Epidemia otyłości w XXI wieku

Autor

  • Monika Szymocha Zakład Epidemiologii i Biostatystyki, Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Autor
  • Marek Bryła Zakład Medycyny Społecznej, Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Autor
  • Irena Maniecka-Bryła Zakład Epidemiologii i Biostatystyki, Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Autor

Słowa kluczowe:

choroby cywilizacyjne, otyłość, otyłość wisceralna, BMI

Abstrakt

Otyłość jest obecnie uznawana za chorobę cywilizacyjną o zasięgu światowym. Badania potwierdzają jej związek przyczynowo-skutkowy z występowaniem chorób układu krążenia, tj.: nadciśnieniem tętniczym i chorobą niedo­krwienną serca, jak również z cukrzycą typu 2, zaburzeniami lipidowymi i niektórymi nowotworami. Według szacun­kowych danych ok. 200 mln (50-65%) Europejczyków ma nadmierną masę ciała, a problem ten w coraz większym stopniu dotyczy dzieci i młodzieży. Rozwój cywilizacyjny, a z nim zmiana stylu życia człowieka, skutkująca zmniejsze­niem aktywności fizycznej w połączeniu z wprowadzeniem diety wysokoenergetycznej wydają się być najważniejszymi przyczynami występowania otyłości, wyprzedzając czynniki genetyczne czy środowiskowe. W związku z tym, należy szczególnie podkreślić potrzebę kształtowania właściwych zachowań prozdrowotnych od wczesnego dzieciństwa.
Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu przedsta­wiono w pracy:

  • charakterystykę epidemiologiczną otyłości,
  • prognozy w zakresie jej rozpowszechnienia w wybranych krajach świata,
  • metody oceny otyłości w badaniach epidemiologicz­nych,
  • czynniki determinujące jej występowanie we współczes­nych społeczeństwach,
  • korelacje między występowaniem otyłości ze szczególnym uwzględnieniem otyłości typu wisceralnego, a innymi chorobami cywilizacyjnymi,
  • zalecenia dotyczące profilaktyki.

Bibliografia

1. Suchocka Z. Otyłość - przyczyny i leczenie. Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego AMW. 2003;1:1-17.

2. Jasiel-Wojculewicz H, Chrostowska M, Narkiewicz K. Otyłość - nie¬które aspekty epidemiologiczne i rokownicze. Kardiologia na co Dzień. 2007;3(2):79-83.

3. WHO 2006 Fact sheet no 311: Obesity and overweight. http//www. who.int./mediacentre/factsheets/fs311/en/index.html (plik pobrano: 07.07.2009 r.).

4. Hyde R. Europe battles with obesity. The Lancet. 2008;371:2160-1.

5. Kinalska I, Kowalska I, Telejko B, Popławska-Kita A, Kinalski M, Zonenberg A. Otyłość a powikłania sercowo-naczyniowe w cukrzycy. Przeg Kardiodiabetol. 2007;2(1):54-60.

6. Jarosz M, Rychlik E. Overweight and obesity among adults in Poland, 1983-2005. Adv Med Sci. 2008;53(2):158-66.

7. Berghofer A, Pischon T, Reinhold T, Apovian CM, Sharma AM, Wil- lich SN. Obesity prevalence from a European perspective: a systematic review. BMC Public Health. 2008;5,8:200.

8. Morabia A, Constanza M. The obesity epidemic as harbinger of a metabolic disorder epidemic: trends in overweight, hypercholesterolemia and diabetes treatment in Geneva, Switzerland, 1993-2003. Am J Public Health. 2005;90:632-5.

9. Klumbiene J, Petkeviciene J, Helasoja V, Prattala R, Kasmel A. Sociodemographic and health behaviour factors associated with obesity in adult populations in Estonia, Finland and Lithuania. Eur J Public Health. 2004;14:390-4.

10. Czyżewski Ł. Nadwaga i otyłość jako czynniki ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Prob Pielęg. 2008;16(1,2):128-35.

11. Biela U, Pająk A, Kaczmarczyk-Chałas K, Głuszek J, Tendera M, Waśkiewicz A, Kurjata P, Wyrzykowski B. Częstość występowania nadwagi i otyłości u kobiet i mężczyzn w wieku 20-74 lat. Wyniki programu WOBASZ. Kardiol Pol. 2005;63:(supl. 4):1-4.

