Rola pielęgniarki i położnej w wykonywaniu szczepień ochronnych u dzieci i młodzieży
Słowa kluczowe:
pielęgniarka, położna, szczepienia ochronne, dzieci, młodzieżAbstrakt
W dzisiejszych czasach pielęgniarka i położna jest niezależnym pracownikiem ochrony zdrowia. Swoje cele realizuje w sposób samodzielny i odpowiedzialny. Wypełniając obowiązki zawodowe wobec pacjenta pełni funkcje opiekuńcze, wychowawcze, promocji zdrowia, profilaktyczne, terapeutyczne i rehabilitacyjne. Uczestniczy również w zdrowiu publicznym.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowie publiczne to dziedzina wiedzy i umiejętności, której celem jest zapobieganie chorobom, przedłużanie życia oraz upowszechnianie zdrowia psychicznego i fizycznego.
Jednym z najważniejszych osiągnięć z dziedziny zdrowia publicznego są szczepienia ochronne. Szczepienie ochronne polega na wprowadzeniu szczepionki do organizmu człowieka lub zwierzęcia w celu czynnego wytworzenia stanu odporności humoralnej i komórkowej. Szczepionką nazywamy preparat do uodporniania czynnego, który zawiera określony antygen lub antygeny.
Pierwszą na świecie szczepionkę wynalazł i zastosował angielski lekarz Edward Jenner. Była to szczepionka przeciwko ospie prawdziwej.
Realizacja szczepień w Polsce ma charakter masowy lub indywidualny. Szczepienia te realizowane są w oparciu o Program Szczepień Ochronnych ogłoszony przez Główny Inspektorat Sanitarny w danym roku. Zgodnie z polskim prawem część szczepień ochronnych jest obowiązkowa, a część zalecana.
Istnieje wiele różnych regulacji prawnych w zakresie wykonywania szczepień ochronnych i wymogów kwalifikacyjnych wobec pielęgniarki i położnej.
W pracy przedstawiono podział, cele, wskazania, przeciwwskazania, ogólne zasady, techniki i warunki wykonywania szczepień. Opisano również rolę pielęgniarki i położnej w wykonywaniu szczepień ochronnych u dzieci i młodzieży.
Bibliografia
1. Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej.
2. Grzesikowski P. Wskazania do szczepień. In: W. Magdzik, D. Naruszkiewicz-Lesiuk, A. Zieliński. Wakcynologia Bielsko Biała: Wydawnictwo alfa-medica Press; 2005. p. 118-20.
3. Mrożek-Budzyn D. Wakcynologia praktyczna. Bielsko Biała: Wydawnictwo alfa-medica Press; 2009.
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień.
5. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
6. Bernatowska E. Ogólne zasady wykonywania szczepień ochronnych. In: W. Magdzik, D. Naruszkiewicz-Lesiuk, A. Zieliński (eds). Wakcynologia. Bielsko Biała: Wydawnictwo alfa-medica Press; 2005. p. 84-90.
7. Henderson DA, Inglesby TV, Bartlett JG, et. all. Smallpox as a biological weapon. Medical and public health management. JAMA. 1999; 281:2127-37.
8. Magdzik W. Historia uodpornienia sztucznego. In: W. Magdzik, D. Naruszkiewicz-Lesiuk, A. Zieliński (eds). Wakcynologia. Bielsko Biała: Wydawnictwo alfa-medica Press; 2005. p. 54-8.
9. Czajka H. Rola lekarzy pierwszego kontaktu w realizacji szczepień. In: W. Magdzik, D. Naruszkiewicz-Lesiuka, A. Zieliński (eds). Wakcynologia. Bielsko Biała: Wydawnictwo alfa-medica Press; 2005. p. 247-8.
10. Ślusarczyk J. Charakterystyka szczepionek. In: W. Magdzik, D. Naruszkiewicz-Lesiuk, A. Zieliński (eds). Wakcynologia. Bielsko Biała: Wydawnictwo alfa-medica Press; 2005. p. 59-62.
11. Zieliński A. Niepożądane odczyny poszczepienne. In: W. Magdzik, D. Naruszkiewicz-Lesiuk, A. Zieliński (eds). Wakcynologia. Bielsko Biała: Wydawnictwo alfa-medica Press; 2005. p. 97-104.
12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych
13. Czajka H. Technika i warunki wykonywania szczepień. Standardy Medyczne. Pediatria. 2010;7:125-30.
14. Czajka H, Wysocki J. Szczepienia w profilaktyce chorób zakaźnych. Kraków: Wydawnictwo Help Med; 2010. p. 11-43.
15. Mazurowska W. Szczepienia i ich rodzaje. In: W. Magdzik, D. Naruszkiewicz-Lesiuk, A. Zieliński (eds). Wakcynologia. Bielsko Biała: Wydawnictwo alfa-medica Press; 2005. p. 121-4.
16. Wysocki J. Ogólne zasady wykonywania szczepień ochronnych. Standardy Medyczne. Pediatria. 2008;5(3):242-8.
17. Majewska-Zelewska H. Technika wykonania próby tuberkulinowej i szczepienia BCG. Medycyna Praktyczna. Pediatria. 1999;6:95-8.
18. Kochman D, Rudzińska T. Znaczenie edukacji rodziców w kontekście szczepień obowiązkowych i zalecanych u dzieci w wieku 0-12 lat. Prob Pielęg. 2008;16(1-2):163-72.
