Ocena jakości życia pacjentek pomenopauzalnych ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych i kolanowych oczekujących na protezoplastyki
Słowa kluczowe:
artroza, biodro, kolano, menopauza, jakość życiaAbstrakt
Wstęp. Protezoplastyki stawów biodrowych i kolanowych z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowo-zniekształcającymi są powszechnie stosowaną skuteczna metodą leczenia tych istotnych i częstych dysfunkcji narządu ruchu. Zgodnie z wprowadzonym obowiązkowym systemem kolejkowym okres oczekiwania na protezoplastykę biodra lub kolana obecnie wynosi w Polsce około dwu lat.
Cel. Celem badań była charakterystyka i ocena jakości życia pacjentek pomenopauzalnych ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych (koksartroza) i kolanowych (gonartroza) oczekujących na protezoplastyki.
Materiał i metody. Materiał badawczy stanowiły dwie grupy kobiet w wieku pomenopauzalnym z zaawansowanymi zmianami zniekształcającymi stawów biodrowych (n=59) i kolanowych (n=51) w wieku od 50-62 lat. Badano jakości życia bezpośrednio przed planowanym zabiegiem przy użyciu ankiety własnej konstrukcji z wykorzystaniem dwóch pytań zaczerpniętych z ankiety HRQ – Johansona i wsp. (1992). W analizie statystycznej przy istotności p<0,05 wykorzystano weryfikacje hipotez statystycznych opartą o testy nieparametryczne U Manna-Whitneya i Chi2 Pearsona oraz test dokładny p Fishera.
Wyniki. Zaawansowane zmiany zniekształcające stawów kolanowych częściej niż biodrowych skojarzone były z nadwagą lub otyłością (p=0,02). W przeciwieństwie do gonartrozy ograniczenie funkcji stawu biodrowego często uniemożliwiało samoobsługę stopy (p=0,0002). Samopoczucie i własna ocena zdrowia pacjentek z koksartrozą w porównaniu do okresu przed rokiem była istotnie niższa niż tych z gonartrozą (p=0,05). Z uwagi na czas trwania objawów osoby z dysfunkcją biodra szybciej decydowały się na operację (p<0,0001). W mieście częściej niż na wsi występowała gonartroza, zaś osoby ze środowiska wiejskiego bardziej niż w mieście były narażone na chorobę biodra (p=0,04). Koksartroza częściej niż gonartroza występowała przed operacją u badanych kobiet z wykształceniem podstawowym i zawodowym, niż pomaturalnym i wyższym (p=0,05).
Wnioski. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na większą potrzebą przeprowadzania w krótszym czasie protezoplastyk stawów biodrowych niż kolanowych. Wykazana nadwaga i otyłość w grupie kobiet z gonartrozą wskazuje na możliwość nieoperacyjnej interwencji – redukcji masy ciała poprawiającej jakość życia tych osób.
Bibliografia
1. Bijlsma JWJ, Berenbaum F, Lafeber FPJG. Osteoarthritis: an update with relevance for clinical practice. Lancet. 2011;377:2115-26.
2. Felson DT, Naimark A, Anderson J, Kazis L, Castelli W, Meenan RF. The prevalence of knee osteoarthritis in the elderly. The Framingham osteoarthritis study. Arthritis Rheum. 1987;30:914-8.
3. http://www.njrcentre.org.uk/njrcentre/Patients/Jointreplacementstatistics/ tabid/99/Default.aspx
4. http://www.surgery.com/procedure/hip-replacement-surgery/demographics
5. Jóźwiak M. Filogenetyczne i ontogenetyczne uwarunkowania chodu. In: W. Marciniak, A. Szulc (ed). Wiktora Degi Ortopedia i rehabilitacja. Warszawa: PZWL;2003. s. 27-38.
6. Dega W. Chód i jego mechanizm. Ortopedia i Rehabilitacja. Warszawa: PZWL; 1964. p.46-53.
7. Czubak J, Kruczyński J. Rozwojowa dysplazja i zwichnięcie stawu biodrowego. In: W. Marciniak, A. Szulc (red). Ortopedia i rehabilitacja. Warszawa: PZWL; 2003. s. 159-93.
8. Bourne R, Mukhi S, Zhu N, et al. Role of obesity on the risk for total hip or knee arthroplasty. Clin Orthop Relat Res. 2007;465:185-8.
9. Cooper C, Snow S, McAlindon TE, Kellingray S, Stuart B, Coggon D, Dieppe PA. Risk factors for the incidence and progression of radiographic knee osteoarthritis. Arthritis Rheum. 2000;43:995-1000.
10. Salaffi F, Carotii M, Stancati A, Grassi W. Health-related quality of life in older adults with matched healthy controls. Aging Clin Exp Res. 2005;17:255-63.
11. [http://www.amd3.org/ROblog/2008/01/total-joint-replacement-educat- 2.html
12. Johanson NA, Charlson ME, Szatkowski TP, Ranawat CS. A Self- Administered Hip-Rating Questionnaire for the assesment of outcome after total hip replacement. J Bone Joint Surg. 1992;74-A(4):587-96.
13. Armitage P. Metody statystyczne w badaniach medycznych. Warszawa: PZWL; 1978.
14. Sawicki F. Elementy statystyki dla lekarzy. Warszawa: PZWL; 1982.
15. Felson DT, Zhang Y, Hannan MT, Naimark A, Weissman BN, Aliabadi P, Levy D. The incidence and natural history of knee osteoarthritis in the elderly. The Framingham osteoarthritis study. Arthritis Rheum. 1995;38:1500-5.
16. Pawłowska H, Dmitruk A, Czeczuk A. Częstość występowania nadwagi i otyłości u dziewcząt i chłopców wiejskich w zależności od wykształcenia rodziców. Zdr Publ.2007;117:54-8.
17. Sygit K. Nieprawidłowości żywieniowe zagrożeniem zdrowia populacji dzieci i młodzieży. Zdr Publ. 2010;120:132-5.
18. Puenpatom RA, Victor TW. Increased prevalence of metabolic syndrome In individuals with osteoarthritis: an analysis of NHANES III data. Postgrad Med. 2009;121:9-20.
19. Nishimura A, Hasegawa M, Kato K, Hamada T, Uchida A, Sudo A. Risk factors for the incidence and progression of radiographic osteoarthritis of the knee among Japanese. Int Orthop. 2011;53:839-43.
20. Sudo A, Miyamoto N, Horikawa K, Urawa M, Yamakawa T, Hamada T, Uchida A. Prevalence and pisk factors for knee osteoarthritis in erderly Japanese men and women. J Ortop Sci. 2008;13:413-8.
21. Górajek-Jóźwik J. Filozofia i teorie pielęgniarstwa. Lublin: Czelej; 2007. p. 46-8.
22. Wang Y, Simpson JA, Wluka AE, Teichtah DR, Englisch DR, Giles GG, Graves S, Cicuttini FM. Relationship between body adipositiy measures and risk of primary knee and hip replacement for osteoarthritis: a prospective cohort study. Arthitis Res Ther. 2009;11:R31.
