Organizacja żywienia i działań prozdrowotnych prowadzonych z zakresu prawidłowego żywienia oraz aktywności fizycznej w szkołach podstawowych
DOI:
https://doi.org/10.12923/j.0044-2011/122-4/a.02Słowa kluczowe:
organizacja żywienia, edukacja zdrowotna, stołówki szkolne, sklepiki szkolne, programy edukacyjneAbstrakt
Wstęp. Organizacja żywienia i aktywności fizycznej w szkole jest ważnym elementem wpływającym na stan zdrowia ucznia, jego rozwój oraz dyspozycję do nauki.
Cel. Oceniano organizację żywienia oraz działania pro-zdrowotne z zakresu prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej prowadzone w szkołach podstawowych.
Materiał i metody. Badanie przeprowadzono w roku szkolnym 2010/2011 w 58 szkołach podstawowych miejskich i wiejskich z pięciu losowo wybranych województw. Oceny dokonano na podstawie analizy anonimowych ankiet przeprowadzonych wśród dyrektorów szkół, które dotyczyły organizacji żywienia w szkołach oraz programów/działań prewencyjnych z zakresu poprawy żywienia i aktywności fizycznej wśród dzieci i młodzieży na terenie tych szkół.
Wyniki. Wśród szkół prowadzących posiłki z obiadów korzysta 40,8% uczniów, w tym 38,5% w szkołach miejskich oraz nieco więcej – 42,4% w szkołach wiejskich. Większość szkół (87,7%) realizuje programy/działania z zakresu poprawy żywienia i aktywności fizycznej, w tym 93,5% szkół miejskich oraz 80,8% szkół wiejskich. Wśród dyrektorów szkół, na terenie których znajdują się sklepiki 80,5% deklaruje, że w szkole wprowadzono różnego rodzaju ograniczenia dotyczące asortymentu w różnym zakresie. Stwierdzono, że w 42,9% szkołach znajduje się reklama żywności i napojów. W pozalekcyjnych zajęciach sportowych organizowanych przez szkołę uczestniczy ogółem 36,6% uczniów.
Wnioski. W Polsce problem żywienia w szkołach nie jest dotychczas należycie rozwiązany z wielu powodów, w tym organizacyjnych i finansowych. Wyniki ankiety wskazują jednak na coraz większe zaangażowanie szkół w działania edukacyjne z zakresu poprawy żywienia i aktywności fizycznej wśród dzieci i młodzieży poprzez prowadzenie licznych działań i programów prozdrowotnych.
Bibliografia
1. Howerton MW, Bell BS, Dodd KW, et al. School-based nutrition programs produced a moderate increase in fruit and vegetable consumption: meta and pooling analyses from 7 studies. J Nutr Educ Behav. 2007; 39:186-96.
2. Matvienko O. Impact of a nutrition education curriculum on snack choices of children ages six and seven years. J Nutr Educ Behav. 2007; 39:281-5.
3. Carter R. The impact of public schools on childhood obesity. J Am Med Assoc. 2002;288(17):2180.
4. Kleinman R, Halls S, Green H et al. Diet, breakfast and academic performance in children. An Nutr Metab. 2002;46(suppl.1):24-30.
5. Woynarowska B, Mazur J, Kowalewska A. Organizacja żywienia uczniów w szkole a profilaktyka nadwagi i otyłości. Zdr Publ. 2008;118(2):132-7.
6. Woynarowska B, Małkowska-Szkutnik A, Mazur J. School meals policy on promoting healthy eating in schools in Poland. Med Wieku Rozw. 2011;15(3):232-9.
7. Czeczelewski J. Częstotliwość spożywania pierwszych i drugich śniadań przez uczniów klas IV-VI na przykładzie szkół podstawowych miasta Biała Podlaska. Rocznik PZH. 2001;52:321-8.
8. Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawa. Organizacja żywienia w warszawskich szkołach podstawowych – raport 2009. www.um.warszawa.pl/wiemcojem/
9. Wajszczyk B, Charzewska J, Rogalska-Niedźwiedź M, et al. Zwyczaje żywieniowe młodzieży związane z częstotliwością spożywania posiłków a nadwaga i otyłość. Zdr Publ. 2006;116:491-3.
10. Sygit K. Nieprawidłowości żywieniowe zagrożeniem zdrowia populacji dzieci i młodzieży. Zdr Publ. 2010;120(2):132-5.
11. Chlebna-Sokół D, Zbęk E, Sobczak M. Zachowania zdrowotne dzieci, młodzieży i wybranych grup młodych dorosłych w Polsce – przegląd piśmiennictwa. Zdr Publ. 2007;117(1):63-7.
12. Szatko F, Wierzbicka M, Grzybowski A. Kariogenne wzorce żywieniowe polskich dzieci narzucone przez sklepiki szkolne. Prz Stomatol Wieku Rozw. 2001;3/4:80-6.
13. Ludwig DS, Peterson KE, Gortmaker SL. Relation between consumption of sugar-sweetened drinks and childhood obesity: a prospective observational analysis. Lancet. 2001;357:505-8.
14. Wolnicka K, Jaczewska-Schuetz J. Zachowania żywieniowe dziewcząt i chłopców klas V-VI szkół podstawowych z losowo wybranych szkół warszawskich. Żyw Człow Metab. 2010;4:255-67.
15. Agencja Rynku Rolnego. Program „Owoce w szkole”, Program „Szklanka mleka”. www.arr.gov.pl
16. Patric H, Nicklas TA. A review of family and social determinants of childrens eating patterns and diet quality. J Am Coll Nutr. 2005;24:83-92.
17. Charzewska J, Chabros E. Rola aktywności fizycznej i jej wpływ na prawidłowy rozwój fizyczny i stan zdrowia. Ile powinna wynosić optymalna aktywność ruchowa ucznia dziennie i dlaczego? In: Jarosz M, (ed). Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży. Warszawa: IŻŻ; 2008. p.189-201.
18. Hastings G, Stead M, McDermott L et.al. Review of research on the effects of food promotion to children. Final Report prepared for the Food Standards Agency. University of Stratchlyde; 2003.