12. Podolec P, Karch I, Pająk A, Kopeć G, Broda G, Drygas W, Rynkiewicz A, Zdrojewski T, Cieśliński A. Przegląd polskich badań epidemiologicznych w kardiologii. Kardiol Pol. 2006;64:1031-7.

13. Makara-Studzińska M, Buczyjan A, Morylowska J. Jedzenie - przyjaciel i wróg. Korelaty psychologiczne otyłości. Przegląd piśmiennictwa. Zdr Publ. 2007;117(3):392-6.

14. Balkau B, Deanfield JE, Despres JP, Bassand JP, Fox KAA, Smith SC, Barter P, Tan CE, Gaal LV, Wittchen HU, Massien C, Haffner SM. International Day for Evaluation of Abdominal obesity (IDEA): a study of waist circumstance, cardiovascular disease, and diabetes mellitus in 168,000 primary care patients in 63 countries. Circulation. 2007:116:1942-51.

15. Dehghan M, Akhar-Danesh N, Merchant A. Childhood obesity, prevalence and prevention. Nutrition Journal. 2005;4:24. http//www. nutritionj.com/content/4/I/24 (plik pobrano: 12.07.2009r.).

16. Ogden C, Yanovski S, Carroll M, Flegal KM. The epidemiology of obesity. Gastroenterology. 2007;132(6):2087-102.

17. Torliński T, Janicki P. Farmakologia kliniczna anestetyków w otyłości. Anestezjol Rat. 2008;1:27-34.

18. Malnick SDH, Knobler H. The medical complications of obesity. Q J Med. 2006;99:565-79.

19. Buksińska-Lisik M, Lisik W, Zaleska T. Otyłość - choroba interdyscyplinarna. Przew Lek. 2006;1:72-7.

20. 10 faktów dotyczących otyłości, o których należy wiedzieć. http//www. who.un.org.pl/files/390/Obesity_Conf_10things_PL (plik pobrano 02.07.2009 r.).

21. Wang Y, Beydoun M, Liang L, Caballero B, Kumanyika SK. Will all Americans become overweight or obese? Estimating the progression and cost of the US obesity epidemic. Obesity. 2008;16(10):2323-30.

22. Tatoń J, Kowrach M, Kuczerowski R. Kliniczna charakterystyka zespołu metabolicznego. Przew Lek. 2003;6(4):58-65.

23. Psurek A, Szymborska-Kajanek A, Wróbel M, Strojek K. Otyłość i ryzyko kardiometaboliczne. Przew Lek. 2008;3:10-7.

24. Schlegel-Zawadzka M. Otyłość a wartości referencyjne. Magazyn Aptekarski. 2008; 2. http//www.torfarm.com.pl/download//Magazyn_Ap- tekarski/200803/zdrowie_www.pdf (plik pobrano: 02.07.2009r.).

25. Bostrom G, Eliasson M. Major public health problems - overweight and obesity. Scand J Public Health. 2006;34:69-77.

26. Gruberg L, Weissman N, Waksman R, Fuchs S, Deible R, Pinnow EE, Ahmed LM, Kent KM, Pichard AD, Suddath WO, Satler LF, Lindsay J Jr. The impact of obesity on the short-term and long-term outcomes after percutaneous coronary intervention: the obesity paradox? J Am Coll Cardiol. 2002;39:578-84.

27. Sobal J. Globalization and the epidemiology of obesity. Int J Epidemiol. 2001;30:1136-7.

28. Hill J, Peters J. Environmental contributions to the obesity epidemic. Science. 1998;280:1371-4.

29. Cameron A, Welborn T, Zimmet P, Dunstan DW, Owen N, Salmon J, Dalton M, Jolley D, Shaw JE. Overweight and obesity in Australia. The 1999-2000 Australian diabetes, obesity and lifestyle study. Med J Aust. 2003;178(9):427-32.

30. Moreno LA, Sarria A, Popkin BM. The nutrition transition in Spain: a European Mediterranean country. Eur J Clin Nutr. 2002;56;992- 1003.

