Schemat i korelacje palenia tytoniu wśród losowo wybranych byłych sportowców
Słowa kluczowe:
sportowcy, byli sportowcy, palenie tytoniu, rekreacja ruchowa, cechy demograficzneAbstrakt
Wstęp. Powiązanie między paleniem tytoniu a nieaktywnością lub umiarkowaną aktywnością fizyczną jest dobrze udokumentowane. Mało natomiast wiadomo o związkach między paleniem tytoniu a uczestnictwem w sporcie wyczynowym.
Cel. Celem badań była ocena rozpowszechnienia palenia tytoniu wśród sportowców, opisanie kierunków zmian w paleniu po zakończeniu ich kariery sportowej, a ponadto ustalenie czynników zwiększających ryzyko palenia wśród byłych zawodników.
Materiał i metody. Losowo wybranych polskich byłych sportowców (n=351, wiek 18-66) objęto anonimowymi badaniami ankietowymi dotyczącymi palenia w czasie sportowej kariery, okresu uprawiania sportu i osiągniętego w przeszłości poziomu sportowego, a ponadto obecnego statusu palacza, poziomu uczestnictwa w rekreacji ruchowej oraz cech demograficznych. W celu określenia zmian w statusie palacza poszczególnych badanych zastosowano test rangowanych znaków Wilcoxon’a. Ryzyko palenia oceniono wykorzystując analizę regresji logistycznej.
Wyniki. Stwierdzono, że w czasie sportowej kariery badani charakteryzowali się niskim rozpowszechnieniem i małą intensywnością palenia. Po zakończeniu uprawiania sportu wyczynowego wzrastał odsetek palących mężczyzn (p<0,001) i kobiet (p<0,01), jednakże intensywność palenia była nadal niska. Analiza regresji logistycznej wykazała, że wśród byłych sportowców niepaleniu sprzyjały: starszy wiek wśród mężczyzn (p<0,05), niepalenie podczas kariery sportowej przez kobiety i mężczyzn ((p<0,0001), a także długi staż treningowy wśród kobiet (p<0,01).
Wnioski. Rezultaty badań sugerują, że promowanie uprawiania sportu wyczynowego wśród młodych ludzi może być ważna częścią strategii przeciwko paleniu w późniejszych okresach życia.
Bibliografia
1. CDC. Cigarette smoking among adults – United States, 2002. MMWR. 2004;53(20):427-31.
2. World Health Organization. Health for all database. Copenhagen, Denmark; WHO, 1998.
3. Marcus BH, Albrecht AE, Niaura RS, Taylor ER, Simkin LR, Feder SI, Abrams DB, Thompson PD. Exercise enhances the maintenance of smoking cessation in women. Addict Behav. 1995;20:87-92.
4. Kaczyński AT, Manske SR, Mannell RC, Grawel K. Smoking and physical activity: a systematic review. Am J Health Behav. 2008;32(1):93-110.
5. Pate RR, Heath GW, Dowda M, Trost SG. Associations between physical activity and other health behaviors in a representative sample of US adolescents. Am J Public Health. 1996;86:1577-81.
6. Wojtas-Ślubowska D. Behavioral patterns promoting health in women practicing professional sport now and in the past. Wych Fiz Sport. 2000;1:13-27.
7. Telama R, Laakso L, Yang X. Physical activity and participation in sports of young people in Finland. Scand J Med Sci Sports. 1994;4:65-74.
8. Sallis JF, Saelsen BE. Assessment of physical activity by self-report: status, limitations, and furture directions. Res Quart Exerc Sport. 2000;71(2):1-14.
9. United States Department of Health and Human Services. Healthy people 2010: understanding and improving health. 2nd ed. Washington, DC: U.S. Government Printing Offi ce, 2000.
10. Central Statistical Offi ce. Statistical Yearbook 2004. Warsaw 2006.
11. Laaksonen M, Mcalister AL, Laatikainen T, Drygas W, Morava E, Nussel E, Oganov R, Pardell H, Uhanov M, Puska P. Do health behaviour and psychosocial risk factors explain the European East West gap in health status? Eur J Public Health. 2001;11:65-73.
12. Helasoja VV, Lahelma E, Prattala RS, Patja KM, Klumbiene J, Pudule I, Kasmel A. Determinants of daily smoking in Estonia, Latvia, Lithuania, and Finland in 1994-2002. Scand J Public Health 2006;34:353-62. Zdr Publ 2009;119(4) 371
13. Balabanowa D, Bobak M, McKee M. Patterns of smoking in Bulgaria. Tobacco Control 1998; 7:383-5.
14. Mensink GBM, Loose N, Oomen CM. Physical activity and its association with other lifestyle factors. Eur J Epidemiol 1997;13:771-8.
15. Johnson NA, Boyle CA, Heller RF. Leisure-time physical activity and other health behaviours: are they related? Aust J Public Health 1995;19(1):69-75.
