Funkcje wykonawcze a pamięć u osób z grupy ryzyka dysfunkcji mózgu o etiologii naczyniowej

Autor

  • Ewa Zawadzka Department of Clinical Psychology and Neuropsychology, Institute of Psychology, Maria Curie-Sklodowska University, Lublin, Poland Autor
  • Łucja Domańska Department of Clinical Psychology and Neuropsychology, Institute of Psychology, Maria Curie-Sklodowska University, Lublin, Poland Autor

DOI:

https://doi.org/10.1515/cpp-2018-0005

Słowa kluczowe:

funkcje wykonawcze, uczenie się werbalne, nadciśnienie

Abstrakt

Nadciśnienie tętnicze jest częstym problemem w populacji osób w podeszłym wieku. Stanowi czynnik ryzyka dysfunkcji mózgu modyfikujący wzorzec funkcjonowania poznawczego pacjentów, niemniej jednak specyfika i nasilenie deficytów neuropsychologicznych w tej grupie osób wymaga dalszych badań. Celem podjętych badań była ocena skuteczności realizacji zadań poznawczych i sposobu organizacji materiału werbalnego u osób z różnym poziomem produktywności i kontroli. W badaniu uczestniczyło czterdzieści sześć osób leczących się ambulatoryjnie z powodu nadciśnienia tętniczego. W toku postępowania badawczego zastosowano następujące testy neuropsychologiczne i próbę eksperymentalną: Kalifornijski Test Uczenia się Językowego (CVLT), Test Płynności Figuralnej Ruffa (RFFT), próba semantycznej płynności werbalnej (PW). Wśród osób z nadciśnieniem tętniczym, stanowiącym czynnik ryzyka dysfunkcji mózgu, produktywność i kontrola okazują się istotnymi zmiennymi różnicującymi skuteczność realizacji ustrukturalizowanych zadań angażujących pamięć i uczenie się materiału werbalnego. Osoby ze słabszą produktywnością i kontrolą wykazują mniejszą sprawność w formułowaniu i podtrzymywaniu planu uczenia się wyrażonego zgodnością odpowiedzi w sąsiadujących ze sobą próbach. Słabsza produktywność i kontrola występująca u osób starszych leczących się z powodu nadciśnienia tętniczego wiąże się z dużym ryzykiem wystąpienia problemów pamięciowych, zwłaszcza w sytuacjach charakteryzujących się wysokim stopniem ustrukturalizowania. Wskazane jest włączanie oceny pewnych aspektów funkcji wykonawczych na wstępnym etapie diagnozy osób z grupy ryzyka dysfunkcji mózgu o etiologii naczyniowej.

Bibliografia

1. Kilander L., Nyman H., Boberg M., Hansson L., Lithell H.Hypertension is related to cognitive impairment: A 20-year followup of 999 men. Hypertension, 1998; 31: 780-786.

2. Raz N., Rodrigue K.M., Kennedy K.M., Acker J.D. Vascular health and longitudinal changes in brain and cognition in middle-aged and older adults. Neuropsychology, 2007; 21(2): 149-157.

3. Gottesman R.F., Schneider A.L.C., Albert M., Alonso A., Bandeen- Roche K., Coker L., Mosley T.H. Midlife hypertension and 20-year cognitive change: The atherosclerosis risk in communities neurocognitive study. JAMA Neurol, 2014; 71: 1218-1227.

4. Saxby B.K., Harrington F., McKeith I.G., Wesnes K., Ford G.A. Effects of hypertension on attention, memory, and execution function in older adults. Health Psychol, 2003; 22(6): 587-591.

5. Thorvaldsson V., Skoog I., Hofer S.M., Börjesson-Hanson A., Östling S., Sacuiu S., Johansson B. Nonlinear blood pressure effects on cognition in old age: separating between-person and withinperson associations. Psychol Aging, 2012; 27(2): 375-383.

6. Kelly A., Calamia M., Koval A., Terrera G.M., Piccinin A.M., Clouston S., Hassing L.B., Bennett D.A., Johansson B., Hofer S.M. Independent and interactive impact of hypertension and diabetes mellitus on verbal memory: A coordinated analysis of longitudinal data from England, Sweden, and the United States. Psychol Aging, 2016; 31( 3): 262-273.

7. Kalra L., Jackson S.H., Swift C.G. Effect of antihypertensive treatment on psychomotor performance in the elderly. J Hum Hypertens, 1993; 7(3): 285-290.

8. Waldstein S.R., Katzel L.J. Hypertension and cognitive function. W: Waldstein S.R., Elias M.F. eds., Neuropsychology of cardiovascular disease. Mahwah NJ; Erlbaum: 2001, pp. 15-36.

9. Kennelly S., Collins O. Walking the cognitive “minefield” between high and low blood pressure. J Alz Dis, 2012; 32: 609-621.

10. Jaiswal A., Bhavsar V., Jaykaran, Kantharia, Effect of antihypertensive therapy on cognitive functions of patients with hypertension. Annals of Indian Academy of Neurology, 2010; 13(3): 180-184.

11. Bădilă E., Tintea E., Bartos D. Arterial Hypertension and Cognitive Decline. Is it More than Pure Coincidence? Mod Med, 2015; 22(3): 269-276.

12. Brookes R.L., Hannesdottir K., Markus H.S., Morris R.G. Lack of awareness of neuropsychological deficit in cerebral small vessel disease: The relationship with executive and episodic memory functions. Journal of Neuropsychology, 2013; 7: 19-28.

13. Bäckman L., Jones S., Berger A.K., Laukka E.J., Small B.J. Multiple cognitive deficits during the transition to Alzheimer’s disease. J Intern Med, 2004; 256: 195-204.

14. Aretouli E., Tsilidis K.K., Brandt J. Four-year outcome of mild cognitive impairment: The contribution of executive dysfunction. Neuropsychology, 2013; 27: 95-106.

15. Lezak M.D. Neuropsychological assessment (Third Edition). New York; Oxford University Press: 1995.

16. Ortega A., Gómez-Ariza C.J., Roman P., Bajo M.T. Memory inhibition, aging, and the executive deficit hypothesis. J Exp Psychol Learn Mem Cogn, 2012; 38(1): 178-186.

17. Jodzio K. Neuropsychologia intencjonalnego działania. Koncepcje funkcji wykonawczych. Warszawa; Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR: 2008.

18. Bouazzaoui B., Angel L., Fay S., Taconnat L., Charlotte F., Isingrini M. Does the greater involvement of executive control in memory with age act as a compensatory mechanism? Can J Exp Psychol, 2014; 68(1): 50-66.

19. Łojek E., Stańczak J. Test Płynności Figuralnej Ruffa RFFT. Polska standaryzacja i normalizacja. Podręcznik. Warszawa; Pracownia Testów Psychologicznych PTP: 2005.

20. Zawadzka E., Domańska Ł. Strategie wykonania zadań płynności werbalnej i figuralnej u osób po udarze mózgu. Studia Psychologiczne, 2010; 49(1): 95-108.

21. Łojek, E., Stańczak, J. Podręcznik do Kalifornijskiego Testu Uczenia się Językowego CVLT. Polska normalizacja. Warszawa; Pracownia Testów Psychologicznych PTP: 2010.

Opublikowane

2018-05-10