Strategie radzenia sobie ze stresem najczęściej stosowane wśród młodzieży nadużywającej środków psychoaktywnych
Słowa kluczowe:
stres, środki psychoaktywne, młodzieżAbstrakt
Cel. Celem niniejszego badania jest określenie najczęściej wybieranych strategii radzenia sobie ze stresem wśród młodzieży nadużywającej substancji psychoaktywnych.
Materiał i metoda. Badaniem objęto grupę 100 osób w wieku 14-19 lat nadużywających środków psychoaktywnych. Grupę kontrolna stanowiło 301 osób, nieleczonych z powodu zachowań ryzykownych. W pracy wykorzystano skalę SRSS – Sposoby Radzenia Sobie ze Stresem, której autorem jest P. Oleś.
Wyniki. W zakresie sposobów radzenia sobie ze stresem, mierzonych Skalą Radzenia Sobie ze Stresem (SRSS), wystąpiły istotne różnice pomiędzy grupami w zakresie skal: poszukiwanie rozwiązania (RO), dezorganizacja (DE), bagatelizowanie (BA), kompensowanie (KO), strategia skoncentrowana na problemie (PZS). Młodzież nadużywająca środków psychoaktywnych istotnie rzadziej niż młodzież z grupy kontrolnej poszukiwała aktywnego radzenia sobie ze stresem, przez co częściej ulegała dezorganizacji i częściej bagatelizowała i umniejszała znaczenie sytuacji stresowej.
Dyskusja. Osoby nadużywające substancji psychoaktywnych z badanej populacji wykazywały się podatnością na bodźce zewnętrzne, które je rozpraszają i stresują, wywołując w nich postawę obronną. Wiele teorii psychologicznych i socjologicznych podkreśla, że niektóre cechy osobowości związane ze sferą poznawczą, emocjonalną i motywacyjną, wpływające na formę oraz jakość relacji z samym sobą i z otoczeniem, mogą ułatwiać czy nawet predestynować do określonych zachowań, w tym do nadużywania substancji psychoaktywnych. Również nieumiejętność radzenia sobie ze stresem to jedna z cech i stanów bardzo często stwierdzanych w tej grupie ryzyka.
Wnioski. Przeprowadzone badania potwierdzają, że w sytuacji stresującej, młodzież nadużywająca środków psychoaktywnych częściej stosuje Strategie Zorientowane Emocjonalnie, które zmierzają do zredukowania emocji i zmniejszania przykrego napięcia, oraz bierne strategie postępowania w sytuacji stresowej.
Bibliografia
1. Windle M, Thatcher Shope J, Bukstein O. Alcohol Use. In: Diclemente RJ, Hansen WB, Ponton LE, editor. Handbook of adolescent health risk vehavior. New York-London: Plenum Press; 1996. p. 115-59.
2. Wills TA, Shiffman S. Coping and substance use: A conceptual frame- work. In: Shiffman S, Wills TA, editors. Coping and substance use, Academic Press, Orlando 1985. p. 3-24.
3. Mroziak B, Wójtowicz S, Woronowicz B. Psychospołeczne korelaty uzależnienia od alkoholu. Alkoh Narkom. 1998;31(2):193-204.
4. Maisto SA, Carey KB, Bradizza CM. Social learning theory. In: Le- onard KE, Blane HT, editors. Psychological theories of drinking and alcoholism. New York: Guilford; 1999. p. 106-63.
5. Bussey Rask M, Jørgensen T, Pinnerup Jensen J, Bech Jørgensen K, Madsen M, Nielsen B, Nybo Andersen AM, Søgaard Nielsen A, Grønbæk M. Influence of Pretreatment Coping Strategies on the Outcome of Outpatient Treatment of Danish Alcohol Abusers. Eur Addict Res. 2006;12:83-90.
6. Folkman S, Lazarus RS. An analysis of coping in a middle-aged com- munity sample. J Health Soc Behav. 1980;21:219-31.
7. Folkman S, Lazarus RS. If it changes it must be a process: Study of emotion and coping during three stages of a college examination. J Pers Soc Psychol. 1985;48:150-70.
8. McCrae RR, Costa RT Jr. Personality, coping, and coping effectiveness in an adult sample. J Pers. 1986;54:385-405.
9. Folkman S, Lazarus RS, Gruen R, DeLongis A. Appraisal, cop- ing health status, and psychological symptoms. J Pers Soc Psychol. 1986;50:572-9.
10. Cekiera C. Rozwój osoby w warunkach stresu psychologicznego. In: Hołyst B, editor. Człowiek w sytuacji trudnej. Warszawa: PTHP; 1991. p. 60-6.
