Niepełnosprawność – terminologia i klasyfikacja
Słowa kluczowe:
niepełnosprawność, terminologia, klasyfikacja, osoba niepełnosprawnaAbstrakt
Niepełnosprawność obejmuje trwałe i okresowe naruszenie sprawności. Jest pojęciem wieloznacznym i wielopłaszczyznowym. Dotyczy niemal wszystkich wymiarów życia, jest relatywna w stosunku do obowiązujących norm i standardów społeczno-kulturowych. Mimo istotności badawczej w naukach medycznych, socjologicznych, psychologicznych, teologicznych i pedagogicznych, wciąż nie jest pojęciem jednolicie zdefiniowanym przez badaczy. W literaturze istnieje wiele określeń niepełnosprawności, najbardziej adekwatną jest przekazana przez WHO, która określa niepełnosprawność, jako konsekwencje stanu zdrowia (choroby, zaburzenia, np. genetycznego lub urazu), czyli ograniczenia możliwości w funkcjonowaniu człowieka na trzech poziomach jego bytowania: biologicznym, osobowym i społecznym. Używanie wielu bliskoznacznych terminów: inwalidztwo, kalectwo, ułomność, upośledzenie, defekt itp. powoduje dowolność interpretacji, utrudnia prowadzenie badań a także uzyskanie przez osoby niepełnosprawne należnych im świadczeń i uzyskania określonej pomocy. Praca stanowi przegląd terminologii i klasyfikacji niepełnosprawności.
Bibliografia
1.United Nations Standard Rules on Equalisation of Opportunities for Persons with Disabilities. Adopted by the United Nations General Assembly at its 48th Session on 20 December 1993 (Resolution 48/96) New York, NY, United Nations Department of Public Information, 1994.
2. Wilmowska-Pietruszyńska A. Niepełnosprawność. Orzecznictwo Lekarskie. 2009;6(2):83-9.
3. Kiwerski J. Stan rehabilitacji i potrzeby rehabilitacyjne osób o poszczególnych rodzajach niepełnosprawności. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN; 1994.
4. Larkowa H. Człowiek niepełnosprawny. Warszawa: Wydawnictwo PWN; 1987.
5. Zabłocki KJ. Wprowadzenie do rewalidacji. Toruń: Wydawnictwo A. Marszałek; 1997.
6. Maciarz A. Z teorii i badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych. Kraków: Oficyna Wydawnicza ,,Impuls”; 1999.
7. Kowalik S. Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Katowice: Wydawnictwo Naukowe ,,Śląsk”; 1999.
8. Gorczycka E. Przystosowanie młodzieży ze schorzeniami narządu ruchu do życia społecznego. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 1981.
9. Sokołowska M, Rychard A. Studia z socjologii niepełnej sprawności. Wrocław-Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Naukowy im. Ossolińskich; 1983.
10. Kirenko J. Niektóre uwarunkowania psychospołecznego funkcjonowania osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego. Lublin: Wydawnictwo UMCS; 1995.
11. Majewicz P. Obraz samego siebie a zachowania młodzieży niepełnosprawnej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej; 2002.
12. Maciarz A.: Mały leksykon pedagoga specjalnego. Kraków: Oficyna Wydawnicza ,,Impuls”; 2005.
13. Witkowski T. Niepełnosprawność – terminologia pojęcia. W: Juros A., Otrębski W. red. Integracja osób niepełnosprawnych w społeczności lokalnej. Lublin: FŚCEDS; 1997.
14. Majewski T. Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Upośledzeń – problemy i nowe propozycje. Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej 1998;1:64-8.
15. Wilmowska-Pietruszyńska A, Bilski D. ICF jako narzędzie ilościowe oceny naruszenia sprawności w orzekaniu dla potrzeb zabezpieczenia socjalnego. Orzecznictwo Lekarskie 2010; 7(1):1-13.
16. European Disability Forum (EDF), Rue du Commerce 39 – 41, Brussels, Belgium. E – mail: info@edf-feph.org.
17. Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Tekst ujednolicony po zmianie z
19 grudnia 2003 r. ( Dz. U. Nr 228 z 30 grudnia 2003 r., poz. 2262) (Stan prawny na 1 stycznia 2004 roku).
18. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych. Monitor Polski 97.50. 475. Uchwała Sejmu RP z dnia 1 sierpnia 1997 r. (Monitor Polski z dnia 13 sierpnia 1997 r.) par.1.
19. Majewski T. Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Działań i Uczestnictwa Światowej Organizacji Zdrowia. Podręcznik wymiarów niepełnosprawności i funkcjonowania. Warszawa: Maszynopis. Opracowanie dla Wydziału Nauk Medycznych PAN: 1998.
20. Kulik T, Pacian A, Pacian J. Prawne aspekty niepełnosprawności. Zdr Publ. 2008;118(3): 348-51.
