Oddziaływanie pola elektromagnetycznego wielkiej częstotliwości na organizmy żywe
Słowa kluczowe:
pole elektromagnetyczne, ryzyko zdrowotneAbstrakt
Pole elektromagnetyczne (PEM) to przestrzeń, w której energia elektryczna i magnetyczna przenikają się wzajemnie. Towarzyszy nam praktycznie w każdej dziedzinie życia. Naturalne pole elektromagnetyczne jest wytwarzane przez Słońce i Ziemię, natomiast sztucznie powstaje jako efekt obecnej cywilizacji. Coraz większy rozwój techniki dostarcza z każdym rokiem nowych źródeł PEM. Spośród najbardziej rozpowszechnionych są linie przesyłowe zasilające większość urządzeń domowego użytku. Sprzęty te są źródłem głownie pól częstotliwości 50/60 Hz. Niektóre urządzenia domowe jak telewizory czy radia emitują promieniowanie z zakresu wyższych częstotliwości. Powszechnie używane obecnie kuchenki mikrofalowe czy telefony komórkowe pracują w zakresie mikrofalowym, czyli częstotliwości powyżej 300MHz. Pole elektryczne wysokiej częstotliwości ma także zastosowanie w medycynie, jako diatermia krótkofalowa, mikrofalowa czy prądy d’Arsonvala i są stosowane do leczenia wielu schorzeń ortopedycznych, reumatycznych czy mięśniowych. Emitowane z wszechobecnych źródeł PEM oddziałuje na organizmy żywe. Nie jest do końca wyjaśniony mechanizm tych działań ani też jego szkodliwość. Wiadomo jest, iż pole elektromagnetyczne działające na organizm może wpływać na większość procesów metabolicznych komórek zaburzając ich pracę i funkcjonowanie. Promieniowanie z zakresu wyższych częstotliwości powoduje przegrzanie tkanek, co skutkuje wywołaniem efektu termicznego (hipertermii) i wszelkich reakcji stresowych dla organizmu. Istnieją także doniesienia, iż długotrwała ekspozycja na PEM powoduje rozwój choroby nowotworowej. Jednak wyniki badań na ten temat nie są jednoznaczne.
Bibliografia
1. Rochalska M. Wpływ pól elektromagnetycznych na organizmy żywe: rośliny, ptaki i zwierzęta. Med Pr, 2007; 58(1): 37-48.
2. Szkolenie:”Nowoczesne tendencje w terapii fizykalnej i ich rola we współczesnej medycynie”. Przemyśl „Gloria” 2009.
3. Szmigielski S. Pola elektromagnetyczne- niebezpieczny sprzymierzeniec. Murator, 1997; 1: 72-83.
4. Kubacki R. Własności fizyczne pól elektromagnetycznych 0-300GHz. Materiały konferencyjne Szkoły Jesiennej „Wpływ fal elektromagnetycznych na organizmy żywe”; 18-22 października 1993; Zakopane. Polskie Towarzystwo Badań Radiologicznych, Warszawa 1993, s.7- 22.
5. Grabarczyk Z. Pola i promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu 0-300GHz. W: Kędzia BB, Kowalewski S, Świder K, red. Zagrożenia elektromagnetyczne. Centralny Instytut Ochrony Pracy, 1997, s.9- 57.
6. Sokolska G, Szmigielski S. Efekty biologiczne pól radio- i mikrofalowych w badaniach doświadczalnych Materiały konferencyjne Szkoły Jesiennej „Wpływ fal elektromagnetycznych na organizmy żywe”;18-22 października 1993;Zakopane. Warszawa: Polskie Towarzystwo Badań Radiologicznych, 1993, s.101-121.
7. Moraszczyk M. Życie w elektrosmogu. Zdrowie,2009; 11: 46-9.
8. Szuba M. Źródła pól elektromagnetycznych o częstotliwości 50 Hz w środowisku człowieka Materiały konferencyjne Szkoły Jesiennej „Wpływ fal elektromagnetycznych na organizmy żywe”;18-22 października 1993;Zakopane. Polskie Towarzystwo Badań Radiologicznych, Warszawa 1993, s.41-57.
9. Zmyślony M. Działanie biologiczne i skutki zdrowotne pól elektromagnetycznych w aspekcie wymagań raportów o oddziaływaniu przedsięwzięć na środowisko. Meda Pr, 2007; 58(1): 27-36.
10. Sobiczewska E, Szmigielski S. Skutki zdrowotne ekspozycji zawodowej na pola elektromagnetyczne w świetle badań krajowych i zagranicznych. Med Pr, 2007; 58(1): 19-25.
