Retrospektywna ocena postaw rodzicielskich a nasilenie wczesnych nieadaptacyjnych schematów w populacji nieklinicznej dorosłych Polaków – doniesienia wstępne
DOI:
https://doi.org/10.12923/2353-8627/2024-0014Słowa kluczowe:
wczesne nieadaptacyjne schematy, postawy rodzicielskie, przywiązanieAbstrakt
Wstęp: Choć z perspektywy rozwojowej, zarówno na wczesnych, jak i późniejszych etapach życia bezpieczna więź z rodzicem ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania dziecka, jej ustanowienie zależy głównie od opiekuna i jego postaw rodzicielskich - konkretnych strategii bądź stylów umożliwiających wypełnianie obowiązków rodzicielskich. Za cel prezentowanego badania przyjęto ocenę zależności pomiędzy stopniem nasilenia pierwszych z wymienionych, a charakterem retrospektywnie ocenianych zachowań obojga rodziców.
Materiał i metody: W badaniu uczestniczyły 94 osoby między 18 a 64 rokiem życia (średni wiek: M=34.84, SD=11.12). Każdy z uczestników wypełnił ankietę socjodemograficzną, Kwestionariusz schematów Younga (YSQ-S3-PL), Kwestionariusz stosunków między dziećmi a rodzicami (PCR), Kwestionariusz zachowań rodzicielskich Younga (YPI).
Wyniki i dyskusja: W retrospektywnej ocenie badanych oboje rodzice mieli zbliżony wpływ na kształtowanie się wczesnych nieadaptacyjnych schematów. Istotne statystycznie różnice dotyczą domeny osłabiona autonomia i brak dokonań, w których silniejszy okazał się wpływ matek. Matki istotnie częściej prezentowały postawę kochającą(L) oraz ochraniającą(A), a ojcowie – postawę odrzucającą(R). Zarówno w przypadku matek, jak i ojców postawa kochająca(L) oraz odrzucająca mają najliczniejsze związki z kształtowaniem się wczesnych nieadaptacyjnych schematów.
Wnioski: 1.W retrospektywnej ocenie badanych, oboje rodzice mieli zbliżony wpływ na kształtowanie się domen wczesnych nieadaptacyjnych schematów. Jedyne istotne statystycznie różnice dotyczą domeny osłabiona autonomia i brak dokonań. Silniejszy wpływ na kształtowanie się schematów z tej grupy miały matki. 2.Zarówno w przypadku matek, jak i ojców postawa kochająca (L)oraz odrzucająca(R) mają najliczniejsze związki z kształtowaniem się wczesnych nieadaptacyjnych schematów.
Bibliografia
1. Merrill SM, Gladish N, Fu MP, Moore SR, Konwar C, Giesbrecht GF, et al. Associations of peripheral blood DNA methylation and estimated monocyte proportion differences during infancy with toddler attachment style. Attachment & Human Development, 2013; 25(1): 132-161.
2. Mikulincer M, Shaver PR. Attachment in adulthood: Structure, dynamics, and change. The Guilford Press, 2007
3. Clarkin JF. Conceptualization and treatment of personality disorders. Psychotherapy Research, 2006; 16(1): 1-11.
4. Lyddon WJ, Sherry A. Developmental personality styles: An attachment theory conceptualization of personality disorders. Journal of Counseling and Development, 2001; 79(4): 405-414.
5. Ainsworth MDS, Bowlby J. An ethological approach to personality development. American Psychologist, 1991; 46: 331-341.
6. Schaffer HR, Emerson PE. The development of social attachments in infancy. Monographs of the Society for Research in Child Development, 1964; 29(3, Whole No. 94): 1-77. https://doi.org/10.2307/1165727
7. Gillath O, Karantzas GC, Romano D, Karantzas KM. Attachment Security Priming: A Meta-Analysis. Personality and Social Psychology Review 2022; 26(3): 183-241, https://doi.org/10.1177/10888683211054592
8. Russell A, Russell G. Warmth in mother-child and father-child relationships in middle childhood. British Journal of Developmental Psychology, 1989; 7: 219-235.
