Toksoplazmoza wrodzona jako aktualny problem zdrowotny
Słowa kluczowe:
toksoplazmoza, diagnostyka, toksoplazmoza wrodzona, profilaktyka, leczenie toksoplazmozyAbstrakt
Pierwotniak Toxoplasma gondii jest wewnątrzkomórkowym pasożytem, bardzo rozpowszechnionym wśród ludzi oraz wśród zwierząt stałocieplnych wywołującym dobrze znaną zoonozę – toksoplazmozę. Szacuje się, że ponad 1/3 ogólnej populacji ma dodatnie odczyny serologiczne w kierunku T. gondii. W Polsce odsetek seropozytywnych dorosłych wynosi 50-60%. Patogen wywołuje objawy chorobowe u żywicieli z obniżoną czynnością układu odpornościowego i jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet ciężarnych, gdyż może spowodować chorobę płodu: toksoplazmozę wrodzoną. Toksoplazmoza wrodzona pociąga za sobą poważne następstwa – uszkodzenie w obrębie tkanki nerwowej mózgu, oka i siatkówki na etapie prenatalnym, co ma charakter nieodwracalny i rzutuje na dalszy rozwój dziecka. Ryzyko transmisji pierwotniaka przez łożysko rośnie wraz z czasem trwania ciąży (w I trymestrze wynosi – 10%, w III – już 65%), zaś ciężkość objawów toksoplazmozy wrodzonej jest odwrotnie proporcjonalna do ryzyka infekcji. Zarażenie, do którego doszło w I lub II trymestrze, może prowadzić do poronienia, obumarcia płodu lub wad rozwojowych. Diagnostyka toksoplazmozy opiera się głównie na testach serologicznych w kierunku wykrywania przeciwciał IgG i IgM anty-Toxoplasma. Jednakże żaden z dostępnych obecnie testów nie pozwala jednoznacznie określić fazy zarażenia u kobiety ciężarnej. Infekcje T. gondii stanowią istotny problem z punktu widzenia zdrowia publicznego, ze względu na częstość występowania oraz ryzyko zdrowotne jakie niesie toksoplazmoza, szczególnie zaś jej postać wrodzona, która przyczynia się do poronień i wad rozwojowych u płodu. Dlatego też istnieje konieczność wypracowania nowych strategii walki z tą chorobą, wczesnej, skutecznej diagnozy toksoplazmozy wrodzonej u noworodków oraz nowych metod różnicowania świeżego zarażenia i przewlekłej infekcji u matek. Artykuł podsumowuje dotychczasową wiedzę na temat problemu zakażeń T. gondii oraz sugeruje działania i strategie jakie należy podjąć, aby skutecznie zapobiegać toksoplazmozie, szczególnie jej postaci wrodzonej.
Bibliografia
1. Kim K, Weiss LM.Toxoplasma: the next 100 years, Microbes Infect. 2008 July; 10(9): 978–84. doi:10.1016/j.micinf.2008;07.015.
2. Śpiewak E, Małafi ej E. Toksoplazmoza – wybrane zagadnienia epidemiologii, kliniki i diagnostyki, Mikrobiol Med 1996;1:14-28.
3. Sroka J. Seroepidemiology of toxoplasmosis in the Lublin region, Ann Agric Environ Med 2001;8:25–31.
4. Meerburg BG, Kijlstra A. Changing climate-changing pathogens:Toxoplasma gondii in North Western-Europe, Online Springerlink.com
5. Paul M. Toksoplazmoza – groźna choroba pasożytnicza kobiet ciężarnych i pacjentów z osłabioną funkcją układu odpornościowego, Kosmos 2005;266:77-88.
