Samodzielność osób starszych mieszkających na wsi w zakresie podstawowych i złożonych czynności życiowych
Słowa kluczowe:
sprawność funkcjonalna, populacja wiejska, osoby starszeAbstrakt
Cel. Celem niniejszej pracy była ocena funkcjonowania osób starszych mieszkających na wsi.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego. Użyto techniki wywiadu bezpośredniego. Zastosowano następujące narzędzia badawcze: Kwestionariusz wywiadu własnej konstrukcji, Skrócony Test Sprawności Umysłowej wg Hodkinsona, Skala Katza (ADL), Skala Lawtona (IADL), Skrócony Test Tinetti. Badaniami objęto 102 (56 kobiet, 46 mężczyzn) osoby w wieku od 60 do 86 lat (średnia 73,18) z województwa podkarpackiego, w pełni sprawnych intelektualnie.
Wyniki. Większość badanej grupy (90,2%) była sprawna w wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego (ADL). Zdecydowana większość (66,7%) badanych była natomiast znacznie niesprawna w wykonywaniu złożonych czynności dnia codziennego (IADL). Nie wykryto istotnych różnic w wykonywaniu prostych i złożonych czynności życiowych między kobietami a mężczyznami. Wykazano natomiast, że samodzielność w wykonywaniu prostych jak i złożonych czynności dnia codziennego pogarszała się wraz z wiekiem badanych (odpowiednio p<0,01 i p<0,001). U większości (80,4%) respondentów stwierdzono minimalne ryzyko upadków. Wykryto, że ryzyko upadków wzrastało wraz z pogarszającą się sprawnością w wykonywaniu zarówno podstawowych jak i złożonych czynności dnia codziennego (p<0,001).
Wnioski. Samodzielność w wykonywaniu podstawowych (ADL) i złożonych (IADL) czynności życiowych osób starszych mieszkających na wsi pogarsza się wraz z wiekiem niezależnie od płci.
Bibliografia
1. Krzyżanowski J. Psychogeriatria. Warszawa: Wyd. III Medyk; 2005.
2. Skrętowicz B. Ludzie starzy w społeczeństwie polskim ze szczególnym uwzględnieniem niepełnosprawnych – stan obecny i prognozy. W: Solecki L. (red.): Problemy Ludzi Starych i Niepełnosprawnych w Rolnictwie. Lublin: Instytut Medycyny Wsi; 2004.
3. Szatur-Jaworska B. Zbiorowość ludzi starych w polskim społeczeństwie. W: Szatur-Jaworska B, Błędowski P, Dzięgielewska M. Podstawy Gerontologii Społecznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA – JR; 2006.
4. Ryglewicz D, Herczyńska G. Podstawowe problemy związane ze starzeniem się społeczeństwa. Piel Poł 2006;3(543):9-12.
5. Szczerbińska K.: Ocena czynności życia codziennego. Mag Piel Poł 2005;4:17.
6. Skalska A. Kompleksowa ocena geriatryczna. W: Grodzicki T, Kocemba J, Skalska A. (red.) Geriatria z elementami gerontologii ogólnej. Gdańsk: Via Medica; 2007.
7. http://www.umed.lodz.pl/geriatria/pdf/calosciowa_ocena_ger.pdf z dn. 02.10.2007.
8. Paist S, Jafri A. Ocena czynnościowa pacjentów w starszym wieku. Sposób na poprawę jakości życia. Medycyna po Dyplomie 1997;6:1.
9. Płaszewska-Żywko L, Brzuzan P, Malinowska I, Gabryś T. Sprawność funkcjonalna u osób w wieku podeszłym w domu pomocy społecznej. Probl Hig Epidemiol 2008;89(1):62-6.
10. Pruszyński J, Cicha-Mikołajczyk A, Gębka-Kuczerowska A. Ocena wydolności czynnościowej i sprawności motorycznej osób przyjmo- wanych do pielęgniarskiego domu opieki w Polsce. Przegl Epidemiol 2006;60:331-8. 350 Zdr Publ 2010;120(4)
11. Doroszkiewicz H, Bień B. Środowiskowa opieka pielęgniarska nad osobami w późnej starości. Geront Pol 2003;11(11):22-6.
12. Kocemba J, Grodzicki T. Zarys Gerontologii Klinicznej. Kraków: Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego UJ; 2000.
13. Wojszel B, Bień B. Rozpowszechnienie wielkich zespołów geriatrycz-B. Rozpowszechnienie wielkich zespołów geriatrycz- nych w populacji osób w późnej starości – wyzwanie dla podstawowej opieki zdrowotnej. Przegl Lek 2002;59:216-20.
14. Wojszel B. Upadki osób w zaawansowanej starości na wsi. W: Solecki L. (red.): Problemy Ludzi Starszych i Niepełnosprawnych w Rolnictwie. Lublin: Instytut Medycyny Wsi; 2004.
15. Trafiałek E. Starzenie się i starość. Kielce: Wydawnictwo Uczelniane Wszechnica Świętokrzyska; 2006.
