Wiedza pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej na temat spożywania alkoholu w aspekcie wpływu na wartości ciśnienia tętniczego krwi oraz ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego
Słowa kluczowe:
pielęgniarka, wiedza, podstawowa opieka zdrowotna, alkohol, nadciśnienie tętniczeAbstrakt
Wstęp. Pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) mogą odegrać ważną rolę w redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego, w tym – przyczynić się do ograniczenia spożycia alkoholu przez swoich podopiecznych.
Cel. Poznanie wiedzy pielęgniarek POZ na temat oceny spożywania alkoholu oraz jego wpływu na wartość ciśnienia tętniczego krwi i ryzyko rozwoju nadciśnienia.
Materiał i metody. Badaniem, przeprowadzonym w latach 2007-2009, objęto 185 pielęgniarek POZ (wiek 23-60 lat, x=40,9, SD=7,12; staż pracy 1-35 lat, x=19,37, SD=7,15). Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, technikę ankietową, autorski kwestionariusz ankiety. W analizie statystycznej zastosowano pakiet STATISTICA, za poziom istotności przyjęto p ≤0,05. Uwzględniono wpływ wieku, miejsca zamieszkania, stanowiska, miejsca i stażu pracy oraz form kształcenia podyplomowego na poziom wiedzy pielęgniarek.
Wyniki. Znajomość kwestionariuszowych narzędzi przesiewowych do oceny stylu picia alkoholu wykazało 15,1% pielęgniarek, prawidłową interpretację porcji standardowej oraz limit spożycia alkoholu poprawnie zaznaczyło odpowiednio 37,3% i 53,5% badanych. Wpływ alkoholu na wartość ciśnienia tętniczego krwi znany był 91,9% pielęgniarkom POZ. Statystycznie częściej poprawnych wskazań dokonywały osoby, które ukończyły studia licencjackie na kierunku pielęgniarstwo (p<0,001) oraz te, które ukończyły dwa kursy kwalifi kacyjne (p=0,02). Wykazano statystycznie istotne różnice prawidłowych odpowiedzi w zależności od subiektywnej oceny własnego przygotowania do rozpoznawania czynników ryzyka rozwoju nadciśnienia (p=0,03), a także deklarowanych przez respondentki działań ukierunkowanych na jego prewencję (p=0,004). Wiek, miejsce zamieszkania, sytuacja rodzinna, staż, miejsce i stanowisko pracy nie wpłynęły w sposób istotny statystycznie na poprawność wskazań.
Wnioski. Badane pielęgniarki POZ prezentowały umiarkowany poziom wiedzy na temat oceny ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego związanego ze spożyciem alkoholu. Wskazana jest większa popularyzacja wiedzy na ten temat wśród pielęgniarek POZ.
Bibliografia
1. Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego oraz Kolegium Lekarzy Ro- dzinnych w Polsce. Nadciśnienie Tętnicze. 2008;12(5):317-42.
2. Zalecenia ESH/ESC dotyczące leczenia nadciśnienia tętniczego – 2007 rok. Nadciśnienie Tętnicze. 2007;11 Suppl D:S1-107.
3. The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of high Blood Pressure. Hy- pertension. 2003;42:1206-52.
4. Sesso HD, Cook NR, Bering JE, Manson JE, Ganiano M. Alcohol Consumption and Risk of Hypertension in Women and Men. Hyper- tension. 2008;51:1080-7.
5. Habrat B. Osoby z problemami alkoholowymi – rozpoznawanie i postępowanie. Przew Lek. 2000;3:86-91.
6. Narodowy Program Profi laktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoho- lowych na lata 2006-2010. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia, PARPA; 2006.
7. Johansson K, Ăkerlind I, Bentsen P. Under what circumstances are nurses willing to engage in brief alcohol interventions? A qualitative study from primary care in Sweden. Addict Behav. 2005;30:1049-53.
8. Vadlamudi RS, Adams S, Hogan B, Wu T, Wahid Z. Nurses’ attitudes, beliefs and confidence levels regarding care for those who abuse alco- hol: Impact of educational intervention. Nurse Education in Practice. 2008;8:290-8.
9. Griffiths RD, Stone A, Tran DT, Fernandez RS, Ford K. Drink a little; take a few drugs: do nurses have knowledge to identify and manage inpatients at risk of drugs and alcohol? Drug Alcohol Rev. 2007;26: 545-52.
10. Majda A, Bodys-Cupak I. Model edukacji pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej w zakresie profi laktyki uzależnień od alkoholu. Fam Med Prim Care Rev. 2006;8(2):285-9.
11. Grabowska H, Narkiewicz K, Grabowski W, Krajewska M, Grzegor- czyk M, Gaworska-Krzemińska A, Świetlik D. Spożywanie alkoholu a ciśnienie tętnicze krwi w opinii pielęgniarek. In: Krajewska-Kułak E, Szczepański M, Łukaszuk C, Lewko J, editor. Problemy terapeu- tyczno-pielęgnacyjne: od poczęcia do starości. Białystok: AM; 2007. p. 309-14.
12. Majda A. Edukacja antynikotynowa i antyalkoholowa w praktyce pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej. Zdr Publ. 2003;113(3/4): 237-43.
13. Owens L, Gilmore IT, Pirmohamed M. General practice nurses’ knowledge of alcohol use and misuse: a questionnaire survey. Alcohol Alcoholism. 2000;35(3):259-62.
14. Rassool GH, Rawaf S. Predictors of educational outcomes of under- graduate nursing students in alcohol and drug education. Nurse Educ Today. 2008;28:691-701.
15. Holmqvist M, Hermansson U, Nilsen P. Towards increased alcohol intervention activity in Swedish occupational health services. Int J Occup Med Environ Health. 2008;21(2):179-87.
