Istota i funkcje radzenia sobie osób po amputacji kończyny dolnej

Abstrakt

Artykuł zawiera przegląd dotychczasowej literatury odnoszącej się do procesu radzenia sobie z ograniczeniami wywołanymi stratą kończyny dolnej. Amputacja kończyny dolnej traktowana jest jako strata, której towarzyszy poczucie krzywdy, niesprawiedliwości, ukarania przez los, ujmowana jest także w kategorii zagrożenia lub wyzwania. Eksploracje empiryczne potwierdzają założenia teoretyczne wskazujące na ścisłą zależność między poznawczą oceną amputacji i ograniczeń z nią związanych a przyjmowanym charakterem aktywności zaradczej. Dowodzą dynamiki procesu radzenia, uzależnionej od wielu zmiennych natury psychospołecznej i fizycznej. Osoby po amputacji przystosowując się do życia wykorzystują strategie radzenia, zarówno adaptacyjne, jak i nieadaptacyjne. Czynnikiem, który w znaczącej mierze determinuje ich wybór, częstotliwość stosowania oraz osiągane efekty jest czas, jaki upłynął od zabiegu chirurgicznego. Szczególną płaszczyzną, w obrębie której kształtuje się specyfika aktywności zaradczej wśród tych osób jest radzenie sobie z bólem fantomowym. Całość procesu radzenia sobie z sytuacjami trudnymi związanymi ze stratą kończyny dolnej analizowana jest w kontekście doświadczanych przez jednostkę rezultatów przystosowawczych. W artykule zawarto ustalone przez badaczy prawidłowości w tym zakresie. Opracowanie uwzględnia wyjaśnienia dotyczące tego procesu usytuowane zarówno w podejściu tradycyjnym (transakcyjnej teorii stresu i radzenia), jak i współczesnym obejmującym wskaźniki wzrostu i korzyści dostrzeganych po doznaniu straty kończyny dolne