Wsparcie społeczne i strategie radzenia sobie ze stresem u pacjentów z chorobą wrzodową
Słowa kluczowe:
stres, radzenie sobie,, wsparcie społeczne,, choroba wrzodowaAbstrakt
Wstęp. Etiologię choroby wrzodowej od dawna wiązano z czynnikami psychogennymi. Po odkryciu znaczenia bakterii Helicobacter pylori w etiologii choroby wrzodowej osłabło zainteresowanie znaczeniem etiologicznym stresu i – szerzej – czynników psychicznych. Jednakże, dobrze udokumentowane badania wykazały, że różne aspekty stresu psychologicznego mogą nadal być ważnym czynnikiem przyczyniającym się do powstania tej choroby, na przykład poprzez zwiększenie podatności na zasiedlenie bakterią H. pylori.
Cel. Celem niniejszej pracy było zbadanie roli dwóch czynników związanych ze stresem – poczucia wsparcia społecznego i strategii radzenia sobie ze stresem – u pacjentów z chorobą wrzodową.
Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 62 pacjentów z chorobą wrzodową i 102 osoby zdrowe. Pomiaru poziomu radzenia sobie ze stresem dokonano za pomocą Kwestionariusza Sposobów Radzenia Sobie ze Stresem S. Folkman, R. S. Lazarus, natomiast pomiaru wsparcia społecznego za pomocą Kwestionariusza Wsparcia Społecznego J. S. Norbeck.
Wyniki. U osób chorych wykazano nieznacznie wyższy poziom poczucia wsparcia społecznego aniżeli u osób zdrowych. Biorąc pod uwagę strategie radzenia sobie, pacjenci z chorobą wrzodową w porównaniu do grupy kontrolnej w mniejszym stopniu stosowali jedną strategię radzenia sobie – restrukturyzację poznawczą. Wsparcie społeczne okazało się skorelowane z niektórymi strategiami radzenia sobie u pacjentów, ale nie w grupie kontrolnej.
Wnioski. Wyższy poziom spostrzeganego wsparcia społecznego u osób z chorobą wrzodową może świadczyć o ich większym zapotrzebowaniu na wsparcie z powodu choroby. Wsparcie społeczne i strategie radzenia sobie korelują ze sobą u pacjentów z chorobą wrzodową, a relacje te są najprawdopodobniej dwukierunkowe.
Bibliografia
1. Rymaszewska J, Dudek D. Zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych. Gdańsk: Via Medica; 2009.
2. Schindler BA, Ramchandani D. Psychologic factors associated with peptic ulcer disease. Med Clin North Am 1991;75(4):865-76.
3. Marcinkowska-Bachlińska M, Małecka-Panas E. Rola czynników psychologicznych w patogenezie chorób czynnościowych przewodu pokarmowego. Przew Lek. 2007;1:56-75.
4. Folkman S, Lazarus RS, Dunkel-Schetter C, DeLongis A, Gruen RJ. Dynamics of a stressful encounter: Cognitive appraisal, coping and encounter outcomes. J Pers Soc Psychol. 1986;50:992-1003.
5. Terelak JF. Człowiek i stres. Bydgoszcz-Warszawa: Oficyna Wydawnicza Branta; 2008.
6. Landowski J. Biologiczne mechanizmy stresu, In: A. Bilikiewicz, S. Pużyński, J. Rybakowski, P. Wciórka. Psychiatria. Wrocław: Urban&Partner; 2002.
7. Ogińska-Bulik N, Juczyński Z. Właściwości osobowości sprzyjające chorobom somatycznym – rola typu D. Psychoonkologia. 2008;12(1): 7-13.
8. Maciak A, Bryła M, Maniecka-Bryła I. Stres jako czynnik ryzyka choroby niedokrwiennej serca wśród uczestników Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Chorób Układu Krążenia. Zdr Publ. 2010;120(4):337-40.
9. Sharma S, Ghosh, SN, Sharma M. Life Events Stress, Emotional Vital Signs and Peptic Ulcer. Psychological Studies. 2004;49(2-3):167-76.
10. Norbeck, JS, Lindsey AM, Carrieri VL. Further development of the Norbeck Social Support Questionnaire: Normative data and validity testing. Nursing Research. 1983;32:4-9.
11. Ell K. Social networks, social support and coping with serious illness: the family connection. Soc Sci Med. 1996;42:173-83. 12. Choung RS, Talley NJ. Epidemiology and clinical presentation of stress-related peptic damage and chronic peptic ulcer. Curr Mol Med. 2008;8(4):253-7. 13. Aoyama N, Shinoda Y, Matsushima Y, Shirasaka D, Kinoshita Y, Kasuga M, Chiba T. Helicobacter pylori-negative peptic ulcer in Japan: which contributes most to peptic ulcer development. Helicobacter pylori, NSAIDS or stress? J Gastroenterol. 2000;35(suppl. 12):33-7. 14. Sayers SL, Riegel B, Pawlowski S, Coyne JC, Samaha FF. Social support and self-care of patients with heart failure.Ann Behav Med. 2008;35(1):70-9. 15. Dunbar SB, Clark PC, Quinn C, Gary RA, Kaslow NJP. Family Influences on Heart Failure Self-care and Outcomes. J Cardiovasc Nurs. 2008;23:258-65.
