Znaczenie edukacji w profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w położnictwie

Autor

  • Krystyna Piekut Zakład Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Autor
  • Bożena E. Kulesza-Brończyk Zakład Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Autor
  • Dorota I. Piechocka Zakład Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Autor
  • Sławomir J. Terlikowski Zakład Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Autor

Słowa kluczowe:

żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, profilaktyka, edukacja

Abstrakt

Każdego roku w Polsce odnotowuje się 50 – 90 tysięcy nowych przypadków zachorowań na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową (ŻChZZ). Wśród głównych czynników klinicznych predysponujących do wystąpienia choroby wymienia się ciążę oraz połóg. Fizjologiczne zmiany ustrojowe pojawiające się w tym okresie sprzyjają powstawaniu nieprawidłowości w układzie żylnym co sprawia, że ryzyko wystąpienia schorzenia wzrasta 5-6 krotnie. Rozpoznanie choroby w ciąży jest trudne. Charakterystyczne objawy mogą towarzyszyć kobietom ciężarnym nie pozostając w związku z patologią. Profilaktyka ŻChZZ obejmuje podawanie heparyny oraz stosowanie metod fizycznych, które znacznie ograniczają jej częstość oraz powikłania, nie wpływają jednak istotnie na eliminację czynników odpowiedzialnych za występowanie schorzenia. Ważną rolę odgrywa badanie podmiotowe, które pomaga ustalić czynniki ryzyka oraz przyporządkować pacjentkę do jednej z trzech grup ryzyka. Wczesne określenie zagrożeń, podjęcie działań pozwalających na ich eliminację to zadania edukacji zdrowotnej, której celem jest dostarczenie wiedzy i umiejętności niezbędnych do przyjęcia zachowań korzystnych dla zdrowia. Szczególnie ważne jest zwrócenie uwagi na te czynniki ryzyka, które można zminimalizować lub całkowicie usunąć. Praca prezentuje istotną rolę edukacji w ograniczaniu zagrożeń wynikających z ŻChZZ.

Bibliografia

1. Polskie wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Med Prakt. 2009;4:5-14.

2. Gutknecht P, Łuszczyńska-Nitka G, Siebert J. Żylna choroba zakrzepowo- zatorowa w praktyce lekarza rodzinnego. Forum Med Rodz. 2007;1(2):115-23.

3. Profilaktyka i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej „Konsensus Polski-aktualizacja styczeń 2009”. Zalecenia oparte na dowodach z badań naukowych oraz opiniach polskich ekspertów. www.thrombosis. pl

4. Orlewska E, Lis J. Profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u chorych hospitalizowanych w Polsce: aktualna praktyka i koszty. Farmakoekonomika. 2006;10(1):9-18. 5. Wszoła M. Profilaktyka pierwotna żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. www.chirurg.pl

6. Kuleszyński J. Praktyczne aspekty postępowania w żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej. Cz. I. Zator tętnicy płucnej. Lekarz. 2005; (7/8):63-73.

7. Greer IA, Walker ID. Układ krzepnięcia i zakrzepica. W: Greer IA, Nelson-Piercy C, Walters B, red. Choroby internistyczne i inne zaburzenia zdrowotne w ciąży. Wrocław: Elsevier Urban & Partner; 2009. s. 164-91.

8. Burakowski J, Burakowska B, Torbicki A. Zatorowość płucna i zakrzepica żylna w położnictwie. W: Chazan B, Leibschang J, red. Postępowanie w nagłych stanach w położnictwie i ginekologii. Warszawa: PZWL; 2002. s. 45-57.

9. Bothamley J. Choroba zakrzepowo-zatorowa w ciąży. W: Iwanowicz- -Palus G, red. Stany nagłe w okresie okołoporodowym. Warszawa: PZWL; 2008. s. 48-77.

10. Oszkinis G, Męczekalski B, Pukacki F, Zieliński M. Żylna choroba zatorowo-zakrzepowa. W: Bręborowicz GH, red. Ciąża wysokiego

ryzyka. Poznań: Wielkopolski Oddział Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej; 2006. s. 1007-26.

11. Sajdak S, Rybak Z, Oszkinis G. Wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w ciąży. Przeg Ginekol Poł. 2006;6(4):205-16.

12. Calderwood CJ. Thromboembolism and thrombophilia in pregnancy. Curr Obstet Gynaecol. 2006;16:321-6.

13. Sajdak S, Moszyński R. Profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w położnictwie. Przeg Ginekol Poł. 2009; 9(3):157-62.

14. Krasowski G, Pichurski J, Rybak Z. Zakrzepica żylna w ciąży i połogu. Przegl Flebol. 2002;10(2):33-43.

15. Widomska-Czekajska T, Gorajek-Joźwik J. Przewodnik encyklopedyczny dla pielęgniarek. Warszawa: PZWL; 1996. s. 137-8, 485-6.

16. Kaczyńska A, Pruszczyk P, Gaciong Z. Zapobieganie żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej w rożnych sytuacjach klinicznych w oparciu o wytyczne dotyczące profilaktyki żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ACCP7). Standardy Medyczne. 2004;1(11):1122-35.

17. Barchnicka A. Zapobieganie żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej metodami fizycznymi oraz farmakologicznymi, www.chirurg.pl

18. Chazan B. Opieka przedkoncepcyjna W: Chazan B. red. Położnictwo w praktyce lekarza rodzinnego. Warszawa: PZWL; 1997. s. 34-41.

19. Krasowski G, Rybak Z, Niemczyk W, Tukiendorf A, Kornacki W. Wpływ przyrostu masy ciała w ciąży na stan funkcjonowania układu żylnego kończyn dolnych. Przegl Flebol. 2007;15(1):1-4.

20. Polska Z. Wpływ masy ciała na płodność kobiety oraz przebieg ciąży, porodu i połogu. www.forumginekologiczne.pl

21. Adamiec R. Otyłość jako czynnik zagrożenia rozwojem żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Przegl Flebol. 2004;12(2):69-72.

22. Krzyszycha R, Bień AM, Grudzińska M. Dieta kobiety ciężarnej. W: Bień AM, red. Opieka nad kobietą ciężarną. Warszawa: PZWL; 2009. s. 213-41.

23. Grudzińska M, Bień AM. Styl życia kobiety ciężarnej. W: Bień AM, red. Opieka nad kobietą ciężarną. Warszawa: PZWL; 2009. s. 183-212.

Pobrania

Opublikowane

2009-12-01