Problemy rehabilitacji mowy u osób po laryngektomii z powodu raka krtani
Słowa kluczowe:
rak krtani, jakość życia, rehabilitacja mowy, laryngektomiaAbstrakt
Wstęp. Rak krtani jest najczęściej występującym nowotworem głowy i szyi. Z piśmiennictwa wiadomo, że nałóg palenia papierosów przez chorych na raka krtani i gardła dolnego jest powszechny. Pacjenci z nowotworem krtani pomimo wielu objawów alarmujących późno zgłaszają się do lekarza, więc zaawansowanie nowotworu jest duże w chwili podjęcia terapii i wymusza wykonanie rozległej operacji. W wyniku całkowitego usunięcia krtani chorzy są pozbawieni aparatu fonacyjnego i tracą możliwość słownego porozumiewania się z otoczeniem. Zasadniczym celem postępowania rehabilitacyjnego po resekcji krtani jest reedukacja mowy warunkująca powrót tych chorych do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Równie ważnym zagadnieniem dla chorego jest przewidywana jakość życia po leczeniu.
Cel. Ocena procesu rehabilitacji mowy u osób po laryngektomii, którzy za pomocą różnorodnych ćwiczeń nabywają umiejętność posługiwania się pozostałym aparatem mowy w życiu codziennym.
Materiał i metody. W badaniu uczestniczyło 151 pacjentów po operacji całkowitego usunięcia krtani z powodu raka, leczonych na oddziałach laryngologicznych makroregionu lubelskiego.
Wyniki. Większość – 88,08% pacjentów została objęta rehabilitacją foniatryczno-logopedyczną. Tylko 22% regularnie korzystało z porad foniatry w zakresie nauki mowy.
Wnioski. Mowę przełykową wystarczającą do samodzielnego kontaktu z otoczeniem opanowała ponad połowa pacjentów 57,89%. Pseudoszeptem rozumianym tylko przez najbliższe otoczenie posługuje się 34,58% badanych. Z pisma i gestykulacji korzysta 7,53%, a z krtani elektronicznej 11,25% badanych. Pacjenci wykonywali ćwiczenia nieregularnie, poświęcali na ćwiczenia zbyt mało czasu.
Bibliografia
1. Chęciński P. Rozwój embrionalny i anatomia topograficzna krtani i gardła dolnego. Rak krtani i gardła dolnego. Bielsko Biała: Wyd. Alfamedica Press; 2002. p. 30-49.
2. Zalesska-Kręcińska M, Kręciński T. Zarys otolaryngologii. Wrocław: Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich; 2006.
3. Boffetta P, Richiardi L, Berrino F, et al. Occupation and larynx and hypopharynx cancer: an international case-control study in France, Italy, Spain and Switzerland. Cancer Causes Control. 2003;14(3):203-12.
4. Janczewski G. Guzy głowy i szyi. Otolaryngologia u schyłku XX wieku. Gdańsk: Via Medica; 2001. p. 95-7.
5. Leppert W, Majkowicz M, Łuczak J, et al. Ocena jakości życia u chorych z bólem nowotworowym leczonych tramadolem i morfiną. Psychoonkologia. 2002;6(1):1-8.
6. Zatoński W, Zatoński T. Epidemiologia nowotworów złośliwych krtani. W: Rak krtani i gardła dolnego. (ed.) Janczewski G, Osuch- Wójcikiewicz E. Wyd. α-medica Press, Bielsko-Biała 2002, 22-23
7. Wierzbicka M, Szyfter K, Bień S, et al. Zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne dla wybranych nowotworów głowy i szyi. Rak gardła. Współ Onkol. 2006;5:202-8.
8. Ackerstaff AH, Hilgers FJM, Aaronson NK, et al. Communication functional disorders and life style changes after total laryngectomy. Clin Otolaryngol. 1994;19:295-300.
9. Sinkiewicz A, Betlejewski S, Betlejewski A, Mackiewicz H. Propozycje standardów postępowania rehabilitacyjnego po laryngektomii całkowitej. Otolaryngol Pol. 2004;58(4):753-6.
10. Fabczak-Kowalczuk AM. Dzienniczek mowy. Białystok: Wyd. Buk; 2005.
11. Krzewicka A, Czernicki J. Rehabilitacja chorych z zaburzeniami głosu i mowy po laryngektomii całkowitej. Przegl Wojsk. 1999;41:499-503.
12. Pruszewicz A, Obrębowski A, Borucińska-Tyczyńska J. Wpływ niektórych czynników socjalnych i psychicznych u laryngektomowanych na rehabilitację zastępczego procesu komunikatywnego. Otolaryng Pol. 1997;31(3):271-6.
13. Wierzbicka M, Wójtowicz JG, Kuśnierkiewicz M, et al. Badanie jakości życia u chorych z nowotworami głowy i szyi w oparciu w oparciu o standaryzowane kwestionariusze EORTC QLQ C-30, EORTC QLQH& N35. In: M. Rogowski (ed) Postępy w otolaryngologii. Mikołajki: Triangulum; 2002. p. 62-71 .
