Emocje w relacjach zawodowych a stan zdrowia pracowników na przykładzie zawodu nauczyciela
Słowa kluczowe:
stan zdrowia, pozytywne i negatywne emocje, inteligencja emocjonalnaAbstrakt
Wprowadzenie. Zawód nauczyciela wymaga stałego i intensywnego kontaktu z innymi ludźmi, co wiąże się ze znacznym obciążeniem emocjonalnym, a w konsekwencji może prowadzić do problemów zdrowotnych.
Cel. Celem badania była analiza związków między stanem zdrowia nauczycieli a emocjami jakich doświadczają podczas kontaktów z uczniami oraz umiejętnością kontrolowania przeżywanych stanów emocjonalnych.
Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 100 nauczycieli, w tym 91 kobiet i 8 mężczyzn. Do badania stanu zdrowia został wykorzystany kwestionariusz GHQ-12. Skala PANAS została użyta do oceny pozytywnej i negatywnej afektywności natomiast kwestionariusz INTE do pomiaru poziomu inteligencji emocjonalnej. Pomiar deklarowanych emocji odbył się za pomocą skonstruowanego na potrzeby pracy kwestionariusza.
Wyniki. Związek negatywnych emocji ze stanem zdrowia ujawnił się przy kontroli stażu pracy i zmiennych dyspozycyjnych: pozytywnej i negatywnej afektywności oraz inteligencji emocjonalnej. Poziom zaburzeń zdrowotnych u badanych nauczycieli koreluje ujemnie z inteligencją emocjonalną (r=-0.43, p<0.01), pozytywną afektywnością (r=-0.43, p<0.01). Natomiast poziom zaburzeń zdrowotnych dodatnio koreluje z afektywnością negatywną (r=0.36, p<0.01) i doświadczaniem emocji negatywnych (r=0.42, p<0.01). Natomiast częstsze doświadczanie pozytywnych emocji nie wiąże się z niższym poziomem problemów zdrowotnych (r=-0.15, p>0.05).
Dyskusja. Ze zmiennych dyspozycyjnych ujętych w badaniu najsilniejszym predyktorem ogólnego stanu zdrowia okazała się inteligencja emocjonalna. Jednak na poziom ogólnego stanu zdrowia u badanych nauczycieli ma wpływ wiele czynników, zarówno osobowościowych i dyspozycyjnych, a także sytuacja, czy raczej negatywne emocje wywoływane przez różne wydarzenia związane z kontaktami z uczniami.
Wnioski. Na stan zdrowia ma wpływ nie tylko doświadczanie negatywnych emocji, ale również umiejętna praca i radzenie sobie z emocjami. Umiejętności te są ważne nie tylko w zawodzie nauczyciela, ale również w innych zawodach społecznych.
Bibliografia
1. Ogińska-Bulik N, Juczyński Z. Osobowość, stres a zdrowie. Warszawa: Difin; 2008. p. 120-40.
2. Goldberg D, Williams P. Podręcznik dla użytkowników Kwestionariusza Ogólnego Stanu Zdrowia. Łódź: Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera; 2001. p. 204-10.
3. Watson D, Clark A, Tellegen A. Development and Validation of Brief Measures of Positive and Negative Affect: The PANAS Scales. J Pers Soc Psychol. 1998;6(54):1063-70.
4. Hupper F. Positive emotion and cognition: developmental, neuroscience and health perspectives. In: Hearts and minds: Affective influence on social cognition and behaviour. Psychology Press. New York; 2005. p. 42-60.
5. Fredrickson BL. The role of positive emotions in Positive Psychology. Am Psychol. 2001;56(3):218-26.
6. Sęk H. Udział pozytywnych emocji w osiąganiu zdrowia. In: Heszen, Życińska (ed). Psychologia zdrowia w poszukiwaniu pozytywnych inspiracji. Warszawa: Wydawnictwo Academica; 2008; p. 60-85.
7. Mayer JD, Roberts RD, Barsade SG. Human Abilities. Emotional Intelligence. Annual Review of Psychology. 2008;59:507-34.
8. Jaworska A, Matczak A. INTE Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego; 2001.
9. Grzegorzewska KM. Indywidualne i organizacyjne czynniki a poziom stresu w zawodzie nauczyciela. In: H. Polańska-Wrona (ed). Zdrowie – stres – choroba: w wymiarze psychologicznym. Kraków: Impuls; 2008. p. 100-20.
10. Kretschmann R. Stres w zawodzie nauczyciela. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne; 2004. p. 10-22.
11. Picardi A, Abeni D, Pasquini P. Assessing psychological distress in patients with skin diseases: reliability, validity and factor structure of the GHQ-12. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2001;15(5):410-17.
12. Ogińska- Bulik N. Stres zawodowy w zawodach usług społecznych: źródła, konsekwencje, zapobieganie. Warszawa: Difin; 2006. p. 125-42.
13. Parkers KR. Coping, negative affectivity, and the work environment: Additive and interactive predictors of mental health. J Applied Psychol. 1990;75(4):399-409.
14. Mann S, Holdsworth L. The psychological impact of teleworking: stress, emotions and health. New Technology, Work and Employment. 2003;18(3):196-211.
15. Todaro JF, Shen BJ, Niaura R, Spiro A, Ward KD. Effect of negative emotions on frequency of coronary heart disease. Am J Cardiol. 2003;92:901-6.