6. Niezgoda A, Dobrzańska A. Toksoplazmoza wrodzona – rozpoznawanie i leczenie, Przew Lek, 2008;2:44-50.
7. Sobieszczańska BM. Toksoplazmoza, Wrocław, AM Wrocław, 1999.
8. Foulon W, Villena I, Stray-Pedersen B, Decoster A, Lappalainen M, Pinon JM, Jenum PA, Hedman K, Naessens A. Treatment of toxoplasmosis during pregnancy: a multicenter study of impact on fetal
transmission and children’s sequelae at age 1 year. Obstet Gynecol,1999;180:410-15.
9. Desmonts G, Couvreur J. Toxoplasmosis in pregnancy and its transmission to the fetus, Bull. N.J. Acad. Med.,1974;50:146.
10. Sroka J, Ziomko I. Metody rozpoznawania toksoplazmozy, Med Wet,2008,64(2):132-5.
11. Bessieres MH, Berrebi A, Rolland M. Neonatal screening for congenital toxoplasmosis in cohort of 165 women infected during pregnancy and infl uence of in utero treatment on the results of neonatal test, Eur J Obst
Gynecol Repr Biol 2001;94:37-45.
12. Montoya JG. Laboratory diagnosis of Toxoplasma gondii infection and toxoplasmosis, J Infect Dis 2002;185:73-82.
13. Dzbeński TH. Intrygujące aspekty odporności i zapobiegania w Toksoplazmozie, Przegl Epidemiol 2003;57:571-7.
14. Schrocksnadel K, Wirleitner B, Winkler C, Fuchs D. Monitoring tryptophan metabolism in chronic immune activation, Clinica Chimica
Acta 2006 Feb;364(12):82-90.
15. Alegre E, Lopez AS, Diaz-Lagares A, Gonzales A. Study of the plasmatic levels of tryptophan and kynurenine throughout pregnancy, Clinica Chimica Acta 2008 Jul 17;393(2):132-3.
16. Gołąb J, Jakóbisiak M, Lasek W, Stokłosa T. Immunologia, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
17. Pfaff AW, Candolfi E. New insights in toxoplasmosis immunology during pregnancy. Perspective for vaccine prevention, Parassitologia 2008 Jun;50(1-2):55-8.
18. Pawłowski ZS, Gromadecka-Sutkiewicz M, Skommer J. Impact of health education on knowledge and prevention behaviour for congenital toxoplasmosis: the experience in Poznan, Poland. Health Educ Res 2001;16:493-502.
19. Pawłowski ZS. Toksoplazmoza w Wielkopolsce w latach 1990-2000, Przegl Epidemiol, 2002;56:409-17.
20. Jongert E, Roberts CW, Gargano N, Förster-Wald E, Petersen E. Vaccines against Toxoplasma gondii: challenges and opportunities, Mem Inst Oswaldo Cruz. 2009 Mar;104(2):252-66.
21. Gatkowska J, Gasior A, Kur J, Dlugonska H. Toxoplasma gondii: chimeric Dr fi mbriae as a recombinant vaccine against toxoplasmosis, Exp Parasitol, 2008 Feb;118(2):266-70,
22. Gąsior A. Konstrukcja i wstępna ocena użyteczności szczepionki anty Toxoplasma gondii opartej na chimerycznych fi mbriach Escherichia coli typu Dr z epitopami antygenów SAG1, GRA1 lub MAG1. Rozprawa doktorska, Politechnika Gdańska, 2007.
23. Basiak W, Żarnowska H, Dziubek Z, Kajfasz P. Przydatność odczynów serologicznych w rozpoznawaniu wczesnej fazy zarażenia Toxoplasma
gondii, Przegl Epidemiol 2001;55:475-82.
24. Liesenfeld O, Montoya JG, Kinney S, Press C, Remington JS. Effect of testing for IgG avidity in the diagnosis of Toxoplasma gondii infection in pregnant women: experience in a US reference laboratory. J Infect Dis. 2001 Apr 15;183(8):1248-53.
25. Buffolano W. Congenital Toxoplasmosis: The State of the Art. Parassitologia 2008; 50: 37-43.
