Zachowania sedenteryjne dziewcząt i chłopców w wieku 7-15 lat
Słowa kluczowe:
zachowania sedenteryjne, dzieci, młodzież, wiek, płećAbstrakt
Wstęp. Zachowania sedenteryjne są konkurencją dla aktywności fizycznej. Nieprawidłowa relacja między nimi prowadzi do szerzenia się wielu zaburzeń zdrowotnych u dzieci i młodzieży. Istotna jest więc obserwacja zachowań sedenteryjnych oraz czynników, które je determinują w celu podejmowania właściwych działań profilaktycznych i terapeutycznych.
Cel. Celem pracy było określenie czasu spędzanego przez dziewczęta i chłopców w wieku 7-15 lat na zachowaniach o charakterze sedenteryjnym oraz ocena różnic w ich poziomie między obiema płciami.
Materiał i metody. Grupę badaną stanowiło 273 dziewcząt i 323 chłopców z klas I-VI szkoły podstawowej oraz I-III gimnazjum. Metoda: sondaż diagnostyczny (narzędzie kwestionariusz ankiety). Zebrane dane poddano analizie statystycznej wykorzystując program Statistica 7.1. (Stat Soft, USA).
Wyniki. Dziewczęta spędzały na zachowaniach sedenteryjnych 83,8 (±25,2), natomiast chłopcy 81,2 (±21,0) godziny w ciągu tygodnia (p>0,05). Zaobserwowano istotne wydłużanie z wiekiem czasu poświęcanego na wszystkie zajęcia sedenteryjnie łącznie a także na przebywanie w szkole, naukę oraz korzystanie z komputera. Chłopcy spędzali istotnie więcej czasu na korzystaniu z komputera, natomiast dziewczęta przeznaczały znamiennie więcej czasu na naukę, czytanie oraz rysowanie. Analiza wykazała istotny związek między płcią i klasą do której uczęszczały dzieci a średnią liczbą godzin przeznaczanych na poszczególne formy zachowań sedenteryjnych, jedynie w przypadku nauki pozalekcyjnej.
Wnioski. Czas przeznaczany przez dzieci i młodzież na zachowania sedenteryjne ulega systematycznemu wydłużaniu wraz z wiekiem.Czas przeznaczany na naukę, czytanie, rysowanie oraz korzystanie z komputera jest determinowany przez płeć dzieci i młodzieży. Przy planowaniu zajęć o charakterze sportowo-rekreacyjnym z dziećmi i młodzieżą należy określić również rodzaj zachowań o charakterze sedenteryjnym.
Bibliografia
1. Woynarowska B. Aktywność fizyczna i zajęcia sedenteryjne w czasie wolnym. [in:] A. Oblacińska, Woynarowska B. (ed.) Zdrowie subiektywne, zadowolenie z życia i zachowania zdrowotne uczniów szkół ponadgimnazjalnych w Polsce. Raport z badań. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka; 2006. p. 51-6.
2. Chakravarthy M, Joyner MJ, Booth FW. An obligation for primary care physicians to prescribe physical activity to sedentary patients to reduce the risk of chronic health conditions. Mayo Clinic Proceedings. 2002;77:165-73.
3. Herd SL, Kiens B, Boobis LH, Hardman AE. Moderate exercise, postprandial lipemia and skeletal muscle lipoprotein lipase activity. Metabolism. 2001;50:756-62.
4. Koplan JP, Dietz WH. Caloric unbalance and public health policy. JAMA. 1999;282:1579-81.
5. Paprocka J, Jamroz E, Głuszkiewicz E, Klimczak A, Kluczewska E, Marszał E. Zespoły bólowe kręgosłupa u dzieci. Wiadomości lekarskie. 2008;61(7-9):183-9.
6. Przewęda R, Dobosz J. Kondycja fizyczna polskiej młodzieży. Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie. Warszawa: Studia i Monografie; 2003.
7. Zimna-Walendziak E, Kolmaga A, Tafalska E. Styl życia – aktywność fizyczna, preferencje żywieniowe dzieci kończących szkołę podstawową. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 2009;4(65):195-203.
8. Woynarowska B, Mazur J. Zachowania zdrowotne, zdrowie i postrzeganie szkoły przez młodzież w Polsce w 2002 r. Raport techniczny z badań. Warszawa: Wydz. Pedagogiczny UW; 2002.
9. Świderska-Kopacz J, Marcinkowski JT, Jankowska K. Zachowania zdrowotne młodzieży gimnazjalnej i ich wybrane uwarunkowania. Cz.V. Aktywność fizyczna. Prob. Hig Epidemiol. 2008;89(2):246-50.
10. Rożnowski J, Cymek L, Czarny W, Czaja R, Bożiłow D. Charakterystyka sposobu odżywiania się i aktywności ruchowej dzieci i młodzieży z terenu Kaszub i Podkarpacia, [in:] Górniak K, ed. Korektywa i kompensacja zaburzeń w rozwoju fizycznym dzieci i młodzieży. Biała Podlaska: AWF, ZWWF; 2005. p.77-84.
11. Jodkowska M, Tabak I, Oblacińska A. Aktywność fizyczna i zachowania sedenteryjne gimnazjalistów z nadwagą i otyłością w Polsce w 2005 r. Prob Hig Epidemiol. 2006;87:29.
12. Wołowski T, Jankowska M. Wybrane aspekty zachowań zdrowotnych młodzieży gimnazjalnej. Część II. Aktywność fizyczna oraz formy spędzania czasu wolnego. Prob. Hig Epidemiol. 2007;88(1):69-73.
13. Wysocki C, Wysocka A, Sobolewski KL. Zainteresowanie dzieci szkół podstawowych aktywnością fizyczną. Supraśl: Roczniki Naukowe Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Turystyki; 2005. p.19-22.
14. Maciaszczyk B. Trening zdrowotny jako fundamentalna wartość kultury fizycznej. In: Styl życia a zdrowie. Wybrane zagadnienia, V. Tuszyńska- Bogucka, J. Bogucki (ed.) Wybrane zagadnienia. Lublin: Wyd. Czelej 2005; p. 39-63.