31. Krekora-Wollny K. Otyłość - nowe spojrzenie na stary problem. Eskulap Świętokrzyski. 2007; 7. http://www.nil.org.pl/xml/oil/oil56/gazeta/ numery/n2007/n200707/n20070706 (plik pobrano: 10.07.2009r.).

32. Eckel R, Krauss R. American heart association call to action: obesity as a major risk factor for coronary heart disease. Circulation. 1998; 97;1099-2100.

33. Dastgiri S, Mahdavi R, TuTunchi H, Faramarzi E. Prevalence of obesity, food choices and socio-economic status: a cross-sectional study in the north-west of Iran. Public Health Nutr. 2006;9(8):996-1000.

34. WHO 2007 Fact sheet no 2.3 Prevalence of excess body weight and obesity in children and adolescents. http://www.euro.who.int/Docu- ment/EHI/ENHIS_Factsheet_2_3.pdf (plik pobrano: 07.07.2009r.)

35. Imiela T, Grabowski M. Odrębności choroby wieńcowej i niewydolności serca u osób otyłych. Kardiologia na co Dzień. 2007;3(2):102-5.

36. Szostak W. Otyłość - ważny czynnik ryzyka choroby niedokrwiennej serca. http://www.ptkardio.pl/pl/archiwum/84.html (plik pobrano: 12.07.2009r.).

37. Flegal K, Graubard B, Williamson D, Gail MH. Excess deaths associated with underweight, overweight, and obesity. JAMA. 2005;293(15): 1861-7.

38. Somes G, Kritchevsky S, Shorr R, Pahor M, Applegate WB. Body Mass Index, weight change, and death in older adults. Am J Epidemiol. 2002;156(2):132-8.

39. Suchecka-Rachoń K, Rachoń D. Otyłość - podstawowy element zespołu metabolicznego. Kardiologia na co Dzień. 2007;3(2):120-4.

40. Poirier P, Giles T, Bray G, Hong Y, Stern JS, Pi-Sunyer FX, Eckel RH. Obesity and cardiovascular disease: patophysiology, evaluation, and effect of weight loss. Arterioscler, Thromb Vasc Biol. 2006;26: 968-76.

41. Zhang C, Rexrode K, van Dam R, Li TY, Hu FB. Abdominal obesity and the risk of all-cause, cardiovascular, and cancer mortality: sixteen years of follow-up in US women. Circulation. 2008;26:968-76.

42. Kaleta D, Ruszkowska-Majzel J, Kwaśniewska M. Nadwaga i otyłość jako czynnik ryzyka wybranych chorób przewlekłych - charakterystyka zjawiska oraz elementy zaleceń profilaktycznych. Kardiodiabetologia. 2007;2:19-23.

43. Rynkiewicz A. Prewencja chorób serca i naczyń wśród kobiet w Eu¬ropie. Przegl Menopa. 2008;3:107-13.

44. Kurth T, Gaziano M, Berger K, Kase CS, Rexrode KM, Cook NR, Buring JE, Manson JE. Body Mass Index and the risk of stroke in men. Arch Intern Med. 2002;162:2557-62.

45. Chrostowska M, Szczęch R, Narkiewicz K. Nadciśnienie tętnicze związane z otyłością. Kardiologia na co Dzień. 2007;3(2):106-12.

46. Zahorska-Markiewicz B. Profilaktyka i leczenie otyłości. W: Postępy w profilaktyce i leczeniu przewlekłych chorób niezakaźnych CINDI WHO. Drygas W, Maniecka-Bryła I, Bryła M, red. Łódź: Fundacja „Wszystko dla zdrowia”; 1998. s. 47-9.

47. Flegal KM, Carroll MD, Kaczmarski RJ, Johnson CL. Overweight and obesity in the US: prevalence and trends, 1960-1994. Int J Obes Relat Metab Disord. 1998;22(1):39-47.

48. Prewencja w podstawowej opiece zdrowotnej. Praca zbiorowa pod red.: Sapiński W, Maniecka-Bryła I, Bryła M. CINDI WHO. Łódź: Fundacja „Wszystko dla zdrowia”; 1995.

Pobrania

Opublikowane

2009-05-01

Numer

Tom 119 Nr 2 (2009): Polish Journal of Public Health

Dział

Artykuły