W stronę humanizacji porodu. Projekt standardu opieki okołoporodowej w Polsce

Abstrakt

Pretekstem do niniejszych rozważań stał się projekt standardu opieki okołoporodowej w Polsce, przekazany do konsultacji społecznych dnia 21 stycznia 2010 r. przez Ministerstwo Zdrowia. W tekście zwrócono uwagę na propozycje regulacji w zakresie minimalizacji nieuzasadnionych interwencji medycznych w trakcie porodu, przestrzegania praw pacjenta oraz zwiększania satysfakcji pacjentek ze świadczonej opieki. Tym samym, standard zmierza do ograniczenia nadmiernej medykalizacji okresu okołoporodowego. W tekście medykalizację potraktowano jako specyficzny model ciąży i porodu, który dominuje w wielu krajach zachodnich, i który od jakiegoś czasu stanowi przedmiot narastającej krytyki. Model ten neguje poród jako akt „całościowy” – społeczny, psychiczny, kulturowy oraz fizjologiczny – na rzecz interpretacji medycznej jako stanu zagrażającego kobiecie i dziecku oraz wymagającego nadzoru lekarskiego w szpitalu. Przejawem tak rozumianej medykalizacji są więc m.in. technologiczno-interwencyjna filozofia porodów, patologizacja ciąży oraz uprzedmiotowienie kobiety. 
Zmedykalizowany model ciąży i porodu został omówiony w szerszym kontekście jako element bardziej ogólnego zjawiska z pogranicza medycyny i życia społecznego, które w naukach społecznych analizowane jest już od kilku dziesięcioleci. Chodzi o medykalizację jako proces „zawłaszczania” przestrzeni społecznej poprzez traktowanie złożonych zjawisk w kategoriach prawie wyłącznie biomedycznych, najczęściej jako chorobę, czynnik ryzyka lub zaburzenie. Skupiono się także na argumentach przytaczanych przez zwolenników uspołecznionego, holistycznego modelu opieki i wsparcia rodzących, komplementarnego do systemu szpitalnego, niezbędnego dla ciąż zagrożonych. Zwrócono również uwagę na jedną z poważniejszych konsekwencji medykalizacji, jaką jest obniżenie statusu zawodowego położnych oraz ograniczenie ich autonomii w sprawowaniu opieki okołoporodowej.