Stomatologiczne nawyki pro-zdrowotne pełnoletnich uczniów szkół specjalnych – badanie socjomedyczne rodziców/opiekunów
Słowa kluczowe:
uczniowie, niepełnosprawni intelektualnie, higiena, dietaAbstrakt
Wstęp. Pacjenci niepełnosprawni i z niektórymi chorobami ogólnoustrojowymi mają często trudności z utrzymaniem higieny jamy ustnej na właściwym poziomie ze względu na zmniejszone zdolności manualne, brak zrozumienia konieczności systematycznego szczotkowania zębów czy też brak pomocy rodziców/opiekunów przy przeprowadzaniu tej czynności. Również nawyki dietetyczne w tej populacji pacjentów nie są zadowalające.
Cel. Celem pracy była ocena stomatologicznych zachowań prozdrowotnych pełnoletnich uczniów poznańskich szkół specjalnych na podstawie badania socjomedycznego przeprowadzonego wśród ich rodziców/opiekunów.
Materiał i metody. Badaniem objęto 65 osób, rodziców lub opiekunów uczniów niepełnosprawnych intelektualnie, w wieku 19-24 lat, uczęszczających do szkół specjalnych na terenie miasta Poznania. Zamknięte pytania dotyczyły częstości mycia zębów oraz samodzielności w wykonywaniu tej czynności, rodzaju używanej szczoteczki i płukanek, gumy do żucia oraz nici dentystycznej, a także konieczności stosowania u dziecka specjalnej diety, preferowanej konsystencji pokarmów, spożywania przekąsek pomiędzy posiłkami i po wieczornym myciu zębów.
Wyniki. Stosunkowo wysoki odsetek rodziców/opiekunów (81,6%) podał, iż ich dzieci myją zęby częściej niż 1 raz dziennie, a samodzielnie zabieg ten wykonywało 66,2%. W większości (73,8%) uczniowie używali jedynie z tradycyjnej szczoteczki do zębów. Płyny do płukania jamy ustnej stosowało jedynie 13,8%, gumy do żucia 40,0%, natomiast nici dentystyczne 6,2%. Znaczny odsetek spożywał przekąski zarówno pomiędzy posiłkami (70,7%) jak i po wieczornym myciu zębów (36,9%). Jedynie u 6,2% uczniów była stosowana specjalna dieta, podczas gdy 35,4% preferowało pokarmy o konsystencji miękkiej, a 4,6% pokarmy twarde.
Wnioski. Przeprowadzone badania wskazują, iż konieczna jest poprawa zachowań prozdrowotnych dorosłych uczniów szkół specjalnych w zakresie higieny jamy ustnej oraz diety. Wskazane jest opracowanie programów edukacyjnych, z zakresu profilaktyki chorób jamy ustnej, skierowanych do ich rodziców/opiekunów, wychowawców i personelu medycznego w szkołach specjalnych.
Bibliografia
1. Löe H. Oral hygiene in the prevention of caries and periodontal disease. Int Dent J. 2000;50:129-39.
2. Górski M, Buczkowska-Radlińska J. Stan zębów, przyzębia oraz higieny jamy ustnej u osób w wieku 15-18 lat upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym przebywających w domach rodzinnych. Czas Stomatol. 2006;59(11):769-76.
3. Altun C, Guven G, Akgun OM, Akkurt MD, Basak F, Akbulul E. Oral health status of disabled individuals attending special schools. Eur J Dent. 2010;4:361-6.
4. Stein PS, Henry RG. Poor oral hygiene in long-term care. AJN. 2009;109(6):44-50.
5. Al-Hussyeen AA, Al-Sadhan SA. Oral hygiene practices and dietary habits among children with Down’s Syndrome in Riyadh, Saudi Arabia. Saudi Dent J.2006;18:141-8.
6. Stefanovska E, Nakova M, Radojkova-Nikolovska V, Ristoska S. Toothbrushing intervantion programme among children with mental handicap. Bratisl Lek Listy. 2010;111(5):299-302.
7. White JA, Beltran ED, Malvitz DM, Perlman SP. Oral Health Status of Special Athletes in the San Francisco Bay Area. J Calif Dent Assoc. 1998;26(5):347-54.
8. Gerreth K, Gromadzińska-Zapłata E, Liweń B, Paszyńska E. Ocena stanu zdrowia jamy ustnej osób niepełnosprawnych umysłowo czynnie uprawiających sport. Dental Forum. 2007;35(1):35-9.
9. Martens L, Marks L, Goffin G, Gizani S, Vinckier F, Declerck D. Oral hygiene in 12-year-old disabled children in Flanders, Belgium, related to manual dexterity. Community Dent Oral Epidemiol. 2000;28(1):73-80.
10. Gerreth K, Borysewicz-Lewicka M. Stomatologiczne nawyki higieniczne uczniów poznańskich szkół specjalnych. Dental Forum. 2008;36(2):49-54.
11. Sluder RS, Sluder LC. Dental and oral hygiene procedures for young children with special needs. Day Care and Early Education 1995:35-8.
12. Christensen G.J. Special oral hygiene and preventive care for special needs. J Am Dent Assoc. 2005;136(8):1141-3.
13. Gerreth K, Borysewicz-Lewicka M. Stomatologiczne zachowania prozdrowotne uczniów szkół specjalnych – badania ankietowe zwyczajów dietetycznych. Dent Med Probl. 2008;45(3):286-92.
14. Matson JL, Cooper CL, Mayville SB, González ML. The relationship between food refusal and social skills in persons with intellectual disabilities. J Intellect Dev Disabil. 2006;31(1):47-52.
15. Yokochi K. Tongue thrust swallowing in severely physically disabled children. Brain Dev. 1996;18(3):242-4.
16. Dorin M, Moysan V, Cohen C, Collet C, Hennequin M. Evaluation des besoins en santé bucco-dentaire des enfants et adolescents fréquentant un institut médico-éducatif ou un établissement pour enfants et adolescents polyhandicapés, en France. Pratiques et Organisation des Sosin. 2006;37(4):299-312.
17. Cass H, Wallis C, Ryan M, Reilly S, McHugh K. Assessing pulmonary consequences of dysphagia in children with neurological disabilities: when to intervene? Dev Med Child Neurol. 2005;47(5):347-52.
18. Griffiths J, Lewis D. Guidelines for the oral care of patients who are dependent, dysphagic or critically ill. J Disab Oral Health. 2002;3(1):30-3.