9. Olszewski K, Talik E, Oleś M. The tendency to worry and the perceptionof parental attitudes in adolescence. Psychologia Rozwojowa, 2016; 21(3): 89-103.
10. Young, J. E., Klosko, J.S., & Weishaar, M.E. (2006). Schema therapy: a practitioner’s guide. Guilford Publications.
11. Arntz A, Rijkeboer M, Chan E, Fassbinder E, Karaosmanoglu A, Lee CW, et al. Towards a reformulated theory underlying schema therapy. Position paper of an International Workgroup. Cognitive Therapy and Research, 2021; 45: 1007-1020, https://doi.org/10.1007/s10608-021-10209-5 2021
12. Louis JP, Davidson AT, Lockwood G, Wood A. Positive perceptions of parenting and their links to theorized core emotional needs. Journal of Child and Family Studies, 2020; 29: 3342-3356.
13. Bowlby J. Attachment theory and its therapeutic implications. Adolescent Psychiatry, 1978; 6: 5-33.
14. May T, Younan R, Pilkington PD. Adolescent maladaptive schemas and childhood abuse and neglect: A systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology & Psychotherapy, 2022; 29(4): 1159-1171.
15. Bruysters NYF, Pilkington PD. Overprotective parenting experiences and early maladaptive schemas in adolescence and adulthood: A systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology & Psychotherapy, 2023; 30(1): 10–23, https://doi.org/10.1002/cpp.2776
16. Mącik D. Young’s Early Maladaptive Schemas and their relations to personality disorders’ traits in a non-clinical sample -preliminary research. Psychiatria i Psychoterapia, 2018; 12(1): 3-24.
17. Pilkington PD, Younan R, Karantzas GC. Identifying the research priorities for schema therapy: A Delphi consensus study. Clinical Psychology & Psychotherapy, 2023; 30(2): 344-356.
18. Oettingen J, Chodkiewicz J, Mącik D, Gruszczyńska E. Polish adaptation of the Young Schema Questionnaire 3 Short Form (YSQ-S3-PL). Psychiatria Polska, 2018; 52(4): 707-718.
19. Young, J. E. (2005). Young Schema Questionnaire – Short Form 3 (YSQ-S3). Cognitive Therapy Center.
20. Alvarez JR, Farber BA, Schonbar RA. The relationship of psychological mindedness to adult perceptions of early parental rejection. Journal of Clinical Psychology, 1998; 54(8): 1079-84.
21. Roe A, Siegelman M. A parent-child relations questionnaire. Child Development, 1963; 34(2): 355–369.
22. Turska E, Chudzicka-Czupała A, Grabowski D. Perception of parental attitudes and work ethic of young adults. Polskie Forum Psychologiczne, 2017; 22(3): 400-419.
23. Sheffield A, Waller G, Emanuelli F, Murray J, Meyer C. Links between parenting and core beliefs: preliminary psychometric validation of the Young Parenting Inventory. Cognitive Therapy & Research, 2005; 29: 787-802.
24. Young, J. E. (1999). Young Parenting Inventory (YPI). Cognitive Therapy Centre.
25. Beardslee WR, Gladstone TR, Wright EJ, Cooper AB. A family-based approach to the prevention of depressive symptoms in children at risk: evidence of parental and child change. Pediatrics, 2003; 112(2): 119-31, https://doi.org/10.1542/peds.112.2.e119
26. Luyck K, Tildesley EA, Soenens B, Andrews JA, Hampson SE, Peterson M, et al. Parenting and trajectories of children’s maladaptive behaviors: A 12-year prospective community study. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 2011; 40: 468-478.
27. Nguyen HTL, Nakamura K, Seino K, Vo VT. Relationships among cyberbullying, parental attitudes, self-harm and suicidal behavior among adolescents: results from a school-based survey in Vietnam. BMC Public Health, 2020; 20(1): 476.
28. Öngel Atar A, Yalçin Ö, Uygun E, Çiftçi Demirci A, Erdoğan A. The assessment of family functions, dyadic adjustment, and parental attitude in adolescents with substance use disorder. Noro Psikiyatr Ars, 2016; 53(1), 38-44.
