Słowa kluczowe
pielęgniarstwo okołooperacyjne
chirurgia
powikłania pooperacyjne
opieka pooperacyjna
Abstrakt
SPECYFIKA OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD PACJENTEM STARSZYM LECZONYM CHIRURGICZNIE
Starzenie się organizmu ludzkiego jest procesem ciągłym i postępującym, prowadzącym do upośledzenia funkcji narządów i układów oraz zaburzającym homeostazę. Proces ten może przebiegać, co zdarza się rzadziej, bez chorób, i zwany jest wówczas starzeniem fizjologicznym. W przypadku towarzyszących stanów chorobowych pojawiają się dodatkowe zmiany narządowe, które pogarszają stan ogólny organizmu, (starzenie patologiczne). Choroby wieku podeszłego, ze względu na współwystępowanie różnych, czasami licznych jednostek chorobowych, stanowią ogromny problem dla zespołów terapeutycznych. Do najczęstszych schorzeń należą: choroby układu sercowo-naczyniowego, układu kostno-stawowego, oddechowego, pokarmowego, nerwowego oraz immunologicznego. Często mówi się o całościowym pogorszeniu zdrowia, czyli? zespole słabości? (frailty syndrome). Zespołowi towarzyszy sarkopenia, czyli utrata masy mięśniowej, niedożywienie, zmniejszenie aktywności ruchowej, zmniejszenie tolerancji wysiłku, pogorszenie funkcji poznawczych, większa wrażliwość na czynniki stresogenne. Ze względu na odrębności fizjologiczne i obecność wielu chorób pacjenci w podeszłym wieku wymagają interdyscyplinarnego leczenia, nierzadko jest to interwencja chirurgiczna, wymagająca specyficznego przygotowania do zabiegu operacyjnego, opieki po operacji i rehabilitacji. Osoby starsze są szczególnie narażone na różne powikłania pooperacyjne ze strony narządów i układów: niedotlenienie, zakażenie, hipoproteinemię, hiponatremię, hipowolemię. Prawidłowa opieka pielęgniarska powinna obejmować zarówno dokładne przygotowanie przedoperacyjne, obejmujące ocenę stanu fizycznego i psychicznego pacjenta, jak i prawidłowe postępowanie pooperacyjne i rehabilitacyjne, zmniejszające ryzyko poważnych powikłań pooperacyjnych i poprawiające dobrostan chorego.
Bibliografia
1. Wieczorowska-Tobis K. Zmiany narządowe w procesie starzenia. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej. 2008; 118 (Suppl).
2. Grabowski K, Markocka-Mączka K, Taboła R. Czy istnieją różnice w postępowaniu z pacjentem chirurgicznym w starszym wieku? Psychogeriatria Polska. 2013;10(3):109-114.
3. Chow WB, Rosenthal R, Merkow RP et al. Optimal preoperative assessment of the geriatric surgical patient: A best practices guideline from The American College of Surgeons National Surgical Quality Improvement Program and the American Geriatis Society. J Am Coll Surg. 2012; 215(4): 453-466.
4. Bielecki K, Kaniewska K. Wiek jako czynnik ryzyka leczenia chirurgicznego chorych w podeszłym wieku. Postępy Nauk Medycznych. 2008; 11: 708-711.
5. Horney K. Neurotyczna osobowość naszych czasów. PWN; Warszawa, 1982.
6. Andruszkiewicz A, Idczak H, Kocięcka A i wsp. Subiektywna ocena opieki pielęgniarskiej a poziom lęku i depresji u pacjentów chirurgicznych. Pielęgniarstwo Polskie. 2005; 1(19): 46-48.
7. Bączyk G, Poniedziałek B, Skokowska B. Poziom lęku przedoperacyjnego u chorych leczonych chirurgicznie. Pielęgniarstwo Polskie. 2005; 1(19):42-45.
8. Lisowska B, Ząbek J, Kontny E i wsp. Wpływ stresu operacyjnego na wybrane parametry immunologiczne i biochemiczne u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Reumatologia. 2007;45,6: 331-337.
9. Montewka M, Skrzek A, Plewik D i wsp. Zakażenia miejsca operowanego – charakterystyka czynników ryzyka, endogennych źródeł zakażenia i metody zapobiegania. Post. Mikrobiol. 2012; 51, 3: 227-235.
