Chemoprewencja nowotworów - perspektywy zastosowania w profilaktyce i terapii

Autor

  • Małgorzata Cyranka Samodzielna Pracownia Biologii Molekularnej, Instytut Medycyny Wsi w Lublinie Autor
  • Lucyna Kapka Samodzielna Pracownia Biologii Molekularnej, Instytut Medycyny Wsi w Lublinie / Katedra Zdrowia Publicznego, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Autor
  • Wojciech Rzeski Zakład Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie / Zakład Biologii Medycznej, Instytut Medycyny Wsi w Lublinie Autor

Słowa kluczowe:

chemoprewencja, kancerogenezy

Abstrakt

Chemoprewencja to stosowanie farmakologicznych lub naturalnych czynników w celu zahamowania lub odwrócenia procesu kancerogenezy u osób o wysokim ryzyku rozwoju choroby nowotworowej. Do czynników chemoprewencyjnych należy dziś szereg różnych związków. Część z nich należy do grupy uznanych i stosowanych leków, jak np. tamoxifen, część stanowi jedynie zalecenia dietetyczne, np. spożywanie zielonej herbaty. Związki te hamują proces nowotworzenia na różnych etapach za pośrednictwem różnych mechani­zmów.
W artykule przedstawiono przegląd stosowanych i poten­cjalnych czynników chemoprewencyjnych, w miarę możli­wości wraz z mechanizmem ich działania. Uwzględniono również aktualny stan badań dotyczących poszczególnych czynników.

Bibliografia

1. Zatoński W. Kodeks walki z rakiem 2003. Kraków: Centrum Onkologii w Warszawie; 2007.

2. Bonovas S, Tsantes A, Drosos T, Sitaras NM. Cancer Chemopreven- tion: A summary of the current evidence. Anticancer Res. 2008;28 (3B):1857-66.

3. Hong WK, Sporn MB. Recent advances in chemoprevention of cancer. Science. 1997;278(5340):1073-7.

4. Baer-Dubowska W. Chemoprewencja - profilaktyka i terapia wspo¬magana raków głowy i szyi. Postępy w Chirurgii Głowy i Szyi. 2003;2: 3-14.

5. Wojciechowska U, Didkowska J, Zatoński W. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2006 roku. Raport Centrum Onkologii im. Marii Curie- -Skłodowskiej w Warszawie. Warszawa; 2008.

6. Szumiło J. Chemoprewencja raka płaskonabłonkowego przełyku - ba¬dania kliniczne. Pol Merkur Lek. 2008;XXV:147,280.

7. Wattenberg LW. Chemoprophylaxis of carcinogenesis: A review. Can¬cer Res. 1966;26:1520-6.

8. Sporn MB, Dunlop NM, Newton DL, Smith JM. Prevention of chemi¬cal carcinogenesis by vitamin A and its synthetic analogs (retinoids). Fed Proc. 1976;35:1332-38.

9. Sporn MB. Approaches to prevention of epithelial cancer during the preneoplastic period. Cancer Res. 1976;36:2699-702.

10. Keith RL. Chemoprevention of lung cancer. Proc Am Thorac Soc. 2009;6(2):187-93.

11. Kim SE, Hong WK. An apple a day..., does it really keep the doctor away? The current state of cancer chemoprevention. J Natl Cancer Inst. 2005;97(7):468-70.

12. Wattenberg LW. Chemoprevention of cancer. Cancer Res. 1985;45: 1-8.

13. Hursting SD, Slaga TJ, Fischer SM, DiGiovanni J, Phang JM. Mecha¬nism-based Cancer Prevention Approaches: Targets, Examples, and the Use of Transgenic Mice. J Natl Cancer Inst. 1999;91:215-25.

14. Degowska M, Rydzewska G. Chemoprewencja raka jelita grubego. Przewod Lek. 2005;10:46-51.

15. Tsao AS, Kim ES, Hong WK. Chemoprevention of cancer. CA Cancer J Clin. 2004;54(3):150-80.

16. Zbucka M, Leśniewska M, Knapp P, Wołczyński S. Czy można wpływać na ryzyko wystąpienia raka piersi? Przeg Menopauz. 2005;6:70-5.

17. Starzyńska T, Wasilewicz MP. Chemoprewencja raka jelita grubego. Pol Merk Lek. 2007;XXIII:133,170

18. Das D, Arber N, Jankowski JA. Chemoprevention of colorectal cancer. Digestion. 2007;76:51-67.

19. Surh YJ. Cancer chemoprevention with dietetary phytochemicals. Nat Rev Cancer. 2003;3(10):768-80.

20. Ignatowicz E, Baer-Dubowska W. Resveratrol, a natural chemopre- ventive agent against degenerative diseases. Pol J Pharmacol. 2001; 53:557-69.

21. Sporn MB, Suh N. Chemoprevention: an essential approach to con¬trolling cancer. Nat Rev Cancer. 2002;2(7):537-43.

22. Kelloff GK, Lippman SM, Dannenberg AJ, Sigman CC, Pearce HL, Reid BJ, Szabo E, Jordan C, Spitz MR, Mills GB, Papadimitrakopo- ulou VA, Lotan R, Aggarwal BB, Bresalier RS, Kim J, Arun B, Lu KH, Thomas ME, Rhodes HE, Brewer MA, Follen M, Shin DM, Parnes HL, Siegfried JM, Evans AA, Blot WJ, Chow WH, Blount PL, Maley CC, Wang KK, Lam S, Lee JJ, Dubinett SM, Engstrom PF, Meyskens FL Jr., O’Shaughnessy J, Hawk ET, Levin B, Nelson WG, Hong WK. Progress in Chemoprevention Drug Development: The Promise of Molecular Biomarkers for Prevention of Intraepithelial Neoplasia and Cancer - A Plan to Move Forward. Clin Cancer Res. 2006 Jun 15;12(12):3661-97.

23. Fotiadis CI, Stoidis CN, Spyropoulos BG, Zografos ED. Role of pro¬biotics, prebiotics and synbiotics in chemoprevention for colorectal cancer. World J Gastroenterol. 2008;14(42):6453-7.

Pobrania

Opublikowane

2009-05-01

Numer

Tom 119 Nr 2 (2009): Polish Journal of Public Health

Dział

Artykuły