Edukacja zdrowotna a jakość życia dzieci chorych na astmę oskrzelową
Słowa kluczowe:
astma oskrzelowa, dzieci, edukacja zdrowotna, jakość życiaAbstrakt
Wstęp. Astma oskrzelowa jest narastającym problemem zdrowotnym współczesnego społeczeństwa. Wśród wielu zagrożeń, jakie niesie ze sobą, istotnym jest upośledzenie jakości życia, wiążące się z: koniecznością systematycznego stosowania leków, pojawieniem się objawów ubocznych leczenia oraz niebezpieczeństwem występowania zaostrzeń zagrażających życiu chorego. Wiele doniesień naukowych podkreśla znaczenie edukacji zdrowotnej w podnoszeniu jakości życia pacjentów.
Cel pracy. Celem pracy była ocena wpływu poziomu wiedzy o chorobie i zachowaniach prozdrowotnych na jakość życia dzieci chorych na astmę oskrzelową.
Materiał i metody. Badaniami objęto 100 dzieci leczonych z powodu przewlekłej AO w Poradniach Pulmonologicznych DSK w Lublinie. Jako narzędzie badawcze wykorzystano: kwestionariusz PAQLQ, test wiadomości o astmie opracowany dla celów pracy oraz analizę dokumentacji medycznej.
Wyniki badań. Dzieci, które posiadały wystarczającą wiedzę o astmie, lepiej oceniły swoją jakość życia w stosunku do pozostałych. Analiza statystyczna wykazała istotny wpływ poziomu wiedzy o chorobie na funkcjonowanie emocjonalne badanych dzieci (p=0,005). Okazało się, że w miarę wzrostu wiedzy o astmie, ankietowane dzieci rzadziej doświadczały negatywnych emocji wynikających z choroby, takich jak: lęk, niepokój, zmartwienie, niezadowolenie czy zdenerwowanie. Dzieci z wysokim poziomem wiedzy zdrowotnej rzadziej też, w porównaniu do pozostałych, miały poczucie mniejszej wartości, bycia innym czy wręcz odrzucenia przez środowisko. Zastosowana analiza statystyczna wykazała istotnie niższą ocenę jakości życia u dzieci z wysoką umiejętnością samokontroli choroby w odniesieniu do pozostałych (p=0,033).
Wnioski. Wysoki poziom wiedzy o własnej chorobie wpływał pozytywnie na stan emocjonalny dziecka, zaś prowadzona samokontrola astmy ograniczała jego aktywność życiową. Przeprowadzone badania niezbicie potwierdzają konieczność włączenia edukacji zdrowotnej do kompleksowego postępowania leczniczo-pielęgnacyjnego.
Bibliografia
1. Volovitz B, Vichyanond P, Zhong NS. Allergy and asthma education. Chem Immunol Allergy. 2004;84:163-83.
2. Światowa strategia rozpoznawania, leczenia i prewencji astmy. Raport NHLBI/WHO. Aktualne wytyczne Global Initiative for Asthma (GINA 2005). Med Prakt. 1, 2006.
3. Yang B, Chen Y, Chiang Y. Effects of nursing instruction on asthma konwnledge and quality of life in schoolchildren with asthma. J Nurs Res. 2005;13(3):174-83.
4. Juniper E, Guyatt G, Fenny DH, Ferrie PJ, Griffith LE, Townsend M. Measuring quality of life in children with asthma. Qual Life Res. 1996;5:35-46.
5. Agrawal S, Singh M, Mathew J, Malhi P. Efficacy of an individu- alized written home-management plan in the control of moderate persistent asthma: a randomized, controlled trial. Acta Peadiatr. 2005;94(12):1742-6.
6. Buckner E, Hawkins A, Stover L, Brakefield J, Simmons S, Foster C. Knowledge, resilience, and effectiveness of education in a young teen asthma camp. Pediatr Nurs. 2005;31(3):201-7.
7. Navaile-Waliser M, Misener M, Mersman C, et al. Evaluating the needs of children with asthma in home care: the vital role of nurses as caregivers and educators. Public Health Nurs. 2004;21(4):306-15.
8. Boner A, Valletta E. Education in asthmatic children. Monaldi Arch Chest Dis. 1994;49:250-3.
9. Farnik-Brodzińska M, Pierzchała W. Badania jakości życia w choro- bach układu oddechowego. Katowice: ŚAM; 1999.
10. Kepel M, Piliński R, Włoch T, Pirowska A, Mamak A, Nowobilski R. Znaczenie programów edukacji w rehabilitacji chorych na astmę oskrzelową. Post Rehab. 2004;18(1):19-29.
11. Young N, Foster A, Parkin P, Reisman J, MacLusky I, Gold M, Feldman W. Assessing the efficacy of a school-based asthma edu- cation program for children: a pilot study. Can J Publish Health. 2001;92:30-4.
12. Kądziela-Olech H, Białkoz J, Zagórecka E. Samoocena dzieci z przewlekłą chorobą alergiczną. Nowa Pediat. 1999;4:23-5.
13. Stańczyk A, Tomczyk-Rusińska A. Wpływ astmy atopowej na funkcjo- nowanie dzieci w sytuacjach problemowych. Alerg Astma Immunol. 1998;3:219-22.
14. Dolinar R, Kumar V, Coutu-Wakulczyk G, Rowe B. Pilot study of a home-based asthma health education program. Patient Educ Couns. 2000;40:93-102.
15. Stevens C, Wesseldine L, Couriel J, Dyer A. Parental education and guided self-management of asthma and wheezing in the pre-school child: a randomised controlled trial. Thorax. 2002;51:39-44.