10. Juszczak K. Rola pielęgniarki w zwalczaniu bólu pooperacyjnego. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne. 2009; 4:131-134.
11. Piotrowski D, Gaszyński W, Kaszyński Z. Skuteczne zwalczanie bólu pooperacyjnego i jego implikacje kliniczne. Polski Przegląd Chirurgiczny. 1999; 7:725-732.
12. Mazurek M. Metody wspomaganie wydolności oddechowej w okresie okołooperacyjnym. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne. 2009; 2:47-52.
13. Harzowska J, Kózka M. Czynniki wpływające na wystąpienie hipotermii w okresie pooperacyjnym. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne. 2011;2:47-53.
14. Urbanek T, Ziaja D. Profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w chirurgii urologicznej. Przegląd Urologiczny. 2008; 2(48).
15. Williams SA. Quality and care, patient’s peceptions. J. Nurs. Care Qual.1998;12(6):18-25.
16. Kryskiewicz AD. Zasób informacji pacjentów hospitalizowanych jako wyznacznik opieki pielęgniarskiej. Trzeci Kongres Pielęgniarek Polskich-referaty kongresowe. PTP. Busko Zdrój 1998; 49-53.
17. Forrest JB, et al. Multicenter study of general anesthesia III. Predictors of severe perioperative adverse outcomes. Anesthesiology. 1992;76: 3-15.
18. Michalik E. Przedoperacyjna ocena i postępowanie okołooperacyjne u chorych w wieku podeszłym. Postępy Nauk Medycznych. 2008; 11: 712-721.
19. Andruszkiewicz A, Idczak H, Kocięcka A i wsp. Subiektywna ocena opieki pielęgniarskiej a poziom lęku i depresji u pacjentów chirurgicznych. Pielęgniarstwo Polskie. 2005; 1(19): 46-48.
20. Sosnowski T, Wrzesiński K. Polska adaptacja Inwentarza STAI do badania stanu i cech lęku. Przegląd Psychologiczny. 1983; 2: 393-412.
21. Opara J, Chromy M, Szeliga-Cetnarska i wsp. „Repty” jako propozycja do ogólnopolskiego zastosowania w celu oceny stopnia uszkodzenia i stanu funkcjonalnego u chorych z niedowładem połowiczym. Postępy Rehab. 1997; XI, 1: 83-88
22. Ślusarz R, Kubiatowska M, Szrajda J i wsp. Ocena wydolności funkcjonalnej pacjentów przed zabiegiem neurochirurgicznym i po jego wykonaniu. Problemy Pielęgniarstwa. 2010; 18(4):379-383.
23. Łacko A. Specyfika leczenia chorych na nowotwory w podeszłym wieku. Medycyna Wieku Podeszłego. 2012; 2, 1, 7-11.
24. Cybulska V, Koźlak V. Specyfika i odrębności sprawowania przed i pooperacyjnej opieki pielęgniarskiej nad pacjentem geriatrycznym. Problemy Pielęgniarstwa. 2009; 17 (3):184-189.
25. Lisowska B. Odmienności znieczulenia regionalnego u pacjentów w podeszłym wieku. Geriatria. 2008.s.329-333.
26. Bartoszewicz M, Rygiel A. Biofilm jako podstawowy mechanizm zakażenia miejsca operowanego – metody prewencji w leczeniu miejscowym. Chirurgia Polska. 2006;8,3:171-178.
27. Ochsner KN, Ludlow DH, Knierin K, et al. Neural correlates of indyvidual differences in pain-related fear and anxiety. Pain. 2006; 69-77.
28. De Rond M, De Wit R, Van Dam F. The implementation of a pain monitoring programme for nurses in daily clinical practice; results of a follow up study in five hospitals. Jurnal Advanc Nurs. 2001;29: 590-598.
29. Mędrzycka-Dąbrowska W, Ogrodniczuk M. Udział pielęgniarki w procesie monitorowania i terapii bólu pooperacyjnego. Anestezjologia i Ratownictwo. 2014;8:200-205.
30. Girzelska J, Kościołek A, Mianowana V i wsp. Funkcja edukacyjna pielęgniarki wobec pacjentów przebywających na oddziale chirurgicznym. Problemy Pielęgniarstwa. 2010; 18(4):420-428.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie (c) 2015 Agnieszka Ulatowska, Grażyna Bączyk, Elżbieta Włodarczyk, Małgorzata Bosacka (Autor)