Zaburzenia snu jako problem zdrowia publicznego
Słowa kluczowe:
zaburzenia snu, zdrowie publiczne, bezsenność, narkolepsja, depresja, nadciśnienie tętnicze, BMIAbstrakt
Zaburzenia snu to obok chorób cywilizacyjnych, palenia tytoniu, picia alkoholu, otyłości oraz niskiej aktywności fizycznej jeden z najczęstszych czynników prowadzących do utraty zdrowia. W Polsce kłopoty ze snem podobnie jak w innych krajach Europy dotyczą ponad dwudziestu procent populacji kraju. Najczęściej występującym zaburzeniem snu jest bezsenność, która stanowi około czterdziestu procent wszystkich zaburzeń. Rzadziej występujące aczkolwiek równie niebezpieczne w skutkach są zespół obturacyjnego bezdechu sennego (OSAS) oraz narkolepsja. Ponadto, liczne dane wskazują, iż ilościowe bądź jakościowe zaburzenia snu mogą zwiększać ryzyko stanów depresyjnych, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego oraz problemów z utrzymaniem prawidłowej masy ciała (BMI). Ważnym wskaźnikiem jest także jakość życia wynikająca ze stanu zdrowia (HRQL), która ulega znacznemu obniżeniu u osób sypiających zbyt krótko. Niepokojący jest fakt, iż jedynie 1/3 osób deklarujących zaburzenia snu zgłasza je lekarzowi. Taka postawa pacjentów jest dziś obok niewłaściwego postępowania diagnostycznego lekarzy główną przyczyną nieefektywnej walki z tym problemem. Niezwykle ważna wydaje się więc rola sektora zdrowia publicznego, podejmującego odpowiednie działania w zakresie prewencji, edukacji, prowadzenia badań przesiewowych i/lub okresowych dotyczących zaburzeń snu. Nie można zapominać także o promocji prawidłowej higieny i nawyków związanych ze snem. Działania te w szczególności powinny być kierowane do grup podwyższonego ryzyka występowania zaburzeń snu.
Bibliografia
1. Sigurdson K, Asas NT. The public Heath and safety consequences of sleep disorders. Can J Physiol Pharmacol. 2007;85(1):179-83.
2. Europeans health affected by disturbed sleep Copenhagen, Bonn, 20 January 2004 http://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/ global_health_risks/en/index.html.
3. The World Health Report 2002. Reducing risks, promoting healthy life. Geneva: World Health Organization. 2002; 4.
4. Selingman ME, Walker EF, Rosenhan DL. Psychopatologia. Warszawa: Zysk i S-ka; 2006.
5. Skalski M. Bezsenność. Medycyna Praktyczna. Kraków, 2001.
6. Kiejna A, Rymaszewska J, Wojtyniak B, Stokwiszewski J. Prevalence of insomnia in Poland-results of the National Heath Interview Survey. Acta Neuropsych. 2003;15(2):68-73.
7. Mayer DG. Psychologia. Poznań: Zysk i S-ka; 2003.
8. Sieczkowski M, Mayer-Szary J, Sieczkowska M, Jakitowicz M, Jakimowicz J. Women and men –is their sleep different? Streszczenia prac prezentowanych na VII Zjeździe Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem, Warszawa, 28-29.09.2007.
9. Polacy o swoim zdrowiu-wyniki sondażu Europe Health 2008 PAP/ Rynek Zdrowia, październik 2008.
10. Kapsimalis F, Kryger M. Sleep breathing disorders in the US female population. J Womens Health (Larchmt) 2009;18(8):1211-9.
11. Ohayon MM. From wakefulness to excessive sleepiness: what we know and still need to know. Sleep Med Rev, 2008 Apr;12(2):129-41.
12. Mignot E. Pathophysiology of narcolepsy. In: Kryger MH, Roth T. Dement WC. (editor) Principles and practice of sleep medicine. Philadelphia: Saunders WB. Co; 2000;663-75.
13. Carusso CC. Possible broad impacts of long work hours. Ind Health. 2006; 44(4):531-6.
14. Lyznick JM, Doege CD, Davis RM, Wiliams MA. Sleepiness, driving and motor vehicle crashes. JAMA 1998;279:23.
15. Sigurdson K, Asas NT. The public heath and safety consequences of sleep disorders. Can J Physiol Pharmacol, 2007 Jan;85(1):179-83.
16. Allahdadi KJ, Walker BR, Kanagy LR. Augmented endothelin vasoconstriction in intermittent hypoxia - induced hypertension. Hypertension 2005;4:705-9.
