrocie z pracy (83%), problemy skórne (28%), bóle kręgosłupa (76%), ból/zmęczenie nóg (84%), zaburzenia łaknienia (14%).
Wnioski. 1. System pracy znacząco wpływa na poziom samooceny zdrowia badanej grupy pielęgniarek. 2. Personel pielęgniarski pracujący w dziennym systemie pracy cechował się wyższym poziomem zachowań zdrowotnych w porównaniu do pielęgniarek pracujących w systemie zmianowym. 3. Praca w systemie zmianowym korelowała z częstszym wystąpieniem zaburzeń odżywiania w porównaniu do zatrudnienia w systemie dziennym.
Bibliografia
1. Świątkowska B. Zagrożenia zawodowe pracowników opieki zdrowotnej: Co wiemy i co możemy zrobić? Probl hig epidemiol. 2010;4 (91): 522-529.
2. Wrońska I, Krajewska-Kułak E. Wybrane zagadnienia z pielęgniarstwa Europejskiego. Lublin: Czelej; 2007, s.157-202.
3. Havakuk O, et al. Shift Work and the Risk of Coronary Artery Disease: A Cardiac Computed Tomography Angiography Study. Cardiology. 2018;1 (139): 11-16.
4. Bilski B. Wpływ pracy zmianowej na sposób odżywiania się i patologię przewodu pokarmowego wśród pielęgniarek – wyniki badania pilotowego. Medycyna pracy. 2006;1 (57): 15-19.
5. Muszalik M, Kędziora-Kornatowska K, Marzec A, Klawe J. Analiza zachowań zdrowotnych, samooceny oraz zagrożenia zdrowia pielęgniarek studiujących zaocznie. Probl. High Epidemiol. 2007;3 (88): 354-359.
6. Copertaro A, Bracci M, Barbaresi M, Santarelli L. Assessment of cardiovascular risk in shift healthcare workers. Eur. J. Cardiovasc. Prev. Rehabil. 2008;2 (15): 224-229.
7. Zhao I, Bogossian F, Turner C. A cross-sectional analysis of the association between night-only or rotating shift work and overweight/obesity among female nurses and midwives. J Occup. Environ. Med. 2012;7 (54): 834-840.
8. Karlsson B, Knutsson A, Lindahl B. Is there an association between shift work and having a metabolic syndrome? Results from a population based study of 27,485 people. Occup Environ Med. 2001;58: 747-752.
9. Geliebter A, et al. Work’chift period and weigh change. Nutrition. 2000;1 (16): 27-29.
10. Marqueze EC, et al. Weight gain in relation to night work among nurses. Work. 2012;1 (14): 2043-2048.
11. Dai C, et al. The effect of night shift on sleep quality and depressive symptoms among Chinese nurses. Neuropsychiatr Dis Treat. 2019;15: 435-440.
12. Booker LA, et al. Individual vulnerability to insomnia, excessive sleepiness and shift work disorder amongst healthcare shift workers. A systematic review. Sleep Med Rev. 2018;41: 220-233.
13. Leger D, Esquirol Y, Gronfier C, Metlaine A. Shift-workers and night-workers’ health consequences: State of art and recommendations Presse Med. 2018;1 (47): 991-999.
14. Books C, Coody LC, Kauffman R, Abraham S. Night Shift Work and Its Health Effects on Nurses. Health Care Manag (Frederick). 2017; 4 (36): 347-353.
15. Lee A, et al. Night Shift Work and Risk of Depression: Meta-analysis of Observational Studies. J Korean Med Sci. 2017;7 (32): 1091-1096.
16. Anbazhagan S, Ramesh N, Nisha C, Joseph B. Shift work disorder and related health problems among nurses working in a tertiary care hospital, Bangalore, South India. Indian J Occup Environ Med. 2016;1 (20): 35-38.
17. Juczyński Z. Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych; 2009, s.115.
18. Sińska B, Kucharska A, Sienkiewicz Z, Dykowska G. Wpływ systemu zmianowego pracy pielęgniarek na ich sposób odżywiania i aktywność fizyczną. Zdrowie publiczne i zarządzanie. 2018;2 (16): 105-111.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie (c) 2019 Autorzy