Wartość zdrowia jako czynnik motywacyjny do działań prozdrowotnych
Słowa kluczowe:
wartość zdrowia, motywacja, styl życiaAbstrakt
Wstęp. Zdrowie jako wartość nadrzędna, sytuowana na wysokiej pozycji w hierarchii wartości poszczególnych jednostek lub grup społecznych, stanowi istotny element decyzyjny, w oparciu o który dokonywany jest wybór zachowań będących składową stylu życia człowieka. Literatura podaje, że każde z uznawanych i cenionych dóbr pełni określoną rolę w procesie decyzyjnym osoby, związaną głownie z funkcją metadecyzyjną, w ramach której wartość staje się punktem odniesienia zwłaszcza w sytuacjach konfliktowych, będąc czynnikiem rozstrzygającym w wyborze danego działania. Cenione dobro może też mobilizować do realizacji określonych zachowań, nadawać sens działaniu, ukierunkowywać i kształtować zakres podjętych czynności. Jest więc elementem motywacji.
Cel. Celem niniejszych badań było poznanie opinii respondentów na temat roli, jaką pełni w ich życiu wartość zdrowia. Poruszono także zagadnienia związane z prowadzonym przez nich stylem codziennego funkcjonowania, ilustrującego relację: zdrowie – tryb życia, który analizowano w aspekcie pozytywnego lub negatywnego wpływu na stan zdrowia jednostki.
Materiał i metody. Badaniem objęto grupę 118 rodzin. Materiał empiryczny stanowiły odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu ankiety, dotyczące omawianej problematyki, których układ rozpatrywano według trzech zmiennych niezależnych: miejsca zamieszkania (miasto, wieś), oceny sytuacji materialnej (pozytywna, negatywna) oraz poziomu wykształcenia (niski, wysoki).
Wyniki. Jak wykazała analiza statystyczna otrzymanych danych, zdrowie jako wartość jest niezwykle istotnym czynnikiem decyzyjnym, którego rola jest bardzo znacząca. Ponad 90% respondentów jest zdania, że postrzeganie zdrowia w kontekście uznawanego dobra ma decydujący wpływ na wybór rodzaju i charakteru zachowań służących poprawie lub utrzymaniu optymalnego stanu zdrowia. Styl życia badanych, będący obrazem związku wartości z podejmowanymi działaniami, posiada jednak zbyt mało cech o pozytywnym wpływie na zdrowie i trudno zakwalifikować go do kategorii prozdrowotnej.
Bibliografia
1. Marczuk S. Badanie wartości w socjologii. Teoria i empiria. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie; 1988.
2. Wrońska I, Mariański J. Wartości życiowe młodzieży na przykładzie szkół pielęgniarskich. Lublin: Akademia Medyczna i NeuroCentrum Lublin; 1999.
3. Przetacznik-Gierowska M, Włodarski Z. Psychologia wychowawcza. Warszawa: PWN; 1994.
4. Jedynak S. Słownik etyczny. Lublin: Wydawnictwo UMCS; 1990.
5. Mariański J, Zdaniewicz W. Wartości religijne i moralne młodych Polaków. Warszawa; 1991.
6. Ostrowska K. W poszukiwaniu wartości. Gdańsk; 1994.
7. Jarosz DA. Stymulacja motywacją człowieka w zachowaniu zdrowia psychicznego. Zdr Publ. 2002;112(Suppl 1): S81-7.
8. Kozielecki J. Człowiek wielowymiarowy. Warszawa: Wydawnictwo Żak; 1996.
9. Mianowana V. Motywacja do podejmowania wysiłków zdrowotnych współwyznacznikiem funkcji edukacyjnej pielęgniarki. Zdr Publ. 2003; 113(1/2):126-30.
10. Talarczyk M. Znaczenie wartości. Wychowawca. Miesięcznik nauczycieli i wychowawców katolickich. 2004;5(137).
11. Ingarden R. Książeczka o człowieku. Kraków; 1975.
12. Kulik T. Współczesna koncepcja zdrowia. In: Czaplińki Z, Muzyka W, editors. Styl życia a zdrowie. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Styl życia a zdrowie” Polskie Towarzystwo Pedagogiczne Oddział w Olsztynie. Olsztyn; 1995.
13. Tuszyńska-Bogucka V. Troska o zdrowie w hierarchii wartości uczniów gimnazjum. Ann UMCS. Sectio D. VOL. LX, Suppl. XVI, 581. Lublin, 2005.