17. Vgontzas AN, Liao D, Bixler EO, Chrousos GP, Vela-Bueno A. Insomnia with objective sleep duration is associated with a high risk for hypertension. Sleep 2009;32(4):491-7.
18. Palma BD, Gabriel A, Bignotto M, Tufik S. Paradoxical sleep deprivation increases plasma endothelin levels. Braz J Med Biol Res. 2002;1:75-9.
19. Biler EO, Vgontzaz AN, Lin HM. Association of hypertension and sleep-disordered breathing. Arch Intern Med. 2000;160:2289-95.
20. Kim JM, Stewart M, Kim SW, Yang SJ, Shin IS, Yoon JS. Insomnia, depression and physical disorders in late life: a 2-longitudinal community study in Koreans. Sleep 2009;32(9):1221-8.
21. Paavonen EJ, Almqvist F, Tamminen T. et al. Poor sleep and psychiatric symptoms at school: an epidemiological study European child and adolescent. Psychiatry 2002;11:10-17.
22. Szelenberg W, Skalski M. Epidemiologia zaburzeń snu w Polsce. Streszczenie zjazdowe. XXXIX Zjazd Psychiatrów Polskich. Bydgoszcz, 03-06.06.1998.
23. Abstracts of 23rd Annual Meeting of Associated Professional Sleep Societies, UC, June 6-11 2009,Washington, USA, Sleep. 2009;32 Suppl:A1-427.
24. Punjabi NM. The epidemiology of adult obstructive sleep apnea. Proc Am Thorac Soc. 2008;5(2):136-43.
25. Van Cauter E, Spiegel K, Tasali E, Leproult R. Metabolic consequences of sleep and sleep loss. Sleep Med, 2008;9Suppl 1:S23-8.
26. Townsend AB. Night eating syndrome. Holist Nurs Pract. 2007;21(5):217-21; quiz 222.
27. Tauman R, Greenfeld M, Sivan Y. Kleine-Levin Syndrome. Harefuah. 2009;148(5):329-48.
28. Hwang KO, Hamad AM, Johnson CW, Thomas EJ, Goodrich GK, Bernstam EV. Screening for obstructive sleep apnea on the internet: randomized trial. Am J Med. 2009;122(10):961-6.
29. Patel SR. Invited Commentary: understanding the role of sleep. Am J Epidemiol, 2009;170(7):814-8.
30. Patel SR, Blackwell T, Redline S, Ancoli-Israel S, Cauley JA, Hillier TA, Lewis CE, Orwoll ES, Stefanick ML, Taylor BC, Yaffe K, Stone KL. Osteoporotic fractures in men research group; study of osteoporotic fractures research group. The association between sleep duration and obesity in older adults. Int J Obes (Lond). 2008;32(12):1825-34.
31. Faubel R, Lopez-Garcia E, Guallar-Castillon P, Balboa-Castillo T, Guatierrez-Fisac JL, Banegas JR, Rodriguez-Artalejo F. Sleep duration and heath-related quality of life among older adults: a populationbased kohort in Spain. Sleep 2009;32(8):1059-68.
32. Punjabi NM, Caffo BS, Goodwin JL, Gottlieb DJ, Newman AB, O’Connor GT, Rapoport DM, Redline S, Resnick HE, Robbins JA, Shahar E, Unruh ML, Samet JM. Sleep-disordered breathing and mortality: a prospective cohort study. PLoS Med. 2009;6(8):e1000132.
33. Virtanen M, Ferrie JE, Gimeno D, Vahtera J, Elovainio M, Singh- Manoux A, Marmot MG, Kivimäki M. Long working hours and sleep disturbances: the Whitehall II prospective cohort study. Sleep 2009;32(6):717-8.
34. Hunt CE. Medical and public health impact of sleep problems. Sleep and Biological Rhythms 2004, 2:62-63 Sleep 2009;32(6):717-8.
35. Kleinman NL, Brook RA, Doan JF, Melkonian AK, Baran RW. Health benefit costs and absenteeism due to insomnia from the employer’s perspective: a retrospective, case-control, database study. J Clin Psychiatry 2009;70(8):1098-104.
36. Nowicki Z. Uwagi ogólne dotyczące problematyki snu. Sen 2002;2 Suppl.A:A1-A6.
37. Paciorek M, Byśkiniewicz K, Bielicki P, Chazan R. Abstracts presented during VII Polish Sleep Research Society Congress Warsaw, 28– 29.09.2007 Obstructive Sleep Apnea in Shift Workers Sleep 2007;7(1).
38. LeBlanc M, Mérette C, Savard J, Ivers H, Baillargeon L, Morin CM. École de psychologie, Université Laval, Québec, Canada. Sleep 2009; 32(8):1027-37.