29. Gerçeker GÖ, Özdemir EZ, Özdemir B, Bektaş M. Development of the parental attitude scale-protecting children during COVID-19 and the relationship between parental attitudes and fear of COVID-19. Journal of Pediatric Nursing, 2023; 62: 113-120, https://doi.org/10.1016/j.pedn.2021.09.007
30. Ozturk Y, Onat M, Ozyurt G, Mutlu C, Tufan AE, Akay AP. Relationships between family functioning, parenting and peer victimization in adolescent depression: A cross-sectional study. Northern Clinics of Istanbul, 2021; 8(3): 212-221.
31. Sarman A, Tuncay S. The associations of parental attitudes and peer bullying with alexithymia in adolescents: A structural equality model. Journal of Pediatric Nursing, 2023; S0882-5963(23)00280-4.
32. Chambers J. The neurobiology of attachment: from infancy to clinical outcomes. Psychodynamic Psychiatry, 2017; 45(4): 542¬563.
33. McLean HR, Bailey HN, Lumley MN. The secure base script: associated with early maladaptive schemas related to attachment. Psychology and Psychotherapy, 2014; 87(4): 425-446.
34. Brunkan RJ, Crites JO. An inventory to measure the parental attitude variables in Roe's theory of vocational choice. Journal of Counseling Psychology, 1964; 11(1): 3-11. https://doi.org/10.1037/h0040708
35. Nickell AD, Waudby CJ, Trull TJ. Attachment, parental bonding and borderline personality disorder features in young adults. Journal of Personality Disorders, 2002; 16(2): 148-159.
36. Miljkovitch R, Deborde AS, Bernier A, Corcos M, Speranza M, Pham-Scottez A. Borderline personality disorder in adolescence as a generalization of disorganized attachment. Frontiers in Psychology, 2018; 9, 1962.
37. Koehn AJ, Kerns KA. Parent–child attachment: meta-analysis of associations with parenting behaviors in middle childhood and adolescence. Attachment & Human Development, 2018; 20(4): 378-405, https://doi.org/10.1080/14616734.2017.1408131
38. Beato A, Pereira AI, Barros L, Muris P. The relationship between different parenting typologies in fathers and mothers and children’s anxiety. Journal of Child and Family Studies, 2016; 25(5); 1691-1701.
39. Field AM, Francis AJP, Carr SN. Borderline personality and depressive symptomatology: Common psychosocial predictors and comorbidity. Australian Journal of Psychology, 2015; 67(4): 197-206.
40. Mącik D, Chodkiewicz J, Bielicka D. Trans-generational transfer of early maladaptive schemas – A preliminary study performed on a nonclinical group. Current Issues in Personality Psychology, 2016; 4(3): 132-145. https://doi.org/10.5114/cipp.2016.60411
41. Champagne FA. Epigenetic mechanisms and the transgenerational effects of maternal care. Frontiers in Neuroendocrinol, 2008; 29(3): 386-397.
42. Collins WA, Russell G. Mother-child and father-child relationships in middle childhood and adolescence: A developmental analysis, Developmental Review, 1991; 11(2): 99-136.
43. Monirpoor N, Gholamyzarch M, Tamaddonfard M, Khoosfi H, Ganjali AR. Role of father-child relational quality in early maladaptive schemas. International Journal of High Risk Behavior and Addiction, 2012; 1(2): 50-54.
44. Svendsrud H, Fredriksen E, Moe V, Smith L, Tsotsi S, Ullebø AK, et al. Becoming dad: expectant fathers’ attachment style and prenatal representations of the unborn child. Children, 2023; 10, 1187.
45. Young, J. E., & Klosko, J.S. (1994). Reinventing Your Life: How to Break Free from Negative Life Patterns and Feel Good Again. Scribe Publications.
46. Weryszko, M., & Kogut, N. (2023). Parental attitudes of fathers and daughters’ self-esteem and stress management style in the period of early adulthood. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 53(1), 125-136.
47. Plopa M. Więzi w małżeństwie i rodzinie: metody badań. Oficyna Wydawnicza Impuls, 2008.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Autorzy
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