11. Szmigielski S, Sokolska G, Sobczyński J. Efekty biologiczne i ryzyko zdrowotne pól elektromagnetycznych- metody badania, interpretacja wyników. Materiały konferencyjne Szkoły Jesiennej „Wpływ fal elektromagnetycznych na organizmy żywe”; 18-22 października 1993; Warszawa: Zakopane. Polskie Towarzystwo Badań Radiologicznych, 1993, s.75-90.
12. Solomon PE, Berg LR, Martin DW, Villee C.A. Biologia. Warszawa: MULTICO Ofi cyna Wydawnicza; 2000.
13. Berg MJ, Tymoczko JL, Stryer L. Biochemia. Warszawa: PWN; 2007.
14. Sobiczewska E, Szmigielski S. Oddziaływanie biologiczne i ryzyko zdrowotne pól mikrofalowych o niskich natężeniach. http://www.polaelektromagnetyczne.pl/publlikacje-polskojezyczne.html
15. Zmyślony M. Przegląd aktualnych wyników badań i ocen oddziaływania pól elektromagnetycznych na zdrowie ludności. Łódź,2007. http://www.polaelektromagnetyczne.pl/publlikacje-polskojezyczne.html
16. Kilarski W. Strukturalne podstawy biologii komórki. Warszawa: PWN; 2003.
17. Jian W, Wei Z, Zhigianq C, Zhenq F. X-ray-induced apoptosis of BEL- 7402 cell line enhanced by extremely low frequency electromagnetic fi eld in vitro. Bioelectromagnetics, 2009; 30(2): 163-5.
18. Okano H. Effects of static magnetic fi elds in biology: role of free readicals. Front Biosci, 2008; 13(1): 6106-25.
19. Yao C, Mi Y, Hu X, Li C, Sun C, Tang J, Wu X. Experiment and mechanism research of SKOV3 cancer cell apoptosis induced by nanosecond pulsed electric fi eld. Conf Proc IEEE Eng Med Biol Soc, 2008;2008:1044-7.
20. Gołąb J, Jakobisiak M, Lasek W. Immunologia. Warszawa: PWN; 2006.
21. Li HW, Yao K, Jin HY, Sun LX, Lu DQ, Yu YB. Proteomic analysis of human lens epithelial cells exposed to microwaves. Jpn J Opthalmol, 2007 Nov-Dec; 51(6): 412-6. Epub 2007 Dec 21.
22. Wang J, Koyama S, Komatsubara Y, Suzuki Y, Taki M, Miyakoshi
J. Effects of a 2450 MHz high-frequency electromagnetic fi eld with a wide range of SARs on the induction of heat-shock proteins In A172 cells. Bioelectromagnetics, 2006 Sep; 27(6): 479-86.
23. Malagoli D, Lusvardi M, Gobba F, Ottaviani E. 50 Hz magnetic fi Els activate mussel immunocyte p38 MAP kinase and induce HSP70 and 90. Comp. Biochem. Physio C Toxicol Pharmacol, 2004 Jan; 137(1): 75-9.
24. Bernardini C, Zannoni A, Turba ME, Bacci ML, Forni M, Meserica P, Remondini D, Castellani G, Bersani F. Effects of 50 Hz sinusoidal magnetic fi elds on Hsp27, Hsp70, Hsp90 expression in porcine aortic endothelial cells (PAEC). Bioelectromagnetics, 2007 Apr; 28(3): 231-7.
25. Dackiewicz A, Krawczyk A. Pola elektromagnetyczne a środowisko. http://www.polaelektromagnetyczne.pl/publlikacje-polskojezyczne. html
26. Szmigielski S. Pola elektromagnetyczne (PEM) i nowotwory. Materiały konferencyjne Szkoły Jesiennej „Wpływ fal elektromagnetycznych na organizmy żywe”; 18-22 października 1993; Zakopane. Warszawa: Polskie Towarzystwo Badań Radiologicznych, 1993 s.137-163.
27. Garcia AM, Sisternas A, Hoyos SP. Occupational exposure to extremely low frequency electric and magnetic fi elds and Alzheimer disease: a metaanalysis. Int J Epidemiol, 2008 April;37(2):329-40.
28. Qiu C, Fratigilioni L, Karp A, Winblad B, Bellander T. Occupational exposure to electromagnetic fi elds and risk of Alzheimer’s disease. Epidemiology, 2004; 15(6): 687-94.
